Vísir - 07.03.1970, Blaðsíða 8

$
V í SIR . Laugardagur 7. marz 1970.
VISIR
Utgefandi: KeyKjaprent n...
Framkvæmdastlóri: Sveinn R. EyjóUsson
Ritstjóri: Jónas Krístjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Aóalstræti 8. Simar 15610, 11660 og 15099
AfgreiOsla: Aðalstræti 8, Simi 11660
Ritstjórn; Laugavegi 178. Simi 11660 (5 llnur)
Askriftargjald kr 165.00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Vísis — Edda h.f.
Laxveiði í sjó
Laxveiðarnar í hafinu eru að verða mikið alvöru-
mál í samskiptum þjóða, og ekki að ástæðulausu.
Þegar Danir tóku að stunda þessar veiðar við Græn-
land fyrir nokkrum árum sló strax óhug á marga,
enda kom brátt í Ijós að þarna var um að ræða lax
frá löndum beggja megin Atlantshafsins. Á Græn-
fandi sjálfu eru engar laxár, að undantekinni einni,
sem eitthvað er í af smálaxi. Það var því strax aug-
Ijóst, að þarna var verið að veiða fisk, sem alizt hafði
upp í öðrum löndum. Merktir fiskar komu þar fram
frá Kanada, Stóra Bretlandi, Svíþjóð og víðar, þ.á m.
íslandi.
Síðan hófst svo veiði við Færeyjar og Noreg, svo
að segja má að þessi rányrkja sé nú komin í algleym-
ing. Er mikil ástæða til að ætla að með slíku áfram-
haldi verði Atlantshafslaxinum útrýmt á næstu ára-
tugum, ef ekki verður tekið í taumana í tíma. Kanada
menn segjast sjá þess merki í sínum ám, að stórt
skarð hafi þegar verið höggvið í stofninn, og þeir
virðast nú ákveðnir í að láta hart mæta hörðu, ef
Danir halda rányrkjunni áfram. Hóta Kanadamenn
þeim nú viðskiptalegum refsiaðgerðum, sem er ef til
vill eina leiðin til þess að fá þá til að snúa frá villu
síns vegar. Þeirri aðferð þyrftu Bretar að beita líka,
því að slíkar refsiaðgerðir frá þeirra hálfu yrðu jafn-
vel enn þyngri á metunum.
Þjóðimar, sem standa gegn því að banna þessar
veiðar eru auk Dana Svíar og Vestur-Þjóðverjar. Þyk-
ir ýmsum kynlegt að Svíar skuli fylla þennan flokk,
því að þeir hafa lengi fengið að kenna á sjávarlax-
veiði Dana við Bornholm, en laxveiðin er veigamikill
þáttur í Eystrasaltsútgerð þeirra sjálfra og sá arð-
vænlegasti að sögn kunnugra manna. Það verður þó
varla lengi þegar farið er að herja á laxastofn þeirra
í úthafinu líka. Hér virðist því aðeins vera hugsað
um stundarhagnað, og er það furðuleg skammsýni.
íslenzka ríkisstjórnin hefur hreina og ákveðna af-
stöðu í þessu máli. Hún er fylgjandi algeru banni á
laxveiði í sjó. Hér getur vissulega verið um mikið
hagsmunamál að ræða fyrir íslendinga. Við höfum
undanfarin ár verið að undirbúa stóraukna laxarækt
og sumir hafa gert sér miklar vonir um góðan árang-
ur af þeim framkvæmdum. Veiðiár okkar eru orðnar
mjög eftirsóttar, eins og kunnugt er, og leiga á lax-
veiðiám orðin æði góð búbót í ýmsum héruðum. Það
mundi fljótt segja til sín, ef laxinum yrði að mestu
útrýmt og bændur misstu þær tekjur, sem þeir hafa
haft frá stangaveiðimönnum. Það segir sig líka sjálft,
að bæði opinberir aðilar og einstaklingar munu kippa
að sér hendinni um f járframlög til fiskræktar, ef búast
má við að lítið sem ekkert af laxinum komist nokk-
urn tíma aftur upp í árnar. Vanhöldin voru sannarlega
ærin áður af völdum sjálfrar náttúrunnar, þó að
þessi ósköp bættust ekki ofan á.
í
)!
I
iJ
[t
':?•
jj
ENN SVEIFLAST HAG-
SVEIFLUVOGIN UPP
Aukning hjá 60% iðnnðarins
Snmdráttur hjá 17%
Heilduruukning 7-8% 1969
■ Mikil framleiðslu- og
söluaukning virðist hafa orð
ið hjá iðnaðinum í heild á
nýliðnu ári, en hagsveifluvog
iðnaðarins, sem Félag ís-
Ienzkra iðnrekenda og Lands
samband iðnaðarmanna gera
ársfjórðungslega hefur verið
í stöðugri sveiflu upp á við
síðastliðið ár og virðist enn
vera á réttu róli. — Þessi
könnun, sem ekki hefur bein
Ifnis tölulegt gildi heldur sýn
ir aðeins hvert stefnir fyrir
iðnaðinum í heild og hjá ein
stökum iðngreinum, sýnir al-
mennt mjög verulegan vöxt
hjá iðnaðinum. Ef allar grein
ar iðnaðarins eru teknar hef
ur orðið framleiðsluaukning
hjá 60%, óbreytt staða hjá
23% en samdráttur hjá 17%
miðað við árið 1968. — 1 sölu
magni er þessi aukning enn
ánægjulegri. Þar hefur orðið
aukning hjá 69%, óbreytt hjá
19%, en samdráttur hjá 11%.
skýrslunni er reynt að gefa
framleiðsluaukningunni í
heild tölulegt gildi, þ.e. meta
hversu mikla hlutfallslega aukn-
ing hafi verið um að ræöa frá
1968. Virðist heildaraukningin
hafa numið 7—8%.
Ástandið I hinum einstöku iðn
greinum er að sj’álfsögðu nokk
uð misj'afnt. 1 nokkrum iðngrein
um skýra öll fyrirtæki frá aukn
ingu á árinu 1969 frá 1968. Þess
ar iðngreinar eru pappírsgerð,
sútun, plastiönaður og í þeim lið
sem kallaður er „önnur kemisk
framleiðsla" er þar aðallega um
framleiðslu á sápum og hreinlæt
isvörum að ræða.
Mikill vöxtur í iðngreinum
eins og plastiðnaöi og pappírs-
gerð er mjög ánægjulegur, þar
sem þetta eru þjónustuiðngrein
ar við ýmsan annan iðnað og
sýna því allvel hreyfingar £ efna
hagslífinu í heild. Mikill hluti af
framleiðsu þessara iðngreina eru
umbúðir alls konar, sem aðrar
iðn- og atvinnugreinar nota, t. d.
fiskiönaður, matvælaiðnaður o.
s.frv.
það sama gildir um aðrar þjón
ustuiðngreinar eins og t.d.
málmiðnað, skipasmíðar, veiðar-
færaiðnað og jafnvel prentun. 1
þessum iðngreinum öllum hefur
verið töluverð aukning. í veiðar-
færaiðnaði telja 94% af iðnaðin
um fram aukningu, en 6% af
iðnaðinum telur að framleiðslan
hafi minnkað. í málmsmíöi er
aukning hjá 78% iönaöarins, en
aðeins 2% telja að um samdrátt
hafi veriö að ræða, 20% að fram
leiðslan hafi staöiö í stað. I
skipasmíðum hefur verið aukn-
ing hjá 50%, 43% hafa staðiö i
stað, en samdráttur hjá 7% og
i prentun hefur verið aukning
hjá 61%, 30% hafa staðið i stað
og 9% hafa haft samdrátt.
Aðrar iðngreinar. sem mikil!
vöxtur virðist vera í, eru brauð-
og kökugerð, meö 66% aukn-
ingu og 34% af iðnaðinum sem
stendur í stað, matvælaiðnaður
(aukning hjá 70%). ullariönaður
(aukning hjá 98%, 2% standa i
stað) prjónaiðnaður (aukning
hjá 97%), fatagerð (aukning hjá
88%) og málningargerð (aukn-
ing hjá 61%).
^standið virðist vera einna
dapuriegast í sælgætisgerð.
Þar eru aðeins 4% iðnaðarins,
sem telur fram framleiðsluaukn-
ingu, en 96% telja fram sam-
drátt.
Þá er ástandið slæmt í þvi
sem kallað er annar steinefna
iönaður, en í þeim iðnaði eru
fyrirtæki, sem framleiða stein-
steypu, rör, múrsteina til bygg-
inga o.fl. Augljóst er að sam-
dráttur í þessari iðngrein stafar
beinlínis af minnkandi bygging
arstarfsemi. í þessari iðngrein
skýra öll fyrirtækin, sem könn-
unin nær yfir frá samdrætti á
árinu 1969 frá árinu 1968.
Þá er ástandið heldur slakt í
því, sem nefnist kemiskur undir
stöðuiðnaður en til þeirrar iðn
greinar telst framleiðsla á til-
búnum áburði, ammóníaki, súr-
efni, acetvlengasi o. fl. 1 iönaðin-
um skýrir að visu enginn frá
samdrætti, en 87% af iðnaöinum
hefur staðið í stað, aðeins 13%
af iðnaðinum sýnir aukningu.
í kexgerð hefur verið nokkur
samdráttur í heild. 38% iönaðar-
ins skýrir frá aukningu, en 62%
frá samdrætti. í kexframleiösl-
unni er hins vegar þá sögu að
segja að öll iönfyrirtækin f
þeirri iðngrein skýra frá aukn
ingu í framleiðslu á síðasta
ársfjórðungi frá 3. ársfjórðungi
ársins. Þá skýra öll fyrirtækin
einnig frá því að um söluaukn-
ingu hafi verið að ræða á árinu
1969 miðað við árið áöur, þann
ig að minni framleiðsía kemur
fyrst og fremst niöur á minni
birgðum og þá um leið væntan
lega betri afkoma.
Cú iðngrein, sem kemst næst
1 þvi að standa í stað er
innréttingasmíði. Þar skýrir jafn
mikill hluti iðnaðarins frá aukn
ingu og samdrætti. en um þriö.j-
ungur iðnaöarins hefur staöið i
stað. Hins vegar hefur orðið
verulegur bati í þessari iðngrein
á árinu, ef unnt er að treysta
skýrslunni. Því ekkert fyrirtækj
anna skýrir frá samdrætti sein
ast á árinu 1969 miðað við tfma
bil fyrr á árinu.
Hagsveifluvog iðnaöarins gef
ur i heild ríka ástæðu til bjart-
sýni. Ef athugaðar eru sérstak-
lega iðngreinar, sem verst eru
settar að því er virðist, er aug
Ijóst að þær munu taka við sér
með batnandi almennum efna-
hag, sem kemur af auknum
kaupmætti, sem meðfram mun
koma af bættri afkomu annarra
iðnfyrirtækja og svo efnahags-
ins í heild. Þetta er t. d. sælgætis
gerð. I henni jókst salan veru
lega á 4. ársfjóröungi 1969 miö-
að við ársfjórðunginn áður, en
þar koma að sjálfsögðu til há-
tíðirnar, þegar meira er neytt
af sælgæti en á öðrum tlmum
ársins. I kemískum efnaiðnaði
má búast við aukningu á þessu
ári m.a. vegna þess að Áburðar-
verksmiðjan fær nú eins mikið
rafmagn og hún getúr notað
vegna Búrfellsvirkjunar, en
það hefur háð starfsemi hennar
nokkuð aö hún hefur veriö rek
in á umframrafafli. Þá mun
steinefnaiðnaður að sjálfsögðu
aukast með vaxandi bygginga-
starfsemi, en kraftur í bygginga
starfsemi er að sjálfsöigðu veru
lega háður almennum efnahag.
Qóð ábending um bjartsýni
forráðamanna iönaðarins t
heild er sú staðreynd, aö nú
viröist vera töluverð aukning 1
fvrirhuguöum fjárfestingum mið
að viö árið áöur. Fyrirtæki með
42% mannaflans lýsa þvi yfir
að þau hyggí á nýjar fjárfesting
ar, en fyrir ári svöruðu aðeins
23% þessari spurningu játandi.
Þá hefur starfsmannafjöldi f
heild aukizt nokkuö og útlit
fyrir frekari fjölgun starfs-
manna. — Að lokum má svo
að s ogðu tína það til, sem
höfuömáli skiptir. Aukning varð
á fyrirliggjandi pöntunum og
verkefnum á síðasta ársfjórð-
ungi 1969, en á síðasta ársfjórð
ungi 1968 varð minnkun. —vj.