Lesbók Morgunblaðsins - 07.11.1965, Blaðsíða 9

Afríkustúdentar
í heilaþvotti
Um 21.000 útlendir námsmenn —
helmingur frá löndum í Afríku, Asíu
og Súður-Ameríku — stunda nám í
háskólum og tækniskólum Sovétríkj-
anna á styrkjum, sem sovézk
yfirvöld. veita. Sumir — þar á meðal
liöfundur greinarinnar — hafa haft
næsta litla ánægju af dvölinni, enda
var Nyangira einn af 29 stúdentum frá
Kenya, scm rússnesk yfirvöld sendu
heim, áður en námstími þeirra var á
enda. (Greinin er endurprentuð úr
New York Times Magazine).
S kortur á æðri menntastofnunum í
Afríkulöndum hefir í för með sér, að
afrískir stúdentar leita sér framhalds-
menntunar erlendis.
Árið 1964 bauð sovétstjórnin yfir-
völdum í Kenya allmarga námsstyrki, og
hlaut ég einn þeirra. Áður en við fórum
til Sovétríkjanna í leiguflugvél 30. sept-
ember 1964, voru okkur gefnar fáeinar
leiðbeiningar. Við vissum það eitt, að við
átt.um að stunda nám í Sovétríkjunum,
en hitt vissum við ekki, við hvaða há-
skóla yið mundum stunda námið.
Ýmsir embættismenn menntamálaráðu
neytisins ávörpuðu okkur á flugvellin-
um við brottförina. Þeir sögðu, að skylda
okkar væri að fara og læra, snúa heim
aftur með nauðsynlega menntun, sem
kæmi landi okkar að gagni. Þegar hver
maður sté upp í flugvélina, vissi hann,
í hverju skyldur hans voru fólgnar.
Flugið frá Nairobi til Moskvu tók
hálfa 14. klukkustund. Eftir hálfrar-
annarrar stundar bið á flugvellinum við
Moskvu, héldum við til stúdentagarðs,
þar sem við bjuggum í tvær nætur.
Þegar við komum í stúdentagarðinn,
urðum við að skipa okkur í röð og af-
henda vegabréf okkar. Síðan hófst eins-
konar samtal. Spurningarnar voru á
þessa leið: „Hver sendi þig hingað? Var
það ríkisstjórn þín, flokkurinn eða verka
lýðsfélag? Hvað langar þig til að læra?“
Þegar við höfðum svarað þessum spurn-
ingum og svörin verið skrifuð niður,
voru okkur fengin vegabréfin ásamt
rúblu fyrir morgunverði og fórum síðan
að hátta. Síðasti maður var búinn klukk-
an fjögur að morgni, hálfri sjöttu stundu
eftir að við komum til Moskvu.
Morguninn 2. október var okkur sagt,
að við ættum að fara til Bakú. Lestar-
ferðin þangað tók 33 klukkustundir.
Bakú er í meira en 1600 km fjarlægð frá
Moskvu. Hún er á strönd Kaspíahafs og
höfuðborg í Azerbaidsjan-lýðveldinu,
einu fimmtán lýðvelda innan Sovétríkj-
anna. Borgarbúar eru um 1,5 milljón og
borgin er mjög gömul. Það fyrsta, sem
við tókum eftir, var óhreinindin á göt-
unum, því að þær voru alþaktar pappír
og sorpi, auk fátækrabygginga, sem sum
ar voru reistar úr sólþurrkuðum tígul-
steini.
egar lestin rann inn á járnbraut-
arstöðina í Bakú kl. 1 e.h. 4. október,
var okkur fagnað af miklum mannfjölda,
sem við fréttum síðar, að var í Æsku-
lýðsfylkingu kommúnista og bar spjöld.
Á sum var letrað: „Velkomnir til Bakú
hinnar sólríku“ og „Til helvítis með
ameríska heimsvaldastefnu“.
Við vorum reknir upp í almennings-
vagna, sem biðu eftir okkur, og fluttir
til hvítkalkaðra stúdentagarða, sem
voru enn blautir af kalki. Fjórir voru
settir í hvert herbergi, sem vorú 3,6 m
á hvorn veg. Tjöld voru engin fyrir
g'luggum. Á hverju rúmi var dýna, á-
breiða og tvö lök. Þá var þarna eitt
borð, skápur og fjórir stólar.
í stúdentagörðunum voru engin böð.
Vildi maður komast í bað, varð maður
að ganga til baðhúss í rúmlega 3ja km
fjarlægð, þar sem maður varð að greiða
15 kopeka fyrir baðið. Þvottahús eru
Nikolas Nyangira
engin, og hver maður verður að sjá um
þvott sinn sjálfur.
Við fengum 80 rúblna styrk á mánuði.
Af honum urðum við að greiða húsaleigu
(tvær rúblur), fæði, bækur og annað,
sem við þörfnuðumst. Styrkur þessi
rejmdist harla lítill, því að til að fá
almennilegt viðurværi verða stúdentar
að greiða um þrjár rúblur á dag. Matur
var af skornum skammti, einkum kjöt,
smjör og sykur. Gæði neyzluvarnings
voru harla léleg. Matarskorturinn var
einkum áberandi á kvöldin, því að þá
höfðu matsölustaðirnir ekkert nema lé-
legt brauð.
I matsalnum skipar maður sér í röð,
tekur matinn, gengur til gjaldkerans og
greiðir fyrir sig. Fyrir kom, að sovézk-
um stúdentum væri sinnt fyrr í matsal
skólans. Það kom venjulega fyrir, þegar
skortur var á mat. Engar reglur voru
um klæðaburð í matsalnum. Stúdentar
fara til máltíða í náttfötum eða yfirhöfn
um. Matarskorturinn varð til þess að við
neyttum eingöngu brauðs.
Þjónustan í veitingahúsum var jafn-
léleg. Ég minnist þess, að ég fór einu
sinni í veitingahús, sem hét Kel-Gel,
þar sem ég pantaði hrísgrjón með kjöti,
en var sagt, að það væri búið. Þegar sov-
étborgari kom inn 10 mínútum siðar,
meðan ég sat enn við borðið, án þess
að mér væri sinnt, bað hann um sömu
máltíð, hrisgjón með kjöti, og fékk hana.
Þessa voru mörg dæmi, ekki aðeins í
veitingahúsum heldur og í verzlunum.
Þetta misrétti var framið á öllum opin-
berum stöðum, þar sem blökkumenn
voru alltaf hafðir út af fyrir sig. Leigu-
bifreiðar neituðu að flyta okkur.
c
LJ vo að horfið se aftur til komu-
dagsins til Bakú, þá gerðust ýmis smá-
alvik, sem við veittum enga athygli í
fyrstu. Vegabréf okkar voru tekin af
okkur og í staðinn fengum við persónu-
skilríki. Ef maður fór í heimsókn í ann-
an stúdentagarð, varð maður að skilja
persónuskilríkin eftir hjá konunni, sem
gætti dyranna þar. Þegar maður kom í
háskólann, varð maður að sýna persónu-
skilríkin á hverjum morgni.
Háskólinn í Bakú er mjög gamall, sóða
legur, illa búinn og þrengsli mikil. Borð-
in í kennslustofunum voru lélegri en
nokkur þeirra, sem ég hafði séð í hinu
„vanþróaða" landi mínu. Hurðir voru
engar fyrir salernum, engar þvagskálar
og jafnve) engar rýjur til að þurrka af
töflunum. Við hreinsuðum þær þá með
einhverri tusku eða pappirsslitrum. Til
dægradvalar er aðeins hægt að fara í
kvikmyndahús eða ganga um skemmti-
garðana — stúdentar hafa hvorki tóm-
stundaathvarf né geta þeir stundað leiki.
Þegar sumir stúdentanna sáu, hvernig
ástatt var í háskólanum, óskuðu þeir að
komast aftur til Moskvu. Þeir leituðu til
forseta undirbúningsdeildar, sem ræddi
málið við rektorinn og neitaði þeim síð-
an um fararleyfi.
Alþýðumaðurinn í Mið-Asíu veit ekk
ert um það, sem gerist utan Sovétríkj-
anna. Einu erlendu blöðin, sem við feng
um í Bakú, voru kommúnistablöð frá
öðrum löndum. Fáfræði landsmanna sést
greinilega af þeim kjánalegu spurning-
um, sem erlendir stúdentar eru spurðir,
til dæmis: „Ertu frá Kína?“ eða „Er
Kenya í Nairobi?“
Við furðuðum okkur á lífskjörum sov-
étborgaranna. Óskaplegur húsnæðis-
skortur (sem ég kynntist bæði í Bakú og
Moskvu, þegar ég var þar í vetrarleyfi)
veldur þvi, að sovétborgarar verða að
búa við ótrúleg þrengsli, og fyrir bragð-
ið bjóða þeir útlendingum aldrei heim
til sín. Sovézkir unglingar búa hjá for-
Framhald á bls. 14.

AÐ VERA, EÐA...
Unginn mœlti
er mændi hann gegnum
molað skurn:
Að vera
eða vera ekki
verður spurn.
Þú skalt minnast
þarafleiðandi
þessa, Jón:
To be
or not to be
that’s the question.
Við gistum aldrei sömu sæng
ó sexappíl.
Þó steig ég hjá þér vel í væng
með virkt og stíl.
KARARKARL
að hrasað hafi ég helzti lítið.
Helvíti er lífið skrítið.
HAUST
Regnið dynur durum á
dragsúgur í göngum kveður.
Veðragrýlur skjæla á skjá
í skemmstu máli
— skítaveður
1
Á vegferð þinni Gengið hef ég götur fram
er vandinn sá með gopans eðli.
að velja fljóðið. Freistinganna fyrir regin
Að velja fallið eins og nóta slegin.
eða velja ekki Helzt það mig nú hryggja fer
verður lóðið. í hárri elli:
36. tbl. 1965
LESBÓK MORGUNBLAÐ3INS 9