Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1972, Blaðsíða 27

Ingi skipstjóri.
Ásgeir Jakobsson
Um borð
í Mánafossi
3. og síðasti hluti
SKIP-
STJÓRA-
SNAKK
Á rúmsjó er stjórn skips'ns
oftast a-uðveldiust, ef veður er
sæmilegt og þetta er hvildar-
ttmi sidpstjómendanna. Lö.ng
úthaifssLglinig er þreytandi og
leiðiigjörn og þá er gott að
menn haíi sér eitthvað ál
dundiurs.
Dag eítir dag er ekkert að
sjá nema enda'lausit hafið.
Menn standa siinar vaktir og
svo er að veltast i kojunni,
ef menn hafa ekki fundið sér
eitthvað til að drepa timann
með. Spilin eru mörgum dægra-
dvöl. Ég spurði síkipstjórann
hvað hann sjálfur og sikips-
höfnin ahnennit hefði helzt fyr-
ir stafni á lanigsiglinigum.
Hann saigði:
— Það er vitaskuld mjög ein-
staklinigsbundið, hvað menn
hafa sér ithl dundurs í fristund-
um síniun. Ég hef oft hugsað
um það mikla tækiíæri,
sem langsiglingaimenn hafa til
sjáiffsmenntunar á ýmsum svið-
um. Við farmennimir gætum al
mennt notað tíimann mikl'U bet-
ur en við gerum, það er sann-
iieilkur. Við höfum gott tæki-
færi til að læra mái og einnig
itil að lesa góðar bókmenntir
eða jafnvel læra eitthvert fag.
En því miður þá nennum við
ekki sffiku yfirieitt, heldur só-
uim tímanum i að spila eða lesa
iéiega reyfara eða jafnvel
legigjum kapak
Við þyrftuim að hafa gott
bókasafn um borð og við gæt-
um jafnv©l stundað bréfaskóla,
en þeir skólar spanna nú orðið
yfir svo vílt svið, að þar geta
fiestir fengið eitthvað við sitt
hæfi og námsiöngun.
Hvað mér sjáifum viðvíkur,
þá játa ég það fúslega, að ég
fæ samvizkubit, þegar ég lír yf
ir farinn veg og minnist aiira
þeirra stunda, sem ég hef eytt
itl einskis £ siglinguni minum
um höfin. Slysahæt.a er jafn-
an mikil á sjó og margir þroyt-
ast snemma og þessir menn
fara í land, stundum á miðjinn
aldri til að leiita sér vinnu bet-
ur við þeirra hæfi. Þá er hinn
almienni sjómaður ekki vel sett-
ur. Hann kann oft ekki til ann
arra verka en sjómennsku og
sú þekking kernur honum. oft-
ast að ffittu haldi í iandi. Þá
■kæmi sjómannmum vel, að haía
búið sig undir landíökuna með
þvi að læra einhver hagnýt
fræði i fristundum sinum.
Ég vi'l þvi eindregið hvetja
farmenn til að nota frítíina
sinn á langsiglingum til upp-
byggilegrar fristundaiðju. Þeir
geta spilað eða lagt kapal
þegar þeir eru orðnir gamlir.
Velmiennt farmannastétt á
fríðum skipum, er ein bezta
auglýsing fyrir þessa fámennu
þjóð, sem svo fáir kunna deiili
á.“
Kannski á atviik eitt frá
fyrstu siglingaárunum nokk-
'Urn þátt I aiþýðJieika Xnga
skipstjóra við skipsmenn sina.
Hann hafði verið sendur með
pakka tíl skipstjóra á öðru
skipi, en hann var sjálfur á.
Harm Segist enn í dag muna,
hvemig hann ávarpaði skip-
stjórann, þegar hann kom á
hans fund.
— Góðan daginn, skipstj'iri,
ég er hér með sendingu til yð-
ar.
Það vantaði sem sé ekki þér-
inguna, en það vantaði þó eitt
orð, og skipstjörinn kærði Inga
fyrir ruddaskap. Honum haiði
láðst að segja: — Herra slkip-
stjórí..
Það var nú í þá tíð.
