Morgunblaðið - 04.11.2005, Blaðsíða 50

50 FÖSTUDAGUR 4. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Þórður Guðjóns-son fæddist á
Ökrum á Akranesi
10. október 1923.
Hann lést á Sjúkra-
húsi Akraness 27.
október síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
hjónin Ingiríður
Bergþórsdóttir frá
Bergþórshvoli á
Akranesi, f. 1889, d.
1958, og Guðjón
Þórðarson frá Vega-
mótum á Akranesi, f.
1885, d. 1941. Systk-
ini Þórðar eru: Bergþór, f. 1913, d.
2000, Ingileif, f. 1916, Jóhannes, f.
1920, d. 1999, og Helga, f. 1928.
Þórður kvæntist 1. júní 1951
Marselíu Guðjónsdóttur frá
Hreppsendaá í Ólafsfirði, f. 1. febr-
úar 1924. Foreldrar hennar voru
hjónin Herdís Sigurjónsdóttir frá
Hamri í Stíflu, f. 1893, d. 1987, og
Guðjón Jónsson frá Ytri-Gunnólfsá
í Ólafsfirði, f. 1890, d. 1964. Börn
þeirra eru: 1) Inga Jóna, viðskipta-
fræðingur, f. 24. sept. 1951, gift
Geir H. Haarde, utanríkisráðherra.
Dætur þeirra eru a) Helga Lára,
háskólanemi, f. 1984; b) Hildur
María, menntaskólanemi, f. 1989.
Sonur Ingu Jónu og stjúpsonur
Geirs er c) Borgar Þór Einarsson,
lögfræðingur, f. 1975, maki Unnur
Svava Jóhannsdóttir. Börn þeirra
eru Breki Þór, f. 1998, og Marselía
Bríet, f. 1999, stjúpdóttir Borgars
og dóttir Unnar er Sigrún Líf, f.
1994; stjúpdætur Ingu Jónu og dæt-
ur Geirs: d) Ilia Anna, flugfreyja og
maki Anna María Gísladóttir. Börn
þeirra eru Helga María, f. 2002, og
Jóhannes Kristinn, f. 2005; f) Jó-
hannes Karl, knattspyrnumaður, f.
1980, maki Jófríður María Guð-
laugsdóttir. Synir þeirra eru Ísak
Bergmann, f. 2003, og Jóel Þór, f.
2005.
Þórður stundaði nám í Stýri-
mannaskólanum, lauk þaðan minna
fiskimannaprófi 1943 og meira
fiskimannaprófi 1951. Sjómennska
og útgerð var hans ævistarf. Hann
var fyrst lögskráður á skip ferm-
ingarárið sitt og tók við skipstjórn á
Öldunni 1944. Árið eftir réðst hann
skipstjóri á Sigurfara AK, var með
hann til ársins 1956 er hann tók við
Sigurvon AK. Vorið 1961 tók hann
við skipstjórn á Önnu SI og nokkr-
um árum síðar réðst hann í félagi
við annan í að láta smíða skip í Hol-
landi, Sigurborgu, sem kom til
landsins vorið 1965. Þórður var
skipstjóri þar til hann seldi sinn
hlut og lét smíða nýtt skip í Skipa-
smíðastöð Þorgeirs & Ellerts hf.
1972 með sama nafni. Eftir það
stundaði hann útgerð og fiskverk-
un, en hætti útgerð 1986 og rak
fiskverkun áfram um nokkurra ára
skeið.
Þórður tók virkan þátt í fé-
lagsstarfi skipstjóra og útgerðar-
manna og var í stjórn Skipstjóra-
og stýrimannafélagsins Hafþórs,
formaður Útvegsmannafélags
Akraness og í samninganefnd LÍÚ.
Hann starfaði í hafnarnefnd Akra-
ness um árabil. Hann hlaut heiðurs-
viðurkenningu Slysavarnafélags Ís-
lands fyrir björgunarstörf og
heiðursmerki sjómannadagsins.
Þórður starfaði í Oddfellow-regl-
unni um áratugaskeið.
Útför Þórðar verður gerð frá
Akraneskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.
grunnskólakennari, f.
1977, maki Ágúst
Fjeldsted. Dóttir
þeirra er Ingibjörg
Anna, f. 2005; e)
Sylvía, sjúkraliði, f.
