Lesbók Morgunblaðsins - 10.03.1946, Blaðsíða 2

94
■ J « i LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
konar böð, margrjettaðar máltíðir,
samkvæmisklæðnað í miðdegis-
verðinum, skemtanir með úrvals
listamönnum á skránni, baðher-
bergisklefi með hverju herbergi,
fimleikasalur og vitanlega tennis-
brautir. Þessi gistihús eru dýr í
rekstri og þó að verðið sje eig'i við
hæfni annara en auðkýfinga, reyn
ist að jafnaði erfiðara að láta þau
bera sig en ódýrari gistihús. — í
Sviss er mikið af slíkum gistihús-
um, en í Noregi eru þau ekki nema
örfá (Stalheim. Hosbjör o. fl.)
Langflest sveitagistihúsin norsku
eru miðuð við almenningshæfi og
laus við íburð. Herbergin að vísu
nokkuð misjafnlega dýr, eftir
stærð og legu í húsinu og eftir því
hvort þau hafa sjerbað eða ekki.
Máltíðirnar eins og gerist í góðum
matsölustöðum en ekkert borið í.
Rúmgóðar setustofur og lesstofur.
Fyrir stríð var hægt að dvelja á
þessum gistihúsum fyrir 10 krónur
á áag, en nú mun dvalarkostnaður
inn vera 16—18 kr. norskar. Er þá
miðað við vikudvöl eða lengri, en
umferðagestir borga meira. Á þcss
um stöðum eru að jafnaði kvöld-
skemtanir og dans fyrir gesti, án
aðfengiima skemtikrafta. Og gisti-
liúsin aldrei minni en fyrir 30 gesti.
Þá tekur við í Noregi flokkur
gistihúsa, sem ekki hafa leyfi til
að kalla sig „hótel“ en ganga und-
ir nafninu „gjestgiveri“. Þar er
gisting og greiðasala að jafnaði
rckin ásamt annari atvinnu, oftast
Landbúnaði, og staðurinn getur
liýst 10—15 manns. Þessir staðir
liafa oft eins góðan mat og hin
stærri gistihús en eru um þriðj-
ungi ódýrari, enda er húsnæðið ó-
fullkomnara. Gististaður liefir t.
d. ekki rjett til að kalla sig „hótel“
nema vatnsþjiðsla sje í gistiher-
bergjunum og yfirleitt þarí að full
nægja ýmsurn skilyrðunr til þess
að fá að nota „hótel“-nafnið. En
hinn lægri flokkur verður líka að
hlýta ýmsum fyrirmælum bæði
um matsölu og sjerstaklega um her
bergi þau, sem seld eru á leigu.
Loks eru sæluhúsin. Þeim má
skifta í tvennt; staði sem eru und-
ir umsjá og hægt er að fá að liggja
á dýnu og fá leigt teppi yfir sig
og jafnvel lök til að liggja við, og
hin eiginlegu sæluhús. sem standa
mannlaus og undir vernd þeirra
gesta, sem að garði ber. Hin fyr-
nefndu. sem kalla mætti jerða-
mannahæli, eru að jafnaði á eða
nálægt bygðu bóli, en sæluhúsin
á óbygðu. Svíþjóð hefir verið braut
ryðjandi að því er ferðamannahæl-
in snertir o^ eru þau um land alt
og einkum notuð af æskulýð, sem
notar sumarleyfin til að fara hjól-
andi um landið og fæðir sig sjálf-
ur. Hjá umsjónarmanninum á
ferðamannahælinu getur gesturinn
leigt sjer lök og ábreiður, keypt
sjer heitan drykk og fengið hitað-
an mat sinn. Hann sleppur þannig
við að hafa með sjer viðleguútbún-
að, sem mundi þyngja hann niður.
Svenska Turistföreningen hefir
haft forgöngu * að því að koma
upp ferðamannahælunum, sem
Svíar nefna „vandrerhem“ og er
talið að þau spari sænsku ferða-
fólki margar miljónir króna á
hverju sumri.
Loks eru sæluhúsin, hæli óbygð-
anna. í Noregi og Svíþjóð eru þau
svipuð og sæluhúsin, sem Ferða-
fjelagið hefir látið gera lijer, —
síst betri. En bæði Norðmenn og
Svíar hafa auk þeirra komið upp
fjallag^istihúsum, sumum stórum,
þar sem fólk getur dvalið og feng-
ið alt keypt, sem það þarf til dag-
lcgra þaría. , Gistihússreksturinn
er með öðrum oröum lrominn inn
í óbygðirnar.
sem aðallega tíðkaðist utan borga í
Skandinavíu og einkum eru mið-
aðir við skemliferðafólk. bæði inn-
lent og útlent. Það er sennilegt að
farið verði að miklu leyti eftir
fordæmi þessara landa þegar farið
verður að skipa þessum málum
hjer á landi, þannig að tillit sje
tekið til aðstöðunnar hjer og þar.
Gistihúsmál Noregs og Svíþjóðar
mega teljasb \ mjög góðu horfi og
dvalir erlendra ferðamanna er í
Noregi orðinn einn veigamesti
liðurinn í „útflutnin^sverslun“
Norðmanna. í Svíþjóð gætir miklu
minna munarins að gistihúsadvöl
innlendra og útjendra ferðamanna.
Hjer verður aðallega rætt um
gistihúsaþörfina með tilliti til
væntanlegrar komu erlendra gesta
þó að hinu megi ekki gleyma, að
skemtiferðir innlendra hafa auk-
ist stórkostlega á síðari árum og;
munu enn aukast, vegna sumar-
leyfislöggjafarinnar. Sú hefir ver-
ið reynslan undanfarin sumur, að
fólk hefir verið í sfórvandræðum
með að fá inni nokkra daga í sveit
að sumrinu, og öll pláss þeirra
sumar^ististaða sem um hefir ver-
ið að ræða, hefir verið upppantað
löngu áður cn gistihúsin tóku til
staría. Þörfin fyrir ný gistihús er.
því orðin brýn, þó að engum út-
lendum ferðamönnum væri til að
dreifa. Það má ckki gleyma því/
að meiri hluti íslensku þjóðarinn-
ar á nú heima í bæjum. Þó að eigi
kæmist „á gras“ ncma annarhver
Reykvíkingur, eina viku samlals.
þá cr samt um að ræða yfir 20,000
vikudvalir, sem aðallega koma á
tvo mánuði ársins eða segjum 10
vikur. Svarar það til 2000 gesta að
jafnaði yfir sumartímann. Og lang-
flestir þessara gesta vilja ekki fara
lengra en austur í sveitir eða í
Borgarfjörð.
Nþ ætlast enginn til að gistihús
sjeu til fyrir alt þetta fólk. Sumt af
V#'
HJER að íraman heíir verið drep
ið á fimm stig gististaða þeirra, —