Skipsijórinn sagði mér ýin's-
iegt af starfsferli símum. Eins
og titt er um sjómenn, hefur
hann reynslu af þvi, að það er
fleira, sem hefur áhrif á líf
okkar hér á jörðu, en það sem
flest oikkar sjá eða heyra með
þessum ófulllkomnu skilninga-
vitum okar.
Hann var á siglingu fyrir
Hvarf á Grænlandi á leið ltil
Bandarikjanna, þegax hann
dreymdi föður sinn. Hann kom
að kojustokknum og sagði: --
Nú er éig farinn. Mér liður vel.
Veríiu góður við hana móður
þína.
Ingi sagði- félögum sínum
um morguninn að nú myndi
faðir sinn dáinn. Þegár skipið
kom tii New York viku seinna,
kom skipstjórinn að máll við
hann og sagði að það
hefði beðið hans skeyti og bað
hann að tala við sig einslega.
Ingi siagði honum þá, að hann
vissi efni þessa skeytis, faðir
sinn væri látinn. Harrn hafði lát
izt nóttina, sem Inga drey:-di
drauminn.
HÁSETABNIB OG SKIPBD
Eins og áður er sagt, hélt ég
mig mest hjá æðstu mönnum og
kynnitist því iítið hásetumum á
ferð minni með Mámafossi. Há-
setar gefa sig yfirleitt Iítið að
farþegum. Þeir eru sivinnancþ
á dekkvöktum sir.um, og á frí-
vöktum halda þeir sig í íbúð-
um sinum. Það er heldur ekki
tiimi til að kynnast mörgum á
fjögurra daga sfgjinigu. Þetta
voru kurteisir og vingjar -leg-
ir menn, sem unnu störf sín
hávaðalaust, það heyrðist
aldrei kallað á skipmu, öll
verk gengu eins og kiukka. Þó
að farmenn telji sig ekki of-
haldna í launum, þá virðist þó
vera hægt að manna skipin vel
og þá ekki sázt nýju skipin.
Það er ffika mjög vét búið að
mannskap á þeim »kipum. Affi'r
eru þar í eins manns klefum
en það er mikið atriði fyrir far-
mann I langsLglimgum að hafa
klefa út af fyrir sig, þó hann
sé ekki stór. Allur viðurgern.-
imgur er Ifka með áigætuin aa
borð í Mánafossi.
Það var smúlvatn aila leið-
ina út, og ég get því ffittð sagt
um, hvers konar sjóskip Mána-
foss er. Skipshöfnin segir að
hann sé listasj'ósikip, en það er
nú ffitið að marka. Sjómenn
segja það oftast um skip sin.
Skipið, sem hann er á er venju
lega bezta skipið i fl'oianutn.
Það er venjuiega elski fyrr en
hann er farinn aí, sem hann
fer að segja bæði kost ag löst
á skipihu, meöan hann er um
borð man hann lítið annað en
kostina. Þetta er eifet af ein-
kennum sjómennsikunnar að
tala aildrei iiiLa um farkosrinn.
Það hefnir sin. Jafnvel inenn,
sem blóta mikið, bölva aldrei
skipi. Ég held þetta hafi ekk-
ert breytzt almennt frá minu
umgdæmi, en þá var það talið
dauðasýnd að nota blötsycði
um skip eða bát. Þetta er enn
svo ríkt i mér frá mínum upp-
vaxtarárum í Bolungavík,
að ég þori ekki eönu sinni að
bölva fliugvéium, sem mér er
þó meiniffia við. Það er aigert
óráð að blóta farkosti sinum,
hver sem harm er. Sjómön.ium
verður að þykja vsent um fleyt
ur sinar, þannig nýtast þær
þeim bezt. Ef þeir eru sifellt aið
hugsa um ókosti þeirra og
treysta þeim ekki er hæt; við
að fleira gangi eftír.
Um Baltíku-
ferðina
Framliald af bls. 23
urrar viðvörunar, svo að far-
þegar verði ekki blekktir á
sama hátt, ef Karlakór Rejkja
vilkur dytti í hug að fara aðra
slíka ferð. Þeim væri þá sæmra
að fara upp á eigin spýtur.