1981, maki Gunnar
Bjarnason. Sonur
þeirra er Róbert
Bjarni, f. 2004. 2) Her-
dís, sjúkraliði og fisk-
verkandi, f. 31. janúar
1953, gift Jóhannesi
S. Ólafssyni, útgerð-
armanni. Börn þeirra
eru a) Þórður Már, f.
1973, forstjóri, maki Nanna Björg
Lúðvíksdóttir. Börn þeirra eru
Kristófer Orri, f. 1997, Herdís Lilja,
f. 2001, og Katrín Rós, f. 2004; b)
Lára, hárgreiðslumeistari, f. 1974.
Dóttir hennar og Skarphéðins
Magnússonar er Svanhildur, f.
1998, sonur hennar og Harðar
Ólafssonar er Jóhannes Breki, f.
2004; c) Ingunn Þóra, háskólanemi,
f. 1981 d) Guðjón, framhaldsskóla-
nemi, f. 1985. 3) Guðjón, knatt-
spyrnustjóri, f. 14. sept. 1955,
kvæntur Hrönn Jónsdóttur, kenn-
ara. Synir þeirra: a) Atli, mennta-
skólanemi, f. 1988 b) Tjörvi, nemi, f.
1990. Stjúpsonur Guðjóns og sonur
Hrannar c) Leó, iðnaðarmaður, f.
1981. Synir Guðjóns og fyrri konu
hans Bjarneyjar Þ. Jóhannesdóttur:
d) Þórður, knattspyrnumaður, f.
1973, maki Anna Lilja Valsdóttir.
Dætur þeirra eru Valdís Marselía,
f. 1994, Veronica Líf, f. 1997, og
Victoria Þórey, f. 2005; e) Bjarni
Eggert, knattspyrnumaður, f. 1979,
Eftir langa og erfiða sjúkdómslegu
er Þórður tengdafaðir minn lagður
upp í sína hinstu för. Hann lést 27.
október sl. á Sjúkrahúsi Akraness,
þar sem hann hafði notið frábærrar
umönnunar í veikindum sínum. Her-
dís dóttir hans var honum ómetanleg
stoð og stytta og annaðist hann einn-
ig af mikilli ósérhlífni hvernig sem á
stóð. Þrátt fyrir að líkamlegir kraftar
væru þrotnir hélt hann andlegri reisn
sinni fram undir það síðasta og fylgd-
ist grannt með málefnum sinna nán-
ustu. Varð eitt og annað í þeim efnum
til að gleðja hann síðustu vikurnar.
Raunar lifði Þórður lengur en nokkur
gat gert sér vonir um miðað við þau
veikindi sem hann þurfti að takast á
við síðustu misserin. Hann var bar-
áttumaður alla tíð og stóð meðan
stætt var. Handtakið hans var alltaf
jafn þétt og hlýtt, allt fram á sjálfan
dánardaginn. Síðustu mánuðina var
hann mikið til rúmliggjandi en leið
best þegar hann gat verið heima á
Skólabrautinni. Á liðnu sumri og
hausti áttum við margar góðar stund-
ir saman þar sem hann rifjaði upp
gamla tíma á Akranesi. Dagspart í
ágústmánuði fórum við ánægjulega
ferð vestur í Fáskrúð í Dölum þar
sem hann hafði veitt á hverju ári í um
60 ár og þekkti hvert fótmál.
Eftir að Þórður hætti öllum at-
vinnurekstri helgaði hann fjölskyld-
unni alla sína krafta. Hann var mikið
á sjónum og fjarri heimilinu á upp-
vaxtarárum sinna eigin barna en gaf
barnabörnunum í staðinn þeim mun
meiri tíma. Hann fylgdist vel með öllu
sínu fólki í námi og starfi, nær og
fjær. Knattspyrnan var honum mikið
áhugamál og hann var stoltur af ár-
angri afkomenda sinna í knatt-
spyrnuheiminum. Heimili þeirra
Marselíu stóð jafnan öllum opið og
var um tíma eins og félagsmiðstöð
margra ættliða. Var jafnan notalegt
að hreiðra um sig í eldhúskróknum á
Skólabraut og drekka þar kaffi eða
kíkja í pottana hennar Mörsu sem
aldrei tæmdust. Þegar ég kom þar
fyrst bjó Herdís tengdamóðir Þórðar
einnig á heimilinu og síðustu árin
hafa langafabörnin einnig átt þar at-
hvarf. Marsa hefur undanfarin ár átt
við mikil veikindi annarrar gerðar að
stríða en dvelur nú umvafin hlýju á
öldrunardeild SHA.
