Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1972, Blaðsíða 19

Óperuhúsið var lagrt i rúst i loftárásum, og hefur ekki verið
eudurbyggt enul>á.
Óli Tynes
Þankabrot
um litla
eyju
Þetta er ekki gainlárskvöld,
lieldur loftvarnaskothríð á
Möltu að nóttu til, í síðari
heimsstyrjöldinni.
Sem betur fer slapp „HöIIin“ við eyðileggingu. Þessi mynd er úr „veggteppasalnum“, þar sem
þingið situr nú. Gobelin-teppin stórkostlegu voru gjöf frá Perellos, stórmeistara.
IÍG VISSI I5KKI ALMENNI-
LEGA við hverju ég ætti að
búast þegar ég kæmi till Möltu.
Ég hafði að vísu fylgzt vel
með fréttum þaðaai upp á síð-
kastið, lesið um hlutverk það
sem hún gegndi í strlíðinu og
þar fram ©ftir götunum, en eins
og flestir hafa rekið sig á sem
heimsæikja nýtt land í fyrsta
skipti, koma hugmyndir manns
sjaldnast heim og saman við
raunveruleikann.
Klukkan var um tólf á mið-
nætti þegar ég kom, og ferðin
hafði verið löng og leiðinieg.
Hún hófst á Palma/Majorka,
en þaðan tók ég vél til Barce-
lona, skipti um vél og flaug til
Rómar, skipti um vél og flaug
til Valetta. Það bætti nokkuð
úr skák að Ingó í Sunnu, hafði
igert sitt til að gera ferð-
ina bærilega. Engin vélainna
sem ég fór með, var fullskipuð,
sætanýtingin var satt að segja
dálitið léleg, svo hann kom mér
á fyrsta farrými fyrir venju-
legt túristaverð. Það er gasa-
lega gaman að flerðast á fyrsta
farrými, með gulli hlöðn-
uim hefðarfrúm og skjalahlöðn
um stórbissnesmönnum. Ef ég
hefði vitað um þetta fyrirfram,
hefði ég meira að segja sýnt
virðulegu samferðarfóliki mínu
þá hugulsemi að mæta ekki í
dýrðina berfættur 1 sandöHum,
sundskýlu og bláum bol.
En ég vissi ekki um það fyrr
en mér var bandað frá aknenn-
ingsvagninum sem flutti „venju
lega fólkið" og bukkaður inn í
svarta loftkælda „limúsmu",
sem ók okkur heldra fólkinu
þessa hundrað metra út að DC-
9 þotunni.
iÞjónustan um borð var í sam
ræmi við útkeyrsluna, það mun
aði ek/lii miiklu að flugfreyjurn
ar legðust á kné, og grátbæðu
ökkur um að þiggja einn „Napo
leon“ í viðbót. Ókeypis auðvit-
að. Þar sem ég er miki'll mann-
vinur i rauninni, gat ég ekki
tfengið af mér að neita þeim.
MALTAR ERU BLANDA ÝM-
ISSA MIÐJARÐARHAFS-
ÞJÖÐA enda hefir mikið verið
um eyna barizt. Fönifcumenn
sáu hve Malta var mikilvæg
hernaðarlega, vegna landfræði
legrar legu hennar, og lögðu
hana undir sig. 1 kjölfar þeirra
fylgdu innráisir Grikkja, Kar-
þagómanna, Rómverja, Tyrkja
(á Byzan tímabilinu) og Araba.
Normanar lögðu hana undir sig
1091 og 1530 gaf Karl fimmti
hana riddarareglunni sem varð
heimsfræg sem Möltu riddar-
arnir. Þeir hrundu innrás
Tyjkja árið 1565, og eyjan var
undir þeirra stjórn til 1798,
þegar Napoleon tók við. Bret-
ar hröktu Frakka þaðan árið
1800, með aðstoð Maltanna, sem
igerðu uppreisn og undir þeirra
stjórn var eyjan þar til 1964
að hún varð sjálfstætt rifci inn
an brezka samveldisins.
Það er því kannsfci engin
furða þótt Maltar séu nú á
þeirri sfcoðun að hver sé sjálf-
um sér næstur, að heimurinn
skuldi þeim eitthvað fyrir það
sem þeir hafa orðið að líða, og
að þeir þurfi ekki að vera
vandir að meðulum þegar þeir
innheimta þær skuldir.
MEÐAL ANNARS ÞESS
VI5GNA hefur þjóðernisstefna
nýja forsætisráðherrans, Dom
Mintoffs, fallið i góðan jarð-
veg. Þegar ástandið í gengis-
málum var sem óljósast siðast-
liðið sumar, notaði Mintofí
tækifærið og fleytti maltneska
pundinu uppfyrir það brezka.
Þetta var gersamlega óraun-
hæft, en Malta græddi sjálfsagt
margar milljónir sterlings-
punda á því. Og Mallar gefa
Sk . . . i hvort þessi ráðstöfun
var raunhæf eða ekki. Það
beinlínis ískraði i þeim hlátur-
inn þegar þeir sfciptu enskutn
pundum i maltnesk og hirtu
shilling fyrir vikið. Og þeir
voru svo útsmognir að það var
vonlaust að reyna að slepþa.
Ég skipti sterlingspunda ávis-
un (enskum pundum) og vildi
fá fyrir það ensfc pund í seðl-
um. Bankafólkið brosti breitt.
Fyrst breytti það enskum pund
unum mínum i maltnesk, og
tók einn shilling af hverju
þeirra. Þvínæst var genginu
aftur breytt yfir í ensk pund
og ég fékk upphæðina, mínus
tvö og háHft pund.
STARFSFÓLKIH A HÓTEL-
INU MfNU, Eden Roek, var
allt einlægir sósialistar og að-
dáendur Mintoffs. Það hafði
þó ekkert á móti NATO eða
brezku herstöðinni á eynni,
sumt var meira að segja mjög
á móti því að Bretar hyrfu á
brott. Hinsvegar vildi það allt
flá meira fyrir sinn snúð.
Pétur, barþjónn og stórvinur
minn, sagði: — Þér kann að
finnast að við séum að selja
land okkar og jafnvel sjálf-
stæði, en þá skiiur þú ekki
ástandið hér. Malta hefur ver-
ið hersetin og staðið i styrjöld
<
<
um frá því hún byggðlst. Og (
það eru ekki ibúar eyijarinnar .
sem hafa staðið fyrir því, held
ur innrásarherir frá hverju í
iandinu af öðru. Bretar hafia (
haift hér flotastöð í 169 ár, og <
þótt við höfum ekkert út á þá 1
að setja, höfum við liðið fyi’ir
það. 1 síðari heimsstyrjöldinni
voru yfir sjö þúsund hús lögð
í rúst á þessari litlu eyju.
Þýzku og ítölsku fiugherirnir
igerðu stanzlausar loftárásir á
okikur alla síðari heimsstyrjöld (
ina. Við höfum því ekkert sam
vizkubit yfir að reytna að hafa
það út úr líifinu sem við getum.
ÞRÁTT FYRIR ÞETTA eru
Malltar alls ekki biturt fólk.
Þvert á móti eru þeir glað-
lyndir og elskulegir, og vilja
gera allt sem i þeirra valdi
stendur til að gera þér til hæf-
is. En þeir eru líka skapheitir
eins og annað suðrænt fólk, og
láta hendur skipta af minnsta
tilefni.
Rauðsokkur eiga ekki upp á
pallborðið þama á eynni. Það
er ekki af þvi að karlmennirn-
ir berjist gegn þeim, heldur
hafa konurnar hreinlega engan
áhuga á þeirra boðskap. Eina
takmark ungfrú Möltu í lifinu
er að ná sér í eiginmann, og
stofna heimili. Hún byrjar að
vinna strax og hún lýkur skóla
göngu, yfirleitt þegar hún er
17 ára. Það er vegna þess að
leiðin að altarinu er gulli stráð
— mestmegnis hennar. Heima-
mundur tiðkast ennþá á Möltu,
en stúlkurnar verða að vinna
fyrir honum sjálfar, og lág-
marksupphæð er talin eitt þús-
nnd pund. Stúlkan verður lika
að bera kostnaðinn af brúð-
kaupinu og móttökunum sem
því fylgja, og þar sem launin
eru ekki há (5 pund á vi'ku er
algengt), eru langar trúlofanir
algengar.
EN JAFNVEL ÞÖTT HÚN SÉ
Afi SKAPA sér sína eigin fram
tið, er ungfrú Malta undir
strön°ru eftirliti i foreldrcihús-
um, alveg þangað til hún geng
ur inn eftir kirkj'ugólfinu með
sinum útvalda. Hún verður að
vera komin heim klukkan níu
(jafnvel þótt hún sé orðin 24-
25 ára eömul) og þegar unn-
ustinn heimsækir hana, eru
móðirin eða faðh’inn alltaf við-
stödd. Maltar eru ákaflega
strangt kaþólskir, og kirkjan
berzt hatrammlega gegn þvi
aukna frelsi nnelinga sem er
farið að berast i litlum mæli
frá Evrópu og Bandarikjunum.
Malta er eitt af fáum löndum í
heiminum, þar sem í gildi er
opinbert bann við hvers konar
getnaðarvörnum. Fyrir tveim
árum komu þangað ung brezk
hjón í brúðkaupsferS, og verj-
ur þeirra voru gerðar upptæk
ar í tollinum.
Mikil læti urðu út af því, og
nú ná lögin aðeins til hinna inn
fæddu.
MALTA ER ENN EKKI BÚIN
að jafna sig fullkomlega eftir
stríðið. Niðri i miðborginni eru
mörg hús i rúst, og þar sem
efnahagsþróunin hefur verið
Framliald á bls. 29
9. janúar 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 19