Morgunblaðið - 30.01.1996, Síða 31

Morgunblaðið - 30.01.1996, Síða 31
MORGUNBIAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. JANÚAR 1996 31 Brodský er spurður hvort ekki sé erfitt að yrkja á framandi tungu: „,,Nei,“ sagði hann, „það skiptir mig engu, hvort ég yrki á ensku eða rúss- nesku, þó að rússneskan sé náttúrlega móðurmál mitt.““ í „Félaga orði“ er greint frá því að Brodský hafi viljað „komast eitt- hvað í burtu, inn á öræfi, þar sem allt væri öðruvísi en alls staðar ann- ars. Að vísu hægði á tímanum í Reykjavík, en hann væri þess fullviss að tíminn stöðvast inni á öræfum." Svo spurði Brodský hvort hann gæti séð Heklu í öræfaferðinni og var svar- að að hann gæti snert hana: „Hann sagði: „En þá springur hún í loft upp.““ Matthías vitnar í bréf, sem Brodský skrifaði McDuff síðar og sagði að „ís- land væri einmana. Það væri eins og að upplifa draugagang að koma til þessa óraunverulega lands, þar sem fólkið minnti sig á vofur". Kannski er ég fæddur útlagi Brodský sagði árið 1987 að sig dreymdi enn um að geta vitjað föður- landsins, en bætti við: „Hver veit. Kannski er ég fæddur útlagi.“ Hann lýsti hlutskipti rithöfundar í útlegð í Ijóði frá 1975 og líkti honum við dýr, sem lifir eins og fiskur í sandinum: skriður inn í runnana og stendur upp bognum fótum, gengur burt (slóð hans eins og skrifuð lína) í átt að meginlandinu miðju. Útlegðin var honum ávallt áleitið umhugsunarefni eins og sést af ljóðinu Erlendis, sem birtist s.I. nóvember bæði í bókablaði Times og Morgun- blaðinu í þýðingu Jóhanns Hjálmars- sonar: Farