Tíminn - 15.02.1964, Blaðsíða 7

Útgefsndf: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Tómas Ámason. — Ritstjðrar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tðmas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjómarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl^ simi 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan.
lands. f lausasölu kr. 4.00 eint — Prentsmiðjan EDDA h.f. —
íbúðir eða íhaldshallir?
Það leikur ekki á tveira tungum, að annar meginþátt-
ur sæmilegra lífskjara hverrar fjölskyldu er að hafa ráð
á sæmilegri íbúð. Ekkert ríki getur talizt á braut vel-
ferðarþjóðfélags, nemá séð sé fyrir þessari þörf, og
getur þar ekkert vegið á móti. Um það leyti, sem íslend-
ingar tóku öll mál í sínar hendur, voru þeir illa staddir í
þessum efnum. Eitt mesta átak þjóðarinnar hlaut því
að verða að byggja yfir sig.
Þetta átak var svo stórt, að þrátt fyrir góða áfanga,
einkum með samvinnubyggingafélögum og verkamanna-
bústöðum, var þjóðin illa á vegi stödd í þessum efqum
eftir styrjöldina, enda höfðu íbúðabyggingar mjög dreg-
izt saman á stríðsárunum. Um 1950 var hafin ný só'kn til
þess að ná í land í íbúðabyggingum kaupstaða og kaup-
túna með ráðstöfunum, sem öllum eru kunnar, og á árun-
um þegar vinstri stjórnin fór frá var þjóðin
komin nær því en nokkru sinni fyrr eða síðar að ná
þessu takmarki — þ. e. a- s. að byggja árlega eins og
íbúðaþörfin krafðist. Þau ár var talið, að byggingaþörf-
in væri um 1600 íbúðir á ári í þéttbýli á öllu landinu,
og þá voru byggðar yfir 1500 búðir á ári. Með því að
nýta þann mikla áfanga og halda í horfinu, hefði þjóð-
inni verið skilað upp á sigurbakka í íbúðamálunum.
En með valdatöku núverandi ríkisstjórnar urðu alger
þáttaskil í íbúðabyggingamálum. Byggingakostnaður var
stóraukinn og nú dugar íbúðalán ekki einu sinni fyrir
hækkun byggingakostnaðar. Það var beinlínis skipúlögð
stefna stjórnarinnar að láta íbúðabyggingar almennings
víkja fyrir byggingum einkaauðsins og gróðamannanna.
Þess vegna er húsnæðisskorturinn kominn til sögu á ný.
Ef teknar eru til hliðsjónar t. d. Norðurlandaþjóðir,
sem líka voru í íbúðahraki eftir stríðið, þá sést, að meg-
ináherzla var þar lögð á að koma íbúðabyggingunum
áleiðis, en aðrar byggingar fremur látnar sitja á þaka.
Þar var viðurkennd skyldan til þess að riá íbúðamarkinu
fyrst en láta annað koma á eftir.
Alþýðublaðið hefur nýlega lýst ástandinu í íbúða-
málunum hér 1 höfuðstaðnum skýrt og réttilega. Þar
koma afleiðingar þessarar stefnu skýrt í ljós í húsnæðis-
vandræðum, uppsprengdri leigu, braski með bygging-
ar, svo að græða má tugi eða hundruð þúsunda á því.
að byggja íbúð og selja. Við bætist svo því nær alger
uppgjöf í lóðamálum borgarinnar,' þar sem menn fá ekki
byggingalóðir fyrr en undir haust og ósæmileg viðhorf
ríkja í úthlutun þeirra lóða, sem fást- i
Úti á landi er ástandið í sumum kaupstöðum og kaup-
túnum litlu betra- Vegna úrræðaleysis og úrdráttarstefnu
ríkisstjórnarinnar í fjáröflun til íbúðalána og dýrtíðar
er þar víða hin versfa húsnæðisekla, sem stendur vexti
góðra atvinnustaða beinlínis fyrir þrifum. Þeir staðir ein-
ir standa sæmilega í húsnæðismálum, þ^r sem fólkstala
stendur í stað eða læktíar. Þar er þróunin í samræmi
við samdráttarstefnu stjórnarinnar.
í framkvæmdaáætlun sinni s.l. vor komst stjórnin
hreinlega að þeirri niðurstöðu, að ekki væri þörf á nýju
átaki í húsnæðismálum, vegna þess, hve mi'kið hefði
verið byggt áður. Engin fullyrðing er eins gersamlega
staðlaus og í andstöðu við það, sem við öllum blasir.