Þórður og Marselía tóku mér opn-
um örmum frá fyrstu tíð sem og eldri
dætrum mínum tveimur og hafa allt-
af reynst mér og allri fjölskyldu
minni frábærlega vel. Gestrisnara og
gjafmildara fólki hef ég ekki kynnst
um dagana. Þau ólu upp Borgar Þór
dótturson sinn í miklum kærleika,
þar til hann fluttist til okkar Ingu, og
dætrum okkar voru þau ávallt öruggt
skjól þegar á því þurfti að halda. Ég
lærði margt af tengdaföður mínum á
þeim ríflega 20 árum sem leiðir okkar
lágu saman, m.a. um stjórnmál. Þau
hjón höfðu bæði mikla pólitíska sann-
færingu og ríka réttlætiskennd,
trúðu á gildi einstaklingsframtaks og
atvinnufrelsis en gerðu sér jafnframt
glögga grein fyrir samhengi frelsis
og ábyrgðar og skyldu samfélagsins
til að styðja við þá sem eiga undir
högg að sækja. Tóku þau bæði virkan
þátt í flokksstarfi sjálfstæðismanna á
Akranesi, en Þórður gegndi jafn-
framt trúnaðarstörfum fyrir útvegs-
menn, bæði á Akranesi og innan LÍÚ.
Hann var einnig um árabil í hafnar-
nefnd bæjarins. Marselía sýndi hug
sinn til minni máttar í verki með ára-
löngu starfi sínu í barnaverndar-
nefnd á Akranesi. Þau voru bæði
jafnan ráðagóð og jákvæð en létu vita
af því þegar þeim mislíkaði.
Þórður var Skagamaður í húð og
hár, fæddist í gamla húsinu á Ökrum
við Skólabraut en byggði sér hús
handan götunnar 1955 þar sem áður
stóð bærinn Bergþórshvoll, en þar
hafði móðurfólkið hans búið. Eins og
títt var á þeim tíma fór hann ungur til
sjós, fyrst með föður sínum aðeins 11
ára en fermingarárið fór hann á vetr-
arvertíð upp á hálfan hlut. Faðir
Þórðar, Guðjón Þórðarson, hafði árið
1896 verið sendur einn síns liðs 10 ára
gamall vestur um haf til að létta á
heimili sinna foreldra. Ekki var tekið
á móti honum eins og til stóð og þurfti
Guðjón að bjarga sér upp á eigin
spýtur í Bandaríkjunum og Kanada
uns hann hafði safnað sér fyrir far-
areyri til að komast aftur heim til Ís-
lands tólf árum síðar. Segir fátt af því
hvernig hann tókst á við sín óblíðu ör-
lög sem unglingur vestan hafs, en hitt
segir sína sögu um þann efnivið sem í
honum bjó, að hann skyldi ná að kom-
ast aftur heim, fjölskyldu sinni til
mikillar undrunar. Varð hann þekkt-
ur sjósóknari á Skaganum. Þeir sem
þekkja þessa sögu skilja betur upp-
lagið í systkinunum frá Ökrum. Nú
hafa bræðurnir þrír allir kvatt en
systurnar tvær lifa menn sína.
Þórður varð skipstjóri tvítugur,
fyrst á bátum annarra en síðan eigin
skipum til 1972 er hann fór í land og
tók aðeins afleysingatúra eftir það.
Hann var fengsæll skipstjóri, oft afla-
kóngur, en varkár og yfirfyllti ekki
skip sitt. Eftir að hann hætti sjálfur á
sjónum gerði hann út skip sitt Sig-
urborgu AK í rúman áratug og rak
fiskvinnslu fram yfir 1990. Þórður tók
minna fiskimannapróf frá Sjómanna-
skólanum 1943 og hið meira 1951.
Þegar hann var í skólanum í Reykja-
vík leigði hann herbergi í kjallaran-
um hjá Sveini Benediktssyni á Miklu-
braut 52 og urðu þeir góðir kunn-
ingjar. Sagði Þórður mér að gaman
hefði verið að drekka kvöldkaffi hjá
Sveini og Helgu konu hans, ekki síst
þegar Bjarni bróðir Sveins kom í
heimsókn og þeir bræður tóku tal
saman um málefni líðandi stundar. Á
þessum tíma leigði ung stúlka úr
Ólafsfirði í Barmahlíð 14 þar sem
Þórður var kostgangari og felldu þau
hugi saman. Marselía var þá byrjuð
að vinna fyrir sér í Reykjavík. Það er
skemmtileg tilviljun að um tíma var
hún í vist hjá Sigurgeiri biskup og frú
Guðrúnu, sem þá bjuggu að Öldugötu
14 í húsi afa míns, Vesturhlíð, þar
sem móðir mín bjó í allmörg ár áður
en hún giftist.
Þórður lét smíða fyrstu Sigurborg-
ina í Hollandi árið 1965 í félagi við
Þráin Sigurðsson og gerðu þeir út
saman í nokkur ár. Hollenska skipa-
smíðastöðin rambaði á barmi gjald-
þrots og munaði minnstu að skipið
yrði innlyksa vegna þess máls. Tókst
Þórði þó með harðfylgi að koma því
heim en hann taldi þetta skip, sem
síðan var selt til Vestmannaeyja,
besta sjóskip sem hann hefði stjórn-
að. Hann lét smíða nýja Sigurborgu í
Skipasmíðastöð Þorgeirs og Ellerts á
Akranesi 1972. Voru fleiri skip í stöð-
inni þegar það slys varð að skipalyft-
an brotnaði og Gissur hvíti fór á hlið-
ina í slippnum þannig að ekki var
hægt að sjósetja önnur skip. Voru þá
góð ráð dýr og mikið í húfi að koma
skipunum sem fyrst á flot. Varð að
ráði að útbúa bráðabirgðaaðstöðu til
að hleypa þeim niður í Krossvík norð-
an við slippinn og var Þórður fenginn
til að marka þar leið út úr skerjagarð-
inum. Hafði ekki áður verið farið með
svo stór skip á þær slóðir, en Þórður
gerþekkti staðhætti og treysti sér til
að taka þá áhættu að sigla út bak-
dyramegin, ef svo mætti segja. Tókst
þetta vonum framar og þótti mikið af-
rek.
Þegar tengdafaðir minn hóf að
sækja sjóinn var bókstaflega allt með
öðrum brag en síðar varð, hafnarað-
staða lítil og léleg, róið á litlum bát-
um, veðurspár takmarkaðar og fjar-
skipti bágborin. Hörmuleg sjóslys
voru því tíð og höfðu víðtæk áhrif á
allt samfélagið. Þórður, sem var trú-
aður maður, sagðist telja að yfir sér
hefði ævinlega verið sérstök vernd-
arhendi á sjónum. Hann var sá gæfu-
maður öll sín skipstjórnarár að missa
aldrei mann og aðeins einu sinni slas-
aðist maður um borð hjá honum.
Hins vegar var hann svo lánsamur að
bjarga sjálfur mannslífum oftar en
einu sinni. Mesta afrek hans í þeim
efnum er eflaust björgun 15 manna
áhafnar norska flutningaskipsins Bro
frá Haugasundi, sem strandaði und-
an Mýrum í ofsaveðri 9. október 1947,
kvöldið áður en Þórður varð 24 ára.
Hann var þá með Sigurfara AK og vel
kunnugur skerjagarðinum á Mýrun-
um frá því hann byrjaði að róa á þeim
slóðum með föður sínum. Til er frá-
sögn Þórðar af þessum atburði, en
bátur hans var án ljóskastara og með
bilaðan dýptarmæli og þurfti í stað-
inn að notast við handlóð. Lyktaði
þessu máli með því að skipbrots-
mönnunum var komið heilum á húfi
til Reykjavíkur þar sem norski
konsúllinn tók á móti þeim. Á bryggj-
unni kvöddu Norðmennirnir og þakk-
aði skipstjórinn Þórði lífgjöfina og
bað hann heimsækja sig ef hann
kæmi einhvern tíma til Noregs. En
Þórður sigldi heim á Skaga og hittust
þeir ekki eftir það. Þessi björgun
þótti frækileg. Reyndar hafði Þórður
sjálfur orðið skipreka á þessum slóð-
um sumarið 1941 með Gísla Páli mági
sínum. Bar þá helkalda að landi í
Knarrarnesi eftir tveggja sólar-
hringa hrakninga á talstöðvarlausri
trillu og voru háttaðir ofan í rúm hjá
því góða fólki sem þar bjó. Fyrir
tveimur árum sigldum við Inga með
Þórði og fleira fólki um þetta svæði úr
afmæli Stellu í Knarrarnesi yfir í
Straumfjörð. Rifjaði hann þá upp ým-
islegt frá þessum tíma og sýndi okkur
m.a. skerið Hnokka þar sem Pour-
quoi Pas? fórst í september 1936 og
síðan staðinn þar sem Bro strandaði.
Var þessi för okkur Ingu ógleyman-
leg.
Já, það er vissulega margs að
minnast við leiðarlok og margt að
þakka. Þórður var víðsýnn maður og
vel lesinn, agaður og orðvar. Tranaði
ekki fram skoðunum sínum þótt þær
væru oft býsna ákveðnar og miklaði
ekki fyrir sér hlutina. Hann var
myndarlegur á velli, svipmikill og
dökkhærður lengst af, augun brún.
Hann gerði ávallt krossmark á úti-
dyrnar þegar hann fór að heiman og
þótti mér það fallegur siður. Ég kveð
hann með mikilli virðingu og þökk í
fullvissu þess að hann muni „stýra
sínu fari heilu heim í höfn á friðar-
landi“.
Geir H. Haarde.
Það var fyrir þrjátíu og fjórum ár-
um að leiðir okkar Þórðar Guðjóns-
sonar lágu saman er ég kynntist Her-
dísi dóttur hans sem síðar varð konan
mín. Ég vissi vel af þessum skipstjóra
sem sótti sjóinn og var af Akraætt-
inni á Akranesi en allir bræðurnir frá
Ökrum voru skipstjórar og annálaðir
fiskimenn. Frá fyrstu kynnum var
Þórður mér sem besti faðir og hafa
samskipti okkar í gegnum tíðina ver-
ið náin.
Strax á fyrstu árum búskapar okk-
ar hjóna hóf ég störf við útgerð Þórð-
ar og starfaði hjá honum fram til 1979
en þá eignaðist ég minn fyrsta bát.
Hef ég notið þess í ríkum mæli í mínu
starfi sem skipstjóri og útgerðarmað-
ur að hafa hann mér við hlið, ráðholl-
an með sína miklu reynslu að baki.
Veðurglöggur var hann með af-
brigðum. Hann sagði mér oft til um
veður, kom til mín að kvöldi, þá búinn
að fara niður að vita og skoða skýja-
farið og stjörnur, sem hann byggði
sína veðurspá á og lét mig vita að nú
væri sjóveður á morgun þó spáin
segði annað.
Eftir að farsímar komu hringdi
hann í mig til að fylgjast með afla-
brögðum, en gat jafnframt um hvort
hann væri að trufla okkur við vinnu
því enginn skildi störf sjómanna bet-
ur en hann. Bað hann mig jafnan að
hringja þegar lagt væri af stað í land
því þá væri tími til að spá í róðurinn
og á hvaða miðum fiskað var. Eftir að
hann hætti sjálfur í útgerð tók hann
virkan þátt í útgerðinni með okkur
hjónum og er það okkur dýrmæt
reynsla sem við munum búa að um
ókomna tíð. Alltaf var hann mættur á
bryggjuna þegar Hrólfurinn var að
koma að landi því þar var hugurinn
og ekki leið sá dagur að hann kæmi
ekki í fiskhúsið til okkar. Alltaf var
hann boðinn og búinn að rétta fram
hjálparhönd og sýndi það sig er við
fórum að gera bátinn út frá Arnar-
stapa að þá kom reynsla hans sér vel
því hann var öllum hnútum kunnugur
á miðum undan Jökli frá sínum sjó-
mannsferli. Þá var gott að geta stuðst
við landmið, sem í dag er á undan-
haldi .
Hans helsta áhugamál voru lax-
veiðar og fótbolti.Við vorum veiði-
félagar til margra ára og fór fjöl-
skyldan í veiðiferðir vestur í Dali, í
Fáskrúð, í Flekku og í Hauku. Þekkti
hann þessar ár eins og hendina á sér
enda veitt þar frá unga aldri. Betri
hvíld frá amstri hversdagsleikans var
ekki hægt að hugsa sér en að vera við
laxveiðar í fögru umhverfi og njóta
náttúrunnar. Fótboltinn var hans líf
og yndi enda margir fótboltamenn í
ættinni og fylgdist hann með enska
boltanum og var hann eindreginn
ÞÓRÐUR
GUÐJÓNSSON
REYNSLA • UMHYGGJA • TRAUST
Þegar andlát ber að höndum
Önnumst alla þætti útfararinnar
ÚTFARARSTOFA
KIRKJUGARÐANNA
Vesturhlíð 2 • Fossvogi • Sími 551 1266 • www.utfor.is