Lesbók Morgunblaðsins - 08.09.1984, Blaðsíða 9

Wí»*'
ÍER BPIEGEL
iðaJ blaða og tímarita um allan beim, sem fengið bafa
’ta Salvador Dalí málar Helnwein á súrrealískan bátt:
' og bári. Myndin kom i forsíðu þýzka listtímaritsins
?azin.
hann fótgangandi ásamt félaga sínum frá
Vínarborg til Feneyja og til baka. Fær
ekki að taka lokapróf í skólanum árið 1969
og ákveður þá að verða listamaður. Fær
inngöngu í meistarabekk Listaháskó'ans í
Vín og gerist nemandi hins víðfræga full-
trúa raunsæismálverksins, Rudolf Hausn-
ers, og verður fyrir miklum áhrifum frá
honum. Árið 1970 hlýtur hann verðlaun
meistarabekkjanna og árið eftir Kardin-
al-König-verðlaunin. Árið 1972 fær hann
þá hugmynd að stuðla að auknum blóð-
gjöfum til Rauða krossins og býður hverj-
um væntanlegum blóðgjafa frumteikningu
eftir sig. Undirtektirnar voru svo góðar, að
hann varð að teikna baki brotnu allt árið.
Árið 1974 hlaut hann Theodor-Körner-
verðlaunin. Eftir þetta hefur frægð hans
ásamt andúð á honum vaxið með hverju
ári. Geta má þess að Helnwein er einn af
þeim fáu myndlistarmönnum, sem hafa
náð því að myndaðir eru áhangendaklúbb-
ar meðal unglinga í kringum persónu
þeirra. Jafnvel sjö ára strákur hefur safn-
að öllum forsíðumyndum hans og vegg-
spjöldum og klætt með herbergi sitt.
Þrettán ára sonur forstöðumanns nútíma-
listasafnsins í Vínarborg hafnar algjör-
lega myndunum á safninu en stendur með
Helnwein. Þetta hæfir listamanninum vel,
því að eins og gömlu málararnir máluðu
helgimyndir, málar Helnwein myndir af
íþrótta- og rokkstjörnum. Hefur gert
frægar myndir af Niki Lauda, Mick Jagg-
er, (sjá forsíðu Lesbókar 28. apríl sl.),
Hans Krankl o.m.fl. Hinn síðastnefndi
hefur sagt það álit sitt á Helnwein, að þar
færi mikill meistari. En hér er það mikil
spurn, hvaða listamaður kærði sig um að
fótmenntahetja staðfesti sniild hans?
Menn spyrja, en Helnwein tekur mark á
lofi úr ólíkustu áttum og yrði jafnvel stolt-
ur af því ef ómerkilegasti reyfarahöfundur
segði, að myndir hans myndu vara um alla
eilífð. En þetta fólk er fjarri því einu
áhangendur Helnweins því að „marktæk-
ir“ hafa einnig lokið lofsorði á myndir
hans, og hann á sér fleiri hliðar en þær
sem hneyksla, eins og t.d. myndin „Krafta-
verkið" sýnir ljóslega, og teikningar hans
gætu margar hverjar sómt sér á hvaða
framúrstefnusýningu sem er í heiminum.
Þá ber hér að geta þess, að Iðnaðarháskól-
inn fyrir formun í Hamborg hefur boðið
Helnwein prófessorsembætti í námsgrein
sem mætti nefna „lýsing sem miðill".
Helnwein, sem segist afskaplega gjarnan
vilja vinna með ungu fólki, hafnaði veg-
semdinni á þeim forsendum, að kerfið væri
sjúkt — nefndi þar próf( díplóm og ald-
urstakmörk. „Veist þú hverju maður nær
með stúdentsprófi og háskólagráðu nú á
dögum? Atvinnuleysisbótum!"
VlLL HELDUR VERA DÁÐ-
UR AF Fjöldanum
— Sem betur fer einoka gagnrýnendur,
listsögufræðingar, listsafnstjórar og eig-
endur sýningarsala ekki með öllu list-
markaðinn þrátt fyrir mikinn vilja til
þess. Miklir myndlistarmenn spretta ekki
eingöngu upp undir handarjaðri þeirra
frekar en að slíkir komi eingöngu úr lista-
háskólum. Hér er sem betur fer ekki til
neitt algilt lögmál.
Fólkið á myndum Helnwein er eiginlega
ekki brosandi, frekar má nefna þessar
grettur kaldhæðnislegan, hráan hlátur,
fullan af sjálfbirgingi, háði og hroka. Hin-
ar eiginlegu grettur tjá margvísleg hug-

Erdbeben, 1977.
Ógnarjafnvægið, 1982. Myndin kom i forsíðu þýzka vikuritsins Stern.
hrif og þau sjaldnast af hinu góða og frek-
ar leitar hann uppi stirðnaðan svip dauð-
ans og sársaukafulla lifun en lífsgleðina.
Börnin eru sundurskorin, vafin í sjúkra-
bindi — sáraumbúðir eru ríkur þáttur í
myndrænum leik listamannsins, líkt og
tákn viðsjárverðra tíma og miskunnarleysi
lífsins á öllum tímum.
Ópið, sem fram kemur í ýmsum mynd-
um og þá einkum sjálfsmyndum hans, er
annars konar óp en það er Munch gerði
frægt á sínum tíma. Op Helnweins kemur
ekki frá náttúrurhrifum heldur greinir
hann það sem óp úr kölkuðum hryllings-
draumum mettaðs þjóðfélags.
Einn listrýnirinn talar um morðingja,
sem um leið eru hinir myrtu! Helnwein er
frekar á bandi afþreyingarlistamanna
skemmtiiðnðaðarins en svonefndra
alvörulistamanna. Vill ekki skilja af
hverju alvöruþrungin tjáning sé meiri list
en sú er framkallar bros. Hann hafði lítinn
áhuga á heimsóknum á söfn þegar hann
var í skóla og núna hefur hann engan tíma
til safnferða. Þá segist hann vera hrað-
virkasti vatnslitamálari í heimi. Hann vill
heldur vera dáður af fjöldanum en af
nokkur hundruð sérvitringum er ráða
listamarkaðinum.
Margt af því sem Helnwein segir er fjar-
stæðukennt og stenst ekki en þó alls ekki í
ríkari mæli en hjá hinum viðurkenndari
málurum svo sem Joseph Beuys, — og
Helnwein metur Walt Disney meir en
Beuys og það ætti að segja nokkra sögu —
en hví má hann það ekki? — Fegurð er
afstætt hugtak og við getum ekki metið
fegurðina án þess að þekkja einnig óhugn-
aðinn. Og það er alls ekki víst, að við get-
um alltaf skilið á milli fegurðar og ljót-
leika því að án annars er hitt ekki til.
— Hér, í þessari samantekt, hef ég
kynnt hinn umdeilda listamann Gottfried
Helnwein en hyggst ekki leggja neitt yfir-
vegað mat á list hans — hér geta lesendur
tekið afstöðu svo sem hver vill. Farsælast
finnst mér að hann sé með myndverkum
sínum þar sem hann nú einu sinni er, en
ekki þar sem einhverjir vilja máski aö
hann sé. Af þeim er nóg, er vilja marka
allar tóftir við eigin garða.
bragi ásgeirsson
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 8. SEPTEMBER 1984 9