Það er einmift stórátak sem þarf, en í stað þess sést nú
á öllum aðförum stjórnarinnar, að íbúðabyggingarnar
eiga að færast enn afíar á franikvæmdalistann. Leggja
fleiri og stærri steina í götu hins aímenna borgara, sem
vill og þarf að byggja sér þak yfir höfuð- Það er nefni-
lega ekki hægt að gera það tvennt í einu: að hjálpa al-
menningi að byggja eigin íbúðir og byggja upp íhaldsríki
á íslandi.
■ — W ■■■ I ■»— ■■■ ■■■■■,< I | ,
Thorkil Kristensen iýsir landbúnaðarþróuninni í Evrópu:
Meiri áherzla lögð á aukna
styrki en hækkun afurðaverðs
Lítlu búin valda víða miklum erfiðleikum
Breytingar þær, sem eru að
gerast í landbúnaði, og viða
eru lengra á veg komnar en
hér í Danmörku, eru í þann
veginn að valda stefnybreyt-
ipgu í landbúnaðarmálum.
Ýmislegt bendir til, að meg-
ináherzlan verði ekki lögð á
hátt verð, heldur styrki og
aðstoð við að hraða breyting
unum.
Að þessari niðurstöðu
komst prófessor Thorkil Krist
ensen, framkvæmdastjóri
Efnahagssamvinnustofnunar
Evrópu, í fyrirlestri, sem
hann flutti í Árósum, en á-
heyrendur hans voru með-
limir Sambands jóskra bún-
aðarfélaga. Kristensen gat
þess, að vandamál breyting-
anna yrði aðalviðfangsefni
landbúnaðarráðherrafundar,
sem haldinn verður á -vegum
OECD í lok þessa mánaðar.
IPrófessorinn sagði, að þetta
breytingaskeið væri síðast
þriggja tímabila í landbún-
arstefnu í Evrópu. Fyrst hefði
verndarstefnan orðið ofaná á
árunum eftir 1940, en land-
búnaðarkreppan á fjórða tug
aidarinnar hafði átt drjúgan
þ'átt í því, að ríki þau, sem
núttu inn landbúnaðaraf-
urðir, reyndu að varpa nokkru
af byrði sinni yfir á útflutn-
Iingsríkin. Annað tímabilið
hófst, þegar útflutningsríkin
tóku upp útflutningsuppbæt-
ur sem gagnráðstöfun, ýmist
beint eða í sambandi við verð
lag landbúnaðarvara heima
fyrir, en það þá haft mun
hærra en heimsmarkaðsverð
Iið, sem þannig var þrykkt nið
; ur frá báðum hliðum.
Þriðja tímabilið, sem nú er
að hefjast, er afleiðing hinna
tveggja. Tilraunirnar til að
viðhalda ástandinu, sem fyrri
Itvö tímabilin hafa valdið,
hafa fjarlægt áhrif heims-
markaðsins .á búvöruverðið.
Verðiagið er ekki lengur jafn
vægisvaldur og þar af stafar
umframframleiðslan, sem
veldur miklum erfiðleikum.
Árekstrarnir milli útflutn-
ings- ' og innfiutningsþjóða
eru þó mun erfiðari viðfangs,
en til slíkra átaka kom, þeg-
ar fjallað var um aðild Breta
að Efnahagsbandalaginu og
síðar í „kjúklinga-stríðinu“.
Verulegur ágreiningur er um
þetta efni milli meðlimaríkja
Efnahagsbandalagsins (Þýzka
lands og Frakklands) og sá
ágreiningur var ekki kveðinn
niður með samkomulaginu,
sem náðist í Brussel fyrir jól
in. Kornverðið er enn ekki
ákveðið og það vandamál mun
ráða úrslitum um,' að hve
miklu leyti verður um frjálsa
verzlun með landbúnaðarvör-
ur að ræða innan Efnahags
bandalagsins.
Á vandann eykur sú verð-
bólguhneigð, sem vart verður
í ýmsum löndum Evrópu og
ýmist stafar af skorti á vinnu
afli eða útþenslu iðnaðarins.
Þetta verður þrándur í götu
þeirrar stefnu, að vandamál
landbúnaðarins skuli leyst
með háu afurðaverði, enda
hefur pólitíkin þar líka sitt
að segja.
OECD hefir gengist fyrir at
hugun í þessu efni. Niður-
stöður þessarar athugunar
verða lagðar fyrir ráðherra-
fundinn, sem áður er nefnd-
ur, og væntanlega birtar að
honum loknum. Þar kemur
fram, að hinar lágu tekjur í
andbúnaði eru einkum bundn
ar við lítil bú og afskekkt
héruð, sem búa við erfið skil-
yrði og lélegar samgöngur.
Þar er erfiðast um að nýta
framfarirnar og þar ber einn
ig mest á því, að æskan hverfi
á burt.
