Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1982, Blaðsíða 15

I suðaustanverðu Póllandi, við landamæri Slóvakíu,
rísa upp frá sléttunni Karpatafjöllin, giljum skorin,
barrskógum vaxin og heitir Tatra hæsti tindurinn.
A þessum slóðum býr enn í dag fámennur þjóðflokk-
ur, kominn þangað á 15.öld, tyrkneskrar ættar, nefndur
Karaímverjar, og tala enn eigið tungumál og eru nokkur
bókmenntaverk skráð á karaímsku.
Karamísk

m xí

j.
M
Sagan segir, að í Trakæ-borg
á Lithaugalandi
byggi endur fyrir löngu
maður einn, Zarakk að nafni.
Útlendingur í því landi var Zarakk,
Karaímverji, vaxinn upp
með þjóðflokki sínum
af kyni Tyrkja
innan suðaustur mæra
Sléttumannalands.
Vitur var Zarakk,
frægur og veglyndur,
orðinn ráðgjafi konungsins,
Výtátasar hins ríka,
í Li th a ugalan di.
Árum saman, um langan aldur,
hafði Zarakk verið tryggur vinur
Výtátasar konungs.
En eigi var síður víðfræður
sonur hins aldna Zarakks,
hár vexti, herðabreiður,
hetjan Allan Kassar.
í kastala sínum bjó
Výtátas konungur
Lithaugalands,
á ströndu þess stöðuvatns,
sem Galve hét.
Þá var það sólskinsdag einn,
að Výtátas konungur
mælti við þá Allan og Zarakk:
Senda vil égyður
til Miklagarðs fjarlægu turna
með varning til soldánsins.
Síðar á þessu sumri
opnuðust hallarport Výtátasar,
útúr þeim mjakaðist kaupmannalest,
eins og slanga liðaðist hún áfram.
Tíu stórvagnar í lest
dregnir af fjörutíu hestum
héldu út um hallarportin,
sérhvur vagn hlaðinn
marðarfeldum og safalaskinnum,
gæðadúkum og gulli.
Dag og nótt riðu Iestarmenn Ieið sína,
nótt og dag riðu þeir til suðurs,
langur var sá vegur,
vandfarinn var hann og erfiður:
ár og fjöll, akurjörð víðlend,
laufskógar og myrkviðir,
mýrlendi stór,
stöðuvötn óteljandi,
torfærur alls konar.
Og í sérhvurjum skógi
leyndust ræningjar háskalegir.
Sumir höfðu flúið á mörkina
til þess að forðast þrældóm,
aðrir fangelsi, pyndingar, dauðadóm.
Allir vildu þessir menn
lifa við frjálsræði,
þess vegna lögðust þeir út
og rændu kaupmannalestir.
Þá var það kvöld eitt,
lestarmenn höfðu verið á ferð
frá því að morgunsól reis,
og þeir riðu og riðu.
Gegnum skóg leyndardómsfullan
riðu þeir fákum sínum,
þangað til skyndilega
að andspænis þeim stóð
ræningjasveit skógarins.
Eins og soltnir úlfar
umkringdu þeir vagnlestina,
villimannlegur flokkur
stigamanna.
Leiðtogi þeirra, hrafnsvartur á hár,
hávaxinn maður og sterklegur,
gekk fremstur kumpána sinna.
Svo grimmlegur var hann,
að hvur og einn kenndi ótta
sem í augu hans leit.
Snúðugt gekk hann í mót Allan,
hvessti á hann augun
og kallaði heiftarrómi:
Það vitum vér fullvel
hvað þér flytjið í vögnum yðar
og hvaða ríkismanni
gersemar þær eru ætlaðar.
Góðan kost býð ég yður:
Afhendið oss helming vöru yðar.
Hafnið þér því,
skuluð þér öllu tapa
— og höfði yðar að auki!
Þá svarar Allan Kassar:
Vér munum halda ferð vorri fram
svo sem vér höfum ákveðið,
og komast skal varningur vor
í þær hendur
sem honum er ætlað.
En hyggist þér
hann af oss hrifsa
með ofbeldi,
þá munum vér um það
við yður ræða
á hvössu máli vopnanna!
Skutu þá eldi
augu Allan Kassar.
Dró hann sverð sitt úr slíðrum
og reið í mót
foringja skógarmanna.
Leiðtogi ræningja
samtímis mundaði hann sverð sitt
og varpaði á Allan Kassar
svofelldum orðum:
Öllu framar það hlægir mig
að reynum vér með oss
afl vort og vígfimi.
Eigi munu félagar mínir
þess lengi þurfa að bíða
að leiða til fullra lykta
eftirleikinn — og hremma yðar góss,
samkvæmt áformum vorum.
Svo mælti svarthöfði,
og hljóp þá að Allan.
Höggum þeir skiptust,
langa stund berjast þeir.
Rann sveitinn af báðum þeim.
Hvössum laust saman
sverðum garpanna,
gullu þeir ljáir
söng í þeirra geirum.
Sýndist að lokum
Zarakk hinum gamla,
að svarthöfði ræningjajarl
mæddist nú nokkuð,
óttast tók gamli Zarakk
að sonur hans vænn
deyddi andstæðing sinn.
Kallaði þá Zarakk
til sonar síns, Allan Kassar:
Sníð eyrað af höfði hans,
lát þér nægja það, sonur!
Lciftraði sverðið,
laut hetjan fram,
lét höggið ríða,
hjó eyrað frá höfði
síns hrausta fjanda.
Samtímis Allan
sitt bitra vopn
lét falla til jarðar.
En blóð gaus úr und
og litaði storð
rauðum farfa.
Hné ræninginn sjálfur að velli.
Sté Allan Kassar af hestbaki,
sneið ræmu af skyrtu sinni
og batt sár stigamannsins
vel og vandlega.
Þá tók hann upp eyra
útlagaforingjans,
lagði það á höfuðfat hans
og mælti:
Grið skaltu hafa, skógarmaður.
Ber höfuð þitt á hálsi
af okkar fundi.
Klökkt varð hjarta leiðtogans
andspænis slíku göfuglyndi
Karaímhetju þessarar.
Skildist nú ræningjanum
að verðmætara þótti líf hans
en tíu vagnhlöss
konungsgersema.
Reis hann þá á fætur
og augum sínum fránum
gaumgæfði Allan Kassar.
Dró hann sér af hendi
gullinn baug
— hring ágætan með signeti,
rétti gripinn Allan Kassar
og varp á hann orðum svofelldum:
Þigg þessa gjöf
sem vott vináttu minnar.
Skal gullhringur sá
verða yður verndargripur
gegn sérhvurri ræningjasveit
sem á leið yðar kann að verða.
Þannig skildu þeir með kærleikum
og mæltu til vináttu
sín í millum.
Héldu nú hvorir sína Ieið.
Brátt spurðust tíðindi þessi
til Trakæborgar
á Lithaugalandi:
að fyrir vísdóm Zarakks
og hreysti Allan Kassar
væri kaupmannalestin
komin heilu og höldnu
til fjarlægra turna
Miklagarðs.
JERZY WIELUNSKI LUBLIN í Póllandi sneri á
íslensku úr karaímsku máli (sem er skylt tyrkn-
esku).
Guðmundur Daníelsson hreinskrifaði.