Morgunblaðið - 21.10.1943, Blaðsíða 2
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 21. okt. 1943
-2
ÓLAFUR THORS AFHJÚPAR RÓG-
MÆLGI OG SVIKABRIGSL TÍMANS
«
Frí umræðuiiuii á lípiugi
Á ALÞINGI í gær var til umræðu frumvarp til laga ekki verið um neitt að
um dómsmálastörf, lögreglustjórn o. fl. í Reykjavík. ræða af okkar hendi annað
í sambandi við umræður um það frumvarp, hafði Ey- en dóm okkar um horfurn-
steinn Jónsson áður gert síendurtekinn Tóg í Tímanum ar í þessu máli, og til þess
á hendur Ólafi Thors og Jakob Möller að nokkru leyti að að vjefengja eða staðfesta
sínum ummælum. En eins og kunnugt er, hefir Tíminn þann dóm stóðu Hermann
margsinnis staðhæft, að þeir Ólafur Thors og Jakob Jónasson og Eysteinn Jóns-
Möller hafi lofað að viðlögðum drengskap og jafnvel lagt son alveg jafnt að vígi eins
eið að því, að kjördæmamálið skyldi ekki ná fram að og við.
ganga á þinginu 1942, enda þótt kosningar ættu að fara Hvorki þeim nje okkur
fram þá um sumarið. — Hefir Tíminn í því máli haft í svo mikið sem kom til hu^-
frammi hinn andstyggilegasta rógburð um langa hríð. ar það, sem síðar skeði, er
Út af þessu gaf Ólafur Thors í gær eftirfarandi yfir- Alþýðuflokkurinn fjell frá
lýsingar í þessu máli:
Ræða Ólafs Thors:
„Út af ummælum, er fall-
ið hafa hjer í deildinni í
sambandi við umræður um
mál það, sem hjeúer á dag-
skrá og varðar 'einkaviðræð
ur, er fram fóru á síðast-
liðnu ári milli Eysteins
Jónssonart Hermanns Jón-
assonar, Jakobs Möller og
mín, meðal annars um kjör
dæmamálið, vil jeg taka
þetta fram:
Okkur Jakob Möller hef-
ir verið kunnugt um það,
að blað Framsóknarflokks-
ins, Tíminn, hefir um all-
langt skeið lagt sig mjög
fram um að ausa okkur auri
fyrir þá sök, að við höfum
svikið ,,drengskaparheit“,
sem við eigum að hafa gef-
ið þeim Hermanni Jónas-
sj.-ni og Eysteini Jónssyni
u:n það, að koma í veg fyr-
.ir, að nokkrar breytirigar
á kjördæmaskipuninninæðu
fram að ganga á Alþingi, áð
ur en kosningar þær, sem
fyrirhugaðar hefðu verið á
árinu 1942, færu fram. En
jaínvel þótt allar líkur
bentu til þess, að þessi sögu-
burður blaðsins hlvti að
vera runnin undan rifjum
þessara tveggja nefndu
manna, töldum við ekki á-
stæðu til annars en að láta
hann sem vind um eyrun
þjóta, að minsta kostj þar til
þeir legðu nöfn sín við hann
opinberlega, annar hvor eða
báðir.
Nú hafa þau tíðindi gerst
að því er við höfum fregn-
að, að Eysteinn Jónsson
hefir hjer í deildinni gert
þennan söguburð blaðsins
að sínum, að meira eða
minna leyti, og teljum við
því rjett að lýsa yfir því,
að söguburður þessi er all-
ur mjög fjarri sanni-
í rauninni gæti jeg látið
þetta nægja, en skal þó til
frekari árjettingar fara
nokkrum fleiri orðum um
málið.
Því er haldið fram, að í
því skyni að fá þá Hermann
Jónasson og Eystein Jóns-
son til að fresta bæjar-
stjórnarkosriingunum . í
Revkjavík, er fram áttu að
fara í janúar 1942, meðan
prentaraverkfallið stóð, og
engin blöð, nema Alþýðu-
biaðið, fengust prentuð í
Reykjavík, höfum við Jak-
og Möller tekist á hendur
ábyrgð á því og jafnvel unn
ið eið að því, að enda þótt
kosið yrði til Alþingis sum
arið 1942, skyldu engar
breytingar á kjördæmaskip
aninni ná fram að ganga áð-
ur en þær kosningar færu
fram, alveg án hliðsjónar
af, hvaða breytingar yrðu
bornar fram og hverjir það
gerðu.
í þessu sambandi er rjett
að minna á, að í útvarps-
ræðu, er Hermann Jónas-
son flutti eftir að ríkisstjórn
hans hafði gefið út bráða-
birgðalög til að fresta þess-
um umræddu bæjarstjórn-
arkosningum í Reykjavík
staðhæfði hann, að sú laga-
setning væri reist á aug-
Ijósu og óyggjandi rjett-
læti. Jafnmikil fjarstæða
væri að láta kjósa meðan
stöð\uið væri útgáfa blaða
allra flokka nema eins, sem
það, ^ð dómari kvæði upp
dóm í máli, ef aðeins öðrum
aðilanum hefði verið gefinn
kostur á að setja fram sitt
sjónarmið.
Jeg vil nú spyrja: Þvkir
mönnum líklegt, að maður,
sem í 7 ár hefir verið dóms-
málaráðherra íslands, hafi
verið með öllu ófáanlegur
til að verða við eindregnum
tilmælum tveggja ráðherra,
sem í 3 ár höfðu setið í
stjórn með honum, um jafn
augljóst rjettlæti, sem hjer
var um að ræða, án þess aö
fá sjerstaka borgun fyrir.
Og hvað er það svo, sem
'Hermann Jónasson á að
hafa selt rjettlætið fyrir?
Ekkert minna en það, að
við Jakob Mðller tækjum á
okkur ábyrgð á því, að Sjálf
stæðismenn á Alþingi feldu
eitt elsta og stærsta áhuga-
mál flokksins, hversu rjett-
lát lausn á því, sem í boði
hefði verið, en gengju síð-
an til kosninga til þess
þannig að leggja málið og
flokkinn í eina gröf.
Er þetta líklegt? Er það
sennilegt, að það hafi verið
þetta, sem Hermann Jón-
asson heimtaði sem endur-
gjald fyrir að fullnægja
rjettlætinu. Og tekur nokk-
ur maður það trúanlegt, að
við Jakob Möller hefðum
gert slíkan samning?
Þetta er of mikil fjar-
stæða til þess að því verði
trúað. Við það bætist svo,
að Hermann Jónasson og
Eysteinn Jónsson, sem sjálf
ir eru í flokki, sem sett hef-
ir sjer þau lög, að allir þing
menn flokksins sjeu skvld-
ugir að beygja síg undir
samþykt meiri hluta mið-
stjórnar flokksins og greiða
atkvæði á þingi samkvæmt
þeim vilja, án hliðsjónar §f
persónulegum skoðunum,
þessir tveir fyrverandi ráð-
herrar, sem ekki einu sinni
geta gefið fyrirfram skuld-
bindingar um sitt eigið at-
kvæði á þingi, hlutu að vita,
að Jakob Möller og jeg gát-
um með engu móti skuld-
bundið Sjálfstæðisflokkinn
í þessu mikilvæga máli, ái
þess svo mikið sem að tala
við einn einasta þingmann
flokksins.
Það hefði því verið frá-
leitt af Jakob Möller og
mjer, að gefa slíkt loforð,
eins og það hefði verið fá-
víst af Hermanni Jónassyni
og Eysteini Jónssyni að
krefjast þess eða að taka
það gilt, þótt gefið hefði
verið.
Jeg endurtek því að þessi
söguburður er fjarri öllu
sanni.
Hið sanna í málinu er, að
eftir að Stefán Jóh. Stefáns
son gekk úr ríkisstjórninni
í janúar 1942 og við fjórir,
sem eftir urðum, vorum að
semja um áframhald sam-
starfsins, sögðum við Jak-
ob Möller, að gefnu tilefni,
þeim Hermanni Jónassyni
og Eysteini Jónssyni, að við
teldum víst að Sjálfstæðis-
flokkurinn myndi ekki á
næsta þingi taka upp þetta
gamla deilumál, enda hjelt
þá Sjálfstæðisflokkurinn
enn fast við fyrri ákvörðun
um kosningafrestun, en að
sjálfsögðu kom ekki til
með kjördæmamálið, ef sú
stefna varð ofan á Alþingi.
Enn fremur fullvissuðum
við þá Hermann Jónasson
og Eystein Jónsson um, að
S j álf stæðisf lokkurinn
myndi aldrei slást í förina
með Alþýðuflokknum og að
hyllast þá stefnu, sem hann
frá öndverðu hafði sett
fram og aldrei kvikað frá,
að gera landið alt að einu
kjördæmi.
En eins og hver einasti
vitiborinn maður getur
sagt sjer sjálfur, .gat hjer
fyrri stefnu sinni í málinu
og bar það fram einmitt í
því formi, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn í mörg ár hafði
barist fyrir, en Alþýðuflokk
urinn ekki fengist til að
ganga inn á.
Eftir það gat auðvitað
engum dottið í hug, að við
Jakob Möller gætum nje
vildum svæfa málið, ef kosn
ingar á annað borð áttu
fram að fara.
Eysteinn Jónsson
tók næstur til máls. Hann
sagði frá því, að eftir að
samstarfið rofnaði milli Al-
þýðuflokksins annarsvegar
en Framsóknarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins hins-
vegar hefði það verið skoð-
un Framsóknarmanna, að
mjög nauðsynlegt væri, að
sam'starf Framsóknarfl. og
Sjálfstæðisflokksins gæti
haldið áfram. Iiann skýrði
frá kröfu Sjálfstæðismanna
um að bæjarstjórnarkosn-
ingunum í Reykjavík yrði
frestað þar til blöð gætu
komið út og sagði, að innan
Framsóknarfl- hefði verið
nokkur ágreiningur um,
hvernig bæri að taka þeirri
kröfu, en að lokum hefði yf-
irgnæfandi meirihluti Fram
sóknarflokksins talið hana
rjettmæta. Samt sefn áður
hjelt Eysteinn Jónsson því
fram, að Framsóknarflokk-
urinn eða ráðherrar hans
hefði sett það skilyrði í við-
ræðum við ráðherra Sjálf-
stæðisflokksins fyrir því að
fresta kosningum í Reykja-
vík, að ráðherrar Sjálfstæð-
isflokksins tækju á sig
ábyrgð á því, að kjördæma-
málið næði ekki fi^am að
ganga á Alþingi 1942, þó að
kosningar fæj i fram. Hann
gerði að umræöuefni, að Ól-
afur Thors hefði sagt að
hj&r væri þá a|5 dómi Fram-
sóknarmanna um borgun að
ræða fyrir þetta mál. En
hvaða borgun var um að
ræða, spuj’ði Eysteinn Jóns-
son. Ekkert annað en það,
að Sjálfstæðisflokkurinn lof
aði því, að stofna ekki til ó-
eirðá í þjóðfjelaginu með
því að taka upp kjördæma-
málið.
Þá byrjaði Eysteinn Jóns
son að leiða vitni að því, að
Ólafur Thors og Jak. Möller
hefðu í raun og veru verið
á móti því, að málið væri
tekið upp. Bygði hann það
fyrst og fremst og nær ein-
göngu á ummælum, er hann
hafði eftir Árna frá Múla í
grein, er hann hafði skrifað
um þetta, er hann var rit-
stjóri Þjóðólfs. Þótti Ey-
steini Jónssyni sýnilega
mikill fengur í þessum skrif
um Árna og fór um þau
mörgum lofsamlegum um-
mælum. Ennfremur vitnaði
hann í ræðu Ólafs Thors
er hann flutti í maímánuði
1942, þar sem Ólafur Thors
sagði, að Framsóknarmenn
hefðu haft rökstudda
ástæðu til þess að álíta, að
kjördæmamálið yrði ekki
afgreitt á Alþingi 1942, og
þóttist Eysteinn með öllu
þessu hafa sannað, að Jak-
ob og Ólafur hefðu gefið
bindandi loforð um að
hinda framgang málsins.
Ólafur Thors svaraði Ey-
steini Jónssyni með nokkr-
um orðum. Hann sagðist
ekki telja það til aukinnar
virðingar, eða til þess að
auka líkur fyrir samstarfi
stjórnmálaflokkanna í fram
tíðinni, að ráðherrarnir
færu eftir á að deila um
það, sem fram hefði ^arið
á einkafundum þeirra.Hann
sagðist geta tekið undir þau
urnmæli, sem Eysteinn
Jónsson hefði viðhaft, að
hjer stæði staðhæfing gegn
staðhæfingu um skilning á
samtali, sem fram hefði
farið á milli fjögurra manna
og væri því í rauninni til-
gangslaust að vera að karpa
um það. Hinsvegar sagðist
Ólafur ekki skyldi v'je-
fengja, að Eyst'einn Jóns-
son segði rjett frá
um það, sem gerðist á hans
eigin pólitíska heimili. Ey-
steinn hefði skýrt frá því,
að innan Framsóknarflokks
ins hefði verið skoðun mik-
ils meirihluta þingflokksins
að fullkomið rjettlæti væri
að fresta bæjarstjórnar-
"kosningunum og væri það
greinilegf, að Eysteinn
Jónsson fyndi, eftir að hafa
gefið þá játningu, að erfitt
væri að halda því fram, að
hahn hefði ætlað að selja
Jakobi Möller og sjer þessa
fullnægingu rjettlætisins
fyrir eitthvert ofurverð. —.
Hann hefði því verið að
gera tilraun til, að draga úr
gildi borgunarinnar. Ey-
steinn Jónsson spurði hvað
það væri, sem við hefðum
eiginlega átt að borga. Það
væri svo sem ekki neitt, en
eins og Ólafur bénti á, var
það hvorki meira nje minna
sem Hermann og Eysteinn
Frh. á 4. síðu.