Sé svo, að lágtekjurnar séu
bundnar við litlu, afskekktu
búin, er augljóst, að hátt af-
urðaverð stoðar ekki, þar sem
litlu búin hafa minnstu fram
leiðsluna. Háverðið hjálpar
stórrekstrinum, sem sízt þarf
hjálpar við, en hefir minnst
áhrif meðal þeirra, sem mest
þurfa þess með. Af þessum
staðreyndum eru sprottnar
hugmyndir um sérstakar ráð-
stafanir, félagslegs eðlis,
vegna þeirra, sem verst eru
staddir.
Þetta má gera með styrk
til breytinga, til dæmis með
forkaupsrétti ríkisins á smá
jörðunum, sem losna, og þá
má koma við sameiningu
jarða. Og ef til vill má láta á-
búanda fá ellilífeyri fyrr en
en ella. Slíkar ráðstafanir
drægju úr kröfunni um hátt
verð.
Árangur þess, sem drepið
var á hér á undan, yrði fækk
un búa en stækkun jafnframt,
svo að vélvæðing nýttist bet
ur. Þetta myndl einnig þýða
afkastameiri landbúnað. En
ekki má gleyma því í þessu
sambandi, að flutningurinn
til atvinnuveganna í borgum
og bæjum fjölgar af sjálfu sér
kaupendum landbúnaðarvar-
anna. Óhætt mun því að gera
ráð fyrir að mikill markaður
verði í Evrópu fyrir þessar vcr
ur._
Ýmislegt er einnig á seyði
utan Evrópu. Sovétríkin eru
allt í einu orðin kornkaup-
endur í stórum stíl. Erfitt er
að gera sér grein fyrir, hvað
ofaná verður í þessu efni þeg
ar fram líða stundir, en ýmis-
legt bendir þó til, að hvorki
Sovétríkin né Kína séu jafn
vel á vegi stödd hvað land-
búnaðaraðstöðu snertir og á-
litið var fyrir fáum árum.
Ekki má heldur gleyma van
þróuðu löndunum. Aukin vel-
megun hlýtur að valda þar
meiri aukningu matarkaupa
en í Evrópu, þar sem lítill
hluti lífskjarabótanna kemur
fram í aukinni neyzlu mat-
vara. Breytt meðferð búvar-
anna er því nokkur þáttur
þeirra breytinga, sem þurfa
að gerast. Eigi að koma bú-
vörum á markað í fjarlægíim
löndum þarf að vinna þær á
annan hátt en áður. Því mun
þróunin einkum koma þeim
að notum, sem ekki einskorða
sig við vélvæðingu framleiðsl-
unnar, heldur leggja áherzlu
á vinnsluna og umbúnað til
dreifingar hvarvetna um
heim. Og svo getur farið, að
í löndum þeim, sem hafa til
þessa valdið okkur hvað mest
um erfiðleikum, felizt mestir
möguleikar í sambandi við
framtið landbúnaðarins í
Evrópu.
Thorkil Kristensen klæddi
hugmyndir sínar sögulegum
búningi. Hann sýndi fram á,
að fækkun við landbúnað hef
ir ávallt orðið í bylgjum og
einmitt nú höfum við orðið
fyrir einni slíkri bylgju, sem
tæknibyltingin eftir stríðið
' hleypti af stað. Hann benti
meðal annars á, að vegna
tækninnar væri það orðið póli
tiskt markmið að ná sem
mestum hagvexti, og jafnvel
\Stundum sótt af slíkri ákefð
og áráttu, að efnahagsjafn-
væginu væri hætta búin og
vandamál verðbóigunnar
skyti upp kollinum.
Þegar svo er komið og efna
hagslífið þanið til hins ítrasta
hlýtur vinnuafl að sogast frá
landbúnaðinum örar en ella.
Hafa verður þá í huga, að
því færra, sem landbúnaðar-
fólkið er, í samanburði við
starfsfólk atvinnuveganna í
bæjum og borgum, þess sterk-
ara og áhrifameira verður sog
ið.
Þegar Thorkil Kristen-
sen sagði frá rannsókn OECD,
sem á að taka til meðferðar
á fyrirhuguðum fundi iand-
búnaðarráðherra, gat hann
þess, að fækkun bænda í
evrópskum landbúnaði hefði
ekki orðið nálægt því eins ör
og fækkun aðstoðarfólks á
ungum aldri. Af þessu leiðir
nýjar breytingar, þegar aldr-
aða fólkið hverfur af • vett-
vangi af eðlilegum ástæðum.
Þá koma til sögunnar róttæk
Framhald á 15. sf8u.
TÍMINN, laugardaginn 15. febrúar 1964 —
/