Lesbók Morgunblaðsins - 07.11.1965, Blaðsíða 4

egar Colosseum var vígt,
voru 5000 dýr drepin og
1000 manns. Ekki var nú vígslan
Ijót, en þetta þótti nú skemmtun í
þá daga. Þangað til á áttundu öld-
inni var venja að segja í Róm: „Á
meðan Colosseum stendur, skal Róm
standa. Þegar Colosseum fellur, fell-
ur Róm. Og þegar Róm fellur, þá er
heimsendir í nánd“.
tært og í Napoli eða Konstantínopel eða
við Miðjarðarhafið. Alls staðar er eitt-
hvað til að vekja athygli, t.d. minnis-
merkin, sem eru alls staðar úr marmara
og kannski myndastyttur og heil hús
eins og minnismerki Viktors Emanúels
konungs, sem er eins og 6—7 tasíuhús
á hæð, allt úr grárósóttum marmara,
með mörgum logagylltum bronslíkneskj-
um, sem glóa eins og gull. Þar eru foss-
ar beggja megin við, því vatnið er alls
staðar til prýðis, bæði fossar og gos-
lækka á lofti. Það var dýrleg sjón að
sjá vestur yfir borgina. Uppi á hæðinni
eru stórir „parkar", lystigarðar. Þar eru
bekkir um allt og fólkið situr og stendur
þar í þúsundum í forsælu trjánna og
blómabreiðurnar allt í kring. Hér blómg-
ast murtus vær og lártréð hátt. Sömu-
leiðis pálmarnir. Falleg minnismerki eru
víða. Á einum stað er dóttir Faraós með
Móses sem barn í körfu á ofurlítilli
tjörn. Söguna kannast menn við.
F •
i ynr norðan Rom eru afar stórir
skemmtistaðir. Þar eru svæði auð, þar
sem verið er að leikjum, en mest er þar
skógi vaxið, víða eru laufhvelfingar yfir
höfði manns, þegar gengið er eftir stíg-
unum. Víða eru smátjarnir og blóma-
breiður, svo að ilmurinn fyllir loftið. Þar
úti var líka fjöldi fólks að ganga sér til
skemmtunar í sólskininu. Ég fór að
hugsa, hvort hér væri annar Eden, því
það var eins og hér væru tóm nýgift
hjón sem ég mætti, og allt leiddist.
Þarna er stórt listasafn. Það er eitt fal-
legasta safnið, sem ég sá í Róm, heitir
Villa Borghese. Þar er margt eftir Tizian
málara, Rafael o. m. fl., sem engir klauf-
ar voru taldir. Húsið sjálft er svo skreytt,
að það er varla hægt að láta sig dreyma
um slíkt. Þarna fyrir norðan Róm eru
líka Katakompurnar svokölluðu og graf-
hvelfingar Kalixtusar helga, þar sem þeir
fyrstu kristnu héldu guðsþjónustur sínar,
gjörist í tíð Faraóanna austur í Memfis
og Þebu. Músíkin er eftir Verdi.
ar eru margar senur fallegar.
Fyrst sér í sal í höllinni í Memfis, súlna-
gangur til beggja hliða með líkneskjum
og stórum plöntum. Á bakvið sést hlið
og í gegnum það musteri, hallir og pýra-
mídar í Memfis. Söngvararnir voru aðal-
lega þrír, tvær stúlkur og einn karlmað-
ur. Þau sungu eins og englar. Ég hef
ekki heyrt slíkan söng. Svo var söng-
flokkur, kór um 80 manns með alls
konar strengjahljóðfæri og horn. Stelp-
urnar hétu Ágústa og Fanney, pilturinn
Anton. Ég vildi, að þau væru komin,
greyin, til að syngja fyrir okkur. Ég var
ekki að hugsa um neitt annað. Alveg
ætluðu ítalarnir að verða vitlausir af
fögnuði, þegar leikurinn var búinn og
stelpurnar komu fram á senuna. Fagn-
aðarlætin ætluðu aldrei að enda. Þeir
eru örgeðja, Suðurlandabúarnir, og glað-
værir.
Þetta, sem sagt er, verður nú að nægja
um Róm, þótt það sé aðeins smá-
punktar og margt eftir. Auðvitað
hef ég dvalið við björtu hliðarnar.
Það var ekki erindi mitt að leita
að skuggunum. Þrátt fyrir það veit
ég, að þeir eru til. Andstæður stórborg-
arlífsins eru stórkostlegar. Þegar ég fór
frá Róm til Napoli, kom ég á járnbraut-
arstöðina kl. 12 að nóttu. Þá sá ég hryggi-
Um Forum liggur vegurinn Via Sacra,
hinn helgi vegur. Hann gekk Caesar og
senatorarnir til Palatinhæðarinnar. Þar
eru 66 töppur upp að ganga. Þar eru
keisarahallirnar gömlu allt í kring. Þar
bjuggu hinir vitru og voldugu keisarar,
sem allt gátu gert, sem þeim sýndist.
Valdið gerði þá vitlausa. Caligúla gerði
hestinn sinn að konsúl og lét dýrka sig
eins og guð. Hann óskaði líka að öll
höfuð Rómverja sætu á einum hálsi, svo
að hann gæti höggvið þau af í einu höggi.
„Og mikinn listamann missir heimurinn,
þegar ég fer“, sagði Neró. Það voru orð
að sönnu.
í söfnunum hafa svo Rómverjar haus-
ana og líkneskin af þessum körlum úr
marmara. Nú, þeir voru nú sumir góðir.
Árið 79 var Títus keisari. Þá gaus Vesú-
víus og eyðilagði borgirnar Pompej, Her-
ÞRIÐJI HLUTI
culanum og Stabiæ. Þá var neyð mikil í
Ítalíu, en Títus hjálpaði öllum, sem hann
gat. „Þessum degi hef ég glatað", sagði
Títus, ef hann hjálpaði ekki einhverjum.
í úthverfi Palatínhæðanna er Cirkus
Maximus. Þar eru rústir af gömlu leik-
húsi. Þar í einum stað er líka sýndur
bústaður Rómúlusar, sem fyrstur ríkti í
Róm, steinklefi í jörðu niðri. Svo eru
hof og musteri guðanna alls staðar, bæði
hér og þó einkum á Forum. Musteri
Vestu, Venusar og Róma, Appollo o. m.
fleiri.
Ef til vill hafði ég ekki meira gaman
af að sjá neitt í Róm en þessar fornu
rústir með öllum þeirra fornmenjum.
Það er líka eins og hin þögula helgi sög-
unnar hvíli yfir þessum stöðum og hrífi
menn með sér. Maður hlýtur að minnast
þeirra atburða, sem hér hafa gerzt, að því
leyti sem þeir eru manni kunnir. Nú er
allt þetta svæði friðað og afgirt. Þar er
engin byggð. Það er því allt vafið feg-
ursta gróðri innan um rústirnar. Verðir
standa við hliðin og enginn fær inn-
göngu, nema hann greiði sitt gjald.
að er ekki eins gaman að fara
um nokkra borg og Róm, út um göturn-
ar og svo umhverfið. Það verður alltaf
eitthvað nýtt á veginum, eitthvað furðu-
legt, eitthvað stórfenglegt og fallegt. Hér
er líka miklu tærara loft en í borgum
Norður-Evrópu, þó að það sé ekki eins
brunnar. í einum stað er gosbrunnur,
sem spýtir vatninu vel upp fyrir hæstu
•hús. Þar stendur vatnadísin og bunan
stendur upp úr kjaftinum, en fjórar aðr-
ar likneskjur eru í kring, sem líka spýta
vatni. En frá hringnum í kring koma
milli 70 og 80 hringmyndaðar bunur í
boga upp í skálina.
f gegnum eina hæðina eru grafin jarð-
göng. Þar ganga sporvagnar í gegn. Þau
eru um 250 fet á lengd, en 12 á breidd.
Öll hvelfingin er úr marmaraflögum,
ferhyrndum og glansandi eins og gler.
Það er því afar einkennilegt að sjá per-
spektívið eða fjarvíddina. Það er að sjá
eins og hver geislahringurinn sé innan
í öðrum, eftir því sem fjær dregur aug-
anu. Þegar kemur gegnum göngin eru
52 steintröppur upp á hæðina til vinstri.
Þar er lystigarður uppi yfir göngunum
með stórírjám.
Vestur í borginni er Spánska plássið,
svokailaða. Þar er gengið upp á mikla
hæð, kallað upp Spönsku tröppurnar.
Ég kom þar um kvöld. Sól var farin að
og voru þeir grafnir þar. Norðan við
Róm eru líka Campanihæðirnar. Þar vex
vínviður mikill. Sabina- og Albanafjöll-
in eru þar og norðan og austan við borg-
ina. Þar er gott útsýni og fallegur gróð-
ur.
Það eru nóg leikhús í Róm. Ég kom í
eitt. Það var stærsta óperan, Teatro Con-
stanzi. ítalskur söngur er annálaður, og
það er líka að verðleikum. Málið er
hljómfallegt og þjóðin er afar söng-
hneigð. Allt það listræna er einkenni
ítölsku þjóðarinnar. Leikhúsið var all-
stórt. Það tók um 2600 áhorfendur. Þar
voru um 14 sætaraðir á gólfi og 12
sætahringir hver upp af öðrum. í hvert
sæti var skipað. Húsið var skrautlegt,
sérstaklega hvelfingin eða hljóðkastar-
inn, sem dreifir hljóðinu um húsið, kast-
ar því á brennipunkta elipsunnar, sem
eru mitt á milli enda og miðju. Það var
ljósblá hvelfing með fögrum málverkum,
en efst var afarstór perlukúla, sem raf-
Ijósin glitruðu í með öllum regnbogans
litum. Söngleikurinn var Aida. Hann
£v'
lega sjón. Menn svo hundruðum skipti
lágu um gólf og bekki. Þeir sváfu þar og
hnipruðu sig hver að öðrum í nætur-
svalanum á steingólfinu. Utan á þeim
héngu þær örgustu tuskur, sem ég hef
séð, sem ekki huldu nektina. Þetta er
argasta sorp þjóðfélagsins, fólk, sem
lifir á betli og stuldi, á hvergi heima og
sést ekki á daginn. Það er of ljósfælið
til þess. Svo hópast það saman á nótt-
unni, þar sem það getur fengið skýli.
68 klukkustundir, án stanza, er hægt
að fara frá Kaupmannahöfn til Rómar,
en milli Rómar og Napoli er 7 tíma
ferð. Leiðin liggur milli og í gegnum
Albana og Sabínafjöllin. Þar eru suður
Campaníahæðirnar eða Napoli-Camp-
anía. Þar er fegursta land Ítalíu. Þar er
allt safnað saman, sem fegurst er af
gróðri á jörðu hér. Suðurlandaávextir
vaxa hér og það glitrar á þá í gegnum
dökkgrænt laufið, eins og á daggardropa
á blómi í sólskininu. Hér er það, sem
„gul sítrónan grær, og gulleplið í dökku
Framhald á bls. 13.
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
36. tbl. 1965