Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1982, Blaðsíða 2

Guðmundur Daníelsson
Skáldið
með
gull-
róminn
Skammdegisþankar um séra
Sigurð Einarsson í Holti
Ritstjórinn bað mig að rifja
upp og láta sig hafa í Lesbók
endurminningaþátt um kynni
mín af Sigurði Einarssyni.
Hvurs vegna skyldi ég skorast
undan því? Við Sigurður
þekktumst og vorum vinir í 35
ár. Varla er allt steingleymt
og grafið, sem okkur fór í
millum. Samt verður þessi
samantekt sundurlaus, ég
hirði ekki um rétta tímaröð,
kannski rugla ég stundum
saman því sem ég hugsaði og
því sem gerðist í raun og veru.
Fátt er jafn stórfenglegt og
ljóngáfaðir menn. Oft dyljast
þeir langtímum saman meðal
fjöldans eða á afskekktum
stöðum. Svo virðist sem þeir
fari huldu höfði úti í eyði-
mörkinni, eða dveljist með
guði sínum uppi á fjallstindin-
um. En þegar þeir koma aftur
ofan af Sínaí og tala til fólks-
ins, þá minnir það stundum á
fárviðri og fellibyl. Silkihattar
2
okkar fjúka út í veður og vind,
skurðgoð okkar steypast af
stöllum, virðulegur hátíðleiki
okkar gengur allur úr skorð-
um, og eftir á skilst okkur
kannski, að sú persóna sem við
hugðum okkur vera, var aðeins
grímubúningur frá dansleik
sem nú er á enda fyrir löngu.
Þegar best lætur verðum við
fyrir sömu reynslu og Adam
og Eva í aldingarðinum: að
augu okkar ljúkast upp. við
sjáum að við erum nakin, og
við höfum öðlast skynbragð á
mismun góðs og ills.
Allt þetta og ótalmargt
fleira kom mér þrásinnis til
hugar í sambandi við kynni
mín af Sigurði skáldi Einars-
syni, sem ég tel að hafi verið
einn hvassgáfaðasti maður á
íslandi um sína daga, þó að
ekki sé ég beinlínis að líkja
honum við Móses eða högg-
orminn.
Sigurður var Rangæingur
eins og ég, fæddur 29. október
1898 á Arngeirsstöðum í
Fljótshlíð, og þegar hann and-
aðist, á Landspítalanum 23.
febrúar 1967, fannst mér erfitt
að venjast þeirri staðreynd:
hæsti tindur fjallahringsins
var hruninn, Eyjafjallasveit
lögst í eyði, að mér fannst, til-
veran tómleg. Æ, fallinn var
Sigurður skáld í Holti.
Þá er að líta sem snöggvast
yfir æviferilinn, í afmælis-
eða eftirmælastíl, til þess að
fólkið sjái, að hugsmíðin svífi
ekki í lausu lofti algerlega,
heldur hafi jarðsamband í og
með:
Foreldrar Sigurðar voru
Einar Sigurðsson bóndi á
Arngeirsstöðum, ættaður úr
Landeyjum, og María kona
hans, ættuð úr Fljótshlíð. Sig-
urður ólst upp hjá foreldrum
sínum. Hann vann hörðum
höndum til sjós og lands í
æsku, en braust síðan til
mennta af eigin rammleik, tók
stúdentspróf utan skóla í
Menntaskólanum í Reykjavík
vorið 1922. Fór í guðfræðideild
Háskóla Islands, útskrifaðist
þaðan 1926. Sama ár gerðist
hann prestur í Flatey á
Breiðafirði, og gegndi því
embætti í tvö ár. Þá þekkti ég
ekki Sigurð, en ýmsar þjóðsög-
ur gengu af honum þaðan,
sjálfsagt upplognar. Ein var
sú, að hann hefði átt að segja,
að hagkvæmt hefði verið, ef
höfuð allra Flateyinga hefðu
verið komin á einn háls, þá
hefði mátt afgreiða þá í einu
höggi. Jóhannes úr Kötlum
orti um hann langt kvæði um
þær mundir eða litlu síðar. Úr
því man ég enn þessar ljóðlín-
ur tvær:
„Dauðaþögn við þínar ræður
þráfalt sló á Breiðaflóa. “
Af þessu má sjá, að nokkuð
hefur kveðið að séra Sigurði í
ræðustóli meðan hann var
klerkur Flateyinga — að Jó-
hannes skáld úr Kötlum
skyldi knýta honum þvílíkan
krans.
Árið 1928 sigldi séra Sig-
urður til framhaldsnáms við
Hafnarháskóla og dvaldist þá
erlendis um tveggja ára skeið.
Ég veit ekki nákvæmlega hvar
hann ól manninn, en til Finn-
lands mun leið hans hafa leg-
ið, allt austur til Ladogavatns,
svo sem eitt kvæðið í fyrstu
Ijóðabók hans vitnar um:
„Sordavala“ í „Hamri og sigð“.
Eftir heimkomuna 1930 réð-
ist séra Sigurður sem fastur
kennari við Kennaraskóla ís-
lands og hélt því starfi þar til
hann varð, eftir hávaðasamar
deilur, dósent í guðfræði við
Háskóla íslands 1937. Hann
lét af því embætti 1944 og
gerðist næstu tvö árin
skrifstofustjóri á Fræðslu-