Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1982, Blaðsíða 5

///// /////jfiS/'X/n' //yjSk /// // jjð r/
uL/%, rfö

'w wrfcXHi/ ' N Tt
1® \ d!
Pétri í Tangabúðinni. Ég varð
oftar en einu sinni vottur þess,
að menn röðuðu sér umyrða-
laust upp í bát hjá Pétri og
lögðu út í kolvitlaust veður og
sjó, þó að þeir hefðu ekki tekið í
mál að hreyfa sig undir stjórn
annars manns.
Já, hann gekk oft fram af
fólkinu hann Pétur í Tangabúð-
inni. En aldrei hafði hann gert
það jafn rækilega, eins og þegar
hann hélt einn vormorgun á báti
sínum út í Eyjar og færði heim
með sér að aflíðandi nóni hana
Guðrúnu, dóttur eyjajarlsins,
Sveinbjarnar á Ytri-Látrum,
glæsilegustu heimasætuna í
byggðarlaginu. Það var sagt, að
það hefði gerzt í fullri óþökk
gamla Sveinbjarnar. Hann hefði
ætlað henni allt annað og ríkara
gjaforð. Það átti að hafa orðið
mikil rimma í stofunni í Ytri-
Látrum. Sumir sögðu, að það
hefði slegið í handalögmál milli
biðilsins og eyjajarlsins. Flestir
höfðu það fyrir satt, að Guðrún
hefði sjálf tekið af skarið, skip-
að tveim vinnumönnum föður
síns að bera kistu sína til sjávar,
kysst móður sína og sagzt vera
farin. Um kvöldið voru þau gefin
saman í hjónaband heima hjá
prestinum.
En nú bjó Pétur í Tangabúð-
inni með Guðrúnu og þau áttu
átta mannvænleg börn. Elztir
voru tveir drengir, fimmtán og
sautján ára. Hin voru öll fyrir
innan fermingu. Yngsta barnið
hafði ég skírt, rétt eftir að ég
kom í vor. Og Guðrún í Tanga-
búðinni var tvímælalaust glæsi-
legasta konan í þorpinu. Og
börnin hennar voru alltaf
snyrtileg og vel til fara. En þess
vissu jafnvel nöskustu kjafta-
kindur þorpsins engin dæmi, að
nokkurntíma hefði borið skugga
á sambúð þeirra Guðrúnar og
Péturs í Tangabúðinni. Það
þurfti raunar ekki annað en sjá
þau til þess að ganga úr skugga
um það, að þau voru mjög ham-
ingjusöm. Og hamingja —
blómstrandi mannleg hamingja
— var ekki beinlínis neitt
hversdagsfyrirbrigði í þorpinu,
að minnsta kosti ekki svo á
bæri. Það var svona rétt á tak-
mörkunum, hvort það taldist
sæmilegt fyrir fólk að vera eins
hamingjusamt, eins og þau voru,
Guðrún og Pétur í Tangabúð-
inni. Og það eftir átján ára
hjónaband. Fyrr mátti nú vera!
III
Jólaföstudagarnir silast
áfram. Veðrið er oftast stirt.
Það gefur ekki á sjó, nema endr-
um og eins. En það er reytings-
afli og hvert færi er notað.
Einkum sækir Pétur í Tanga-
búðinni sjóinn kappsamlega.
Hann rær nú með drengjunum
sínum, Sveinbirni og Halli,
sautján og fimmtán ára. Og
öðru hverju gerist smávegis til
upplyftingar í skammdegis-
drunganum. Viku fyrir jól kem-
ur póstskipið t.d. að sunnan. Það
er mikill viðburður. Ég fæ út-
lend og innlend blöð og bækur,
ferðafólk kemur í land, við fáum
gesti og við fáum fréttir. Margir
fá sendingar og böggla frá vin-
um og ættingjum, sem eru farn-
ir suður — jólaglaðning, jóla-
kveðjur. Og margir eiga erindi
um borð í póstskipið, koma
ofurlítið íbyggnir í land, lauma
lítilræði niður í koffortshorn,
skella í lás. Jæja, jæja, kannski
yrði einhver ofurlítill dagamun-
ur á jólunum, þrátt fyrir það. Þó
„Ég sá hvar þeir þokuðust
út með ströndinni í flökt-
andi skini fjögurra lukta“
Mynd: Eiríkur Smith
að fjandinn væri búinn að hirða
útgerðina. Eiginlega fór fjand-
inn nú alltaf halloka, ræfillinn,
þegar í harðbakkann sló, allar
götur síðan á dögum Sæmundar
fróða. Það bar ekki á öðru!
Við æfum söng í kirkjunni á
kvöldin — undirbúum hátíða-
guðsþjónustu. Það er einnig
ánægjulegt. Fólkið sækir æf-
ingarnar dyggilega, leggur sig
fram. Það er yfir þessum sam-
verustundum ylur áhuga og
mannlegrar góðvildar, viðleitni
til að skapa fegurð og skynja
fegurð, þrátt fyrir takmarkaða
getu og kunnáttuleysi. Mér líður
vel með þessu fólki og er að
verða því samrýndur, er að
byrja að skynja lífsaðstöðu þess
og þrár, dular hálfmeðvitaðar,
vanmegna. Mér fer að þykja
vænt um það. Þegar öllu var á
botninn hvolft, hafði forsjónin
kannski ekki verið svo ýkja
harðhent við mig, þegar hún út-
hlutaði mér þessu þorpi.
Tveim dögum fyrir Þorláks-
messu er veður stillt að morgni,
blæjalogn og sjólítið, en dimmur
skýjabakki til fjalla. Þeir róa úr
þorpinu nokkru fyrir dögun. Um
fótaferð er enn gott veður,
frostlítið, aðeins strekkingur af
landi og mistrað skýjakóf til
fjalla. Það er engin ástæða til að
óttast um bátana. Vonandi fara
þeir stutt.
En upp úr hádegi fer að
hvessa. Ekki með neinum ofsa,
en auðséð hverjum kunnugum
manni, að nú fer hann að með
rok, harðskeytt og svipótt af-
landsrok af fjöllum. Bátarnir
fara að tínast að. Þeir hafa lítið
aflað, enda farið skammt, lítið
haft fyrir sinn snúð, nema vos
og erfiði eins og einatt áður.
Fyrir myrkur er síðasti bátur-
inn úr þorpinu kominn klakk-
laust að landi. Það er eins og létt
sé af okkur öllum fargi. Sjó-
mennirnir hjálpa hverjir öðrum
til að setja og ganga frá fátæk-
legum aflanum, njörva niður
allt lauslegt, sem fokið getur. Og
viðhafa gamanyrði í hálfkær-
ingi. „Oh, ætli maður tóri ekki
fram yfir hátíðarnar, þó hann
færi svona þessi róðurinn!" „Það
er gott að eiga fiskinn sinn inni
hjá skaparanum. Það er ekki
enn farið að auglýsa gjaldþrot
hjá honum!" — Svo karlmann-
lega gátu þessir menn brugðizt
við erfiðleikum sínum. Það er
ekki svo auðvelt að koma svona
körlum á kné.
Það var eins og enginn okkar
myndi eftir Pétri í Tangabúð-
inni, og sízt af öllu, að nokkur
maður hefði áhyggjur af honum.
Það minntist enginn á hann.
Það þýddi það, að enginn af bát-
unum hafði orðið hans var á
sjónum. Sennilega hafði hann
ekki róið. Eða var þá kominn að
á undan þeim. Hann var svo sem
vís til þess að sjá þennan fjand-
ans garra út fyrirfram, hann
Pétur, og hreyfa sig hvergi. Það
væri svo sem alveg eftir honum.
Það var komið ofsarok um
kvöldið klukkan átta, þegar
söngæfingin í kirkjunni átti að
byrja, hafði verið að smáhvessa
eftir því, sem á daginn leið.
Snjókoma var engin að ráði,
hreytti aðeins smáéljum, en
veðrið gekk á með þungum ofsa
og snörpum svipum á milli. Ég
var að efa mig á, hvort ég ætti
að fara upp í kirkju, bjóst helzt
við að þangað kæmi enginn
maður, en réð þó af að fara. Það
sat ekki á mér að draga mig í
hlé, ef fólkið legði það á sig að
koma. Þetta var ekki langur
spölur, en ég átti fullt í fangi
með að valda mér og komast
það.
Það fór eins og mig hafði
grunað. Aðeins fáir höfðu árætt
að brjótast þennan spöl, aðal-
lega karlmennirnir. Við sátum
stundarkorn og röbbuðum, vor-
um eiginlega í þann veginn að
leggja af stað heimleiðis og láta
húsin geyma okkur, þegar
kirkjuhurðinni var hrundið upp.
Við litum öll til dyra.
Það var Guðrún í Tangabúð-
inni. Hún gekk inn úr dyrunum,
nam staðar eins og hún hefði
fengið ofbirtu í augun, greip í
stólbrík. Hún var veðurbarin og
vot, höfuðfatslaus, hárið úfið og
vott, náföl, berhent á höndinni,
sem hélt um stólbríkina, hin
hékk máttlaus niður með hlið-
inni og lak úr votum vettlingi.
Hurðir stóðu opnar að baki
henni. — Ég þaut til dyra.
Skellti hurðunum í lás, lagði
höndina á öxl henni. — Hvað er
að, frú Guðrún?
— Hann Pétur er á sjó og
drengirnir. Hann er ekki kom-
inn að. — Ég gaf börnunum að
borða — ég þoldi þetta ekki
lengur, — ég bað þau að vera
róleg — geturðu eitthvað hjálp-
að mér, séra Kjartan?
Það steyptist yfir mig eins og
ískaldur foss. Við höfðum verið
að raula vissa tónaröð í undir-
röddunum af unaðslegu lagi á
milli þess að við spjölluðum og
biðum hvort fleiri kæmu. Un-
aðslegu lagi: í dag er glatt í
döprum hjörtum. Og hér stóð
5