Lesbók Morgunblaðsins - 08.09.1984, Blaðsíða 10

Þessa leiö í
GASKLEFANN
dömur mínar og herrar
Karol Konieczny: Svínsbausinn, Bucb-
enwald, 1944.
Við göngum um naktir. Aflúsuninni er loks lokið. Röndóttu
búningarnir hafa þegar verið meðhöndlaðir með cyklon
B-blöndu, sem er bæði skætt lúsameðal og einkar hentugt
til að gera út af við menn í gasklefum. Fangarnir í bröggun-
um hinu megið við „spönsku geiturnarM1) eru þeir einu sem
Saga úr útrýmingarbúð-
um nasista eftir Tadeusz
Borowski
ARNÓR HANNIBALSSON
þýddi
enn hafa ekkert að klæðast. Hvað um það. Við göngum
um naktir. Hitinn er óþolandi. Búðunum hefur verið
lokað vandlega. Enginn einasti fangi, ekki einu sinni ein
einmana lús, kemst inn um hliðið. Vinnugengin, Komm-
ando, hafa lokið vinnu. Þúsundir naktra manna dragn-
ast allan daginn um götuna, þyrpast saman á torgun-
um, halla sér upp að veggjum eða liggja uppi á þökun-
um. Við sofum á berum pönkunum. Dýnur og ábreiður
eru í sótthreinsun. Frá öftustu bröggunum sést yfir í
FKL Frauen Konzentration Lager. Þar er aflúsun líka í
fullum gangi. Tuttugu og átta þúsund konur hafa verið
reknar ailsnaktar út úr bröggunum. Þær flykkjast út á
autt svæði milli bragganna.
Hitinn eykst. Stundirnar líða án enda. Við höfum
ekkert við að vera: breiður vegurinn upp að líkbrennsl-
unni er auður. Það eru nokkrir dagar frá því síðasta
flutningalest kom. Hluti af „Kanada“2) hefur verið
leystur upp og sendur í vinnukommando í Harmenz. Þar
reynir sannarlega á þolrifin. Því að öfundin sér til þess
að það er visst réttlæti að verki í fangabúðunum: Þegar
hinir ríku og voldugu faíla, sjá vinir þeirra til þess að
þeir falli neðst niður á botninn. Og Kanada, okkar
Kanada, ilmar ekki af hlynskógi heldur af frönskum
ilmvötnum. Við höfum haugað saman miklum verðmæt-
um, hvaðanæva að úr Evrópu, bæði í demöntum og
reiðufé.
Við sitjum nokkrir á efsta fleti og dönglum fótunum
fram af stokknum. Við skerum okkur snyrtilegar sneið-
ar af hörðu brauði. Það er dálítið gróft á bragðið, en
þetta er líka brauð sem hægt er að geyma dögum sam-
an. Sent alla leiðina frá Varsjá. Fyrir viku fór móðir
mín höndum um þennan brauðhleif... ó, guð, góður
guð.
Við tökum umbúðir utan af svínssíðu og lauk. Við
opnum dós af niðursoðinni mjólk, Henri, feitur Frakki,
dreymir upphátt um frönsk vín, sem koma með lestun-
um frá París, Marseille... Svitinn rennur niður hann
allan.
„Heyrðu, mon ami, næst þegar við förum upp á
hleðslupallinn skal ég ná í ekta kampavín handa þér. Þú
hefur víst aldrei smakkað það, eh?“
„Nei. En þú getur aldrei smyglað því inn um hliðið.
Hættu að striða mér með þessu. En þú mættir gjarna
skipuleggja einhverja skógarma handa mér í staðinn —
þú veizt, þessa með götuðu yfirleðri og tvöföldum sólum.
Hvað er annars að frétta af þessari skyrtu sem þú
lofaðir mér fyrir löngu?“
Alexander Bogden: Hel/örin.
„Patience, patience. Næst þegar lestir koma, skal ég
ná í allt sem þig vantar. Við förum nú hvort eð er aftur
upp á hleðsluplássið!"
„En hvað ef þeir hætta nú að flytja fólk í klefana?" —
segi ég þrjóskulega. „Sérðu ekki, hvað lífið er orðið
betra hér upp á síðkastið? Við megum fá ótakmarkað
marga pakka, og þeir eru hættir að berja okkur. Þú
mátt jafnvel skrifa bréf heim .. Það er alls konar orð-
rómur á sveimi, og ætli þá fari ekki, fjandinn hafi það,
að vanta fólk!“
„Hættu þessu kjaftæð“i. Feitt andlitið á Henri hreyf-
ist í bylgjum. Hann er með munninn fullan af sardín-
um. Við höfum lengi verið vinir. Samt veit ég ekkert
hvaða ættarnafn hann hefur. „Hættu þessu kjaftæði,"
endurtekur hann og tekur á kröftunum, þegar hann
kyngir. „Það er engin leið það fari að skorta fólk. Þá
drepumst við úr hungri hér í þessum bölvuðum búðum.