Margar Itonur sögðu við mig
á ferðinni, og sumar þegar við
kvöddumst, ,,Margrét, ég vona
að þér tötið í yður ’hvina, þeg-
ar heim kemur, svo heyrin-
kunmuigt verði um aðbúðína á
neðsta farrými.
Þórbergur: En nú er bezt að
fara út í aðra sálma.
Allt til Ódessa á heimleið
var affiur vamingur seldur fyr
ir islenzka peninga, en þá upp
götvuðu Rússar að búið var að
selja fyrir 300 þúsund krónur,
og var það haerri upphæð en
leyfilegt var að yfirfæra sam-
kvæmt islenzkum lögum, þvi
að hver farþegi mátti hafa með
sér 2.500,00 krónur íslenzkar
til að verzla fyrir um borð i
skipinu.
Þegar ákveðið var, að ekki
væri lengur hægt að borga í
íslenzkum peningum á börun-
um, fór mikil reiðialda um
skipið og lá við panik. Og far-
arstjórinn lýsti því yfir í há-
talara að þetta væru svik af
hálfu Rússa. En sannleikurinn
var sá, að Rússar sendu skeyji
til Islands um það hve mikið
væri búið að verzla í skipinu,
og var þeim svarað þvi til af
Seðlabanka Islanids, að þeir
settu stopp á frekari verzlun
meö islenzka peninga. Þá var
fararstjórinn mát og nefndi
ekki framar „svik Rússa“.
Það virtist vera að svo og svo
margt fólk hefði engan áhuga
á að sjá og skoða, heldur væri
áhugi þess bundinn við verzl-
un, meiri verzlun og aft-
ur verzlun. Verzlunarihung-
ur Islendinganina var svo óseðj
andi, að það líktist einna helzt
móðuharðindahungrinu í garola
daga. Meðal annars var rifinn
út i Egyptalandi mikiU fjöldi
af loðnum úlfölduim, eða eftir-
likingu af úlföldum, sem áttu
að vera stofuprýði eða leik-
'Xöng bama þegar heim kæmi,
en skipstjórinn fór fram á að
þetta væri aUt flutt á einn
stað aftur á hádekki skipsins.
En svo seinir voru Islendingar
í viðbrögðum að þessi fyrir-
mæli varð að flytja daig eftir
dag, og einn Islendinganna neit
aði upptendraður af heilagri
reiði að afhenda sinn úlfalda.
enda þótt vitað væri að
af þeim stafaði smithætta,
enda keyptir í þeim söðalönd-
um, sem Arabaiöndin eru.
Margrét: Einn úlfaldinn var
svo stór, að hann gat verið
hestur handa mér.
Þórbergur: Að lokum var
lyrirskipað samkvæmt boð-
um frá Islandi að henda þeim
öllum í sjóinn. Að öðrum
kosti mundum við lenda í tólf
daga sóttkví, að okkur var
ságt.
Margrét: Svo for útförin
fram aftur á hádekki skipsins
að viðstöddum vonsviknum Is-
lendingum, en á framhádekk-
inu stóð röð af farþegum og
einblíndi á athöfnina. Þá stóð
vindur af norðri, svo allan úlf-
aldafénaðinn rak aftur til föð-
urhúsanna í Afríkuiöndum.
Þetta drasl var klætt kattar-
sikinni og morandi af möl, en í
stoppinu voru mjög hættuleg
skorbvikindi, að því er okkur
var sagt.
Þórbergur: Athöfnin tók
nokkurn tíma. Ég vildi láta
syngja sálm: Sjá hversu illan
enda, ódyggð og svikin fá . . .
ein lagði samt ekkert kapp á
það.
Barinn var oftast nær full-
ur af fölki, því eitthvað varð
það að gera sér til afþreying-
ar. Ég fór stundum á barinn,
eins og aðrir. Ég fann i nokkra
daga samtals svolftið á mér. Og
á yndisliegasta degi reisunnar
var ég fullur i tfu mlnútur. Það
var í Varna í Búlgariu.
Tilburðir í ástarlífi voru
þarna dáiitlir, en fæsttr náðu
endanlegu takmarki, þvi afkim-
ar voru þama fáir og ótrygg-
ir. Það hafa þá helzt verið
björgunarbétamtr uppi á há-
þilförunum.
9. janúar 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 27