Eimreiðin - 01.05.1898, Page 29

io9
löggjafarvald, aö þær gætu gert breytingar á gildandi landslögum eöa
eða leyft undanþágur frá þeim. Hreppsþingin gátu samþykkt ný ákvæði
viðvíkjandi hverjum einstökum hrepp og málum hans, ef þessi ákvæði
riðu að engu leyti i bága við gildandi landslög; en lengra
náði samþykktarvald þeirra ekki. Hinni gildandi löggjöf gat enginn
breytt, nema hin eina rjetta löggjafarsamkoma, sem til var i landinu,
lögrjettan á alþingi. Þegar þvi svo er að orði kveðið i einni af
þessum frásögnum, að það hafi verið »dæmt á samkvámu af héraðs-
mönnnum«, að leyft skyldi að gefa upp gamalmenni og veita enga
björg, þá verður annaðhvort að skýra þetta svo, að söguritarinn hafi
hjer hagað orðum sínum miður nákvæmlega, af þvi hann frá sinu kristi-
lega sjónarmiði hafi ekki getað skilið, að slíkt hefði verið leyfilegt án
sjerstakrar samþykktar, eða þá þannig, að leyfið hafi ekki haft aðra
þýðingu, en að menn gætu gert það án þess að menn tækju til þess, án
þess að það yrði talið þeim til hnjóðs, sem gerðu það, eða án þess að
hinir betur megandi, sem ekki þurftu að grípa til slikra örþrifráða,
skyldu hneykslast á því, að aðrir gerðu það. Það er sem sje auðsætt.
að samblendi það við kristna menn, er stöðugt átti sjer stað, og að því
er Island snertir einnig það, að margir af landnámsmönnunum sjálfir
vóru kristnir, hafði haft þau áhrif, að mannúðarandi kristindómsins hafði,
löngu áður en krístni var í lög tekin, á margan hátt mjög svo lagað
hugsunarhátt hinna norrænu víkinga, og komið þeim til að hætta við
eða takmarka marga af þeim villisiðum, sem áður hafðu tiðkazt iang
um meira þeirra á meðal. Þannig er það tekið fram í einni sögu
(Gunnl. ormst 3. k.) um barnaútburðinn, að þó hann væri fullkomlega
heimilaður að lögum jafnvel fyrstu áratugina eptir að kristni var í lög
tekin, þá hafi mönnum þó þegar í heiðni ávallt þótt það illa gert að
bera út börn sin, og þeir einir vanalega gert það, »er félitlir váru, en
stóð ómegð mjök til handa«. Það er þvi fýllilega eðlilegt að hugsa
sjer, að hinn sami hugsunarháttur hafi verið búinn að ryðja sjer til
rúms að því er snerti meðferð á ellihrumum gamalmennum, og það því
fremur, sem þar var um fullorðna menn að ræða, með fullþroskaðri
skynsemi, þar sem hins vegar mátti svo á líta um börnin, að hinir ný-
fæddu óvitar væru lægri verur, sem ekki gætu átt heimting á sömu mann-
rjettindum og aðrir. fað er þvi mjög eðlilegt, að menn hafi ekki á
hinum síðasta fjórðungi 10. aldarinnar, einum 20—30 árum áður en
kristni var í lög tekin, beitt þessum mannúðarlausa villisið gegn hrum-
um gamalmennum, þó lögin heimiluðu hann, nema þegar menn kom-
ust i svo miklar kröggur, að allir urðu að viðurkenna, að það væri
óumflýjanlega nauðsynlegt sakir heilla þjóðfjelagsins. Allar hinar áminnztu
frásagnir bera það lika með sjer, að sá mannúðarandi, sem lýsir sjer i