Við lifum á því, sem það kemur með.“
„Við allir? Við fáum nú pakka.. “
„Satt er það. Þú og vinur þinn, og tíu aðrir kunningj-
ar þínir. Sumir af ykkur Pólverjum fá pakka. En hvað
um okkur, og gyðingana, og Rússana? Og hvað ef við
fengjum engan mat, gætum ekki skipulagt neitt handa
okkur úr lestunum, heldur þú að þið gætuð þá étið í friði
upp úr þessum pökkum ykkar? Við myndum sko skipu-
leggja þá handa okkur!"
„Þið fengjuð ekkert af þeim. Þið dræpust bara úr
hungri eins og Grikkirnir. Sá sem hefur mat hér, hefur
vald.“
„Jæja. Þú hefur nóg, við höfum nóg. Því þá að rífast?"
Já, það er engin ástæða til að munnhöggvast um
þetta. Þeir hafa nóg og ég hef nóg, við borðum saman og
sofum á sömu fletunum. Henri sker sér brauðsneið.
Hann býr sér til tómatsalat. Það bragðast vel, einkum
þegar við bætist sinnep úr búrinu.
A neðri fletunum liggja menn, átta til tíu i hverju en
sumir hópast saman, svitastorknir, á ganginum milli
fletanna. Það leggur af þeim stæka fýlu af svita og saur.
Þeir eru fölir og kinnfiskasognir. Fyrir neðan mig, á
neðra fletinu, liggur rabbii. Hann hefur hulið höfuðið
með tuskubút, sem hann hefur rifið úr ábreiðu, og hann
les upp úr hebreskri bænabók (það er nóg af þeim
bókmenntum í búðunum). Hann kveinar hátt og ein-
hæft.
„Getur ekki einhver lokað á honum kjaftinum? Hann
galar eins og hann hafi gripið um fæturna á sjálfum
guði.“
„Ég nenni ekki að hreyfa mig. Látum hann biðja
sinna bæna. Þeim mun fyrr moka þeir honum í ofninn."
„Trúin er ópíum fólksins." Þetta segir Henri, sem er
kommúnisti og rentier, eins og upp úr djúpum þönkum.
„Ef þeir tryðu ekki á guð og eilíft líf, hefðu þeir molað
líkbrennslurnar fyrir löngu."
„Hvers vegna hefur þú þá ekki gert það?“
Spurningin missir marks. Fransmanninum finnst
hún ekki svaraverð.
„Asni,“ er það eina sem hann segir, og treður upp í sig
tómat.
Þegar við erum að verða mettir, er uppnám við dyrn-
ar. Múslímarnir3* þjóta dauðskelfdir í skjól á fletum
sínum. Sendill hleypur inn til varðstjórans í okkar
bragga. Varðstjórinn kemur fram, alvarlegur á svip.
„Kanada! Antreten! Snarlega! Það er lest að koma'."
„Ó, guð minn góður!“ — gellur í Henri um leið og
hann snarast fram á gólf. Hann gleypir síðasta rauðald-
inbitann, þrífur yfirhöfn, öskrar „Raus“ að mönnunum
í neðra fletinu, og á svipstundu er hann kominn fram að
dyrunum. Kanada er á leiðinni upp á hleðslupláss.
„Henri, skórnir!" — kalla ég á eftir honum.
Jceine AngstF — hrópar hann í móti, og er þá kominn
fram á hlað.
Ég tek til afganginn af matnum. Ég bind snæri utan
um töskuna. í henni er laukur og tómatar úr garði föður
míns í Varsjá, og þar á ég líka portúgalskar sardínur,
svínssíðu frá Lúblín (ég fékk hana frá bróður mínum).
Svo á ég að auki sætindi frá Saloniki. Ég geng vandlega
frá þessu. Treð mér í buxur og renni mér fram af
stokknum.
J}Jatz!u — æpi ég og olnboga mig gegnum hóp af
Grikkjum. Þeir víkja fyrir mér. Ég rekst á Henri í
dyrunum.
„Was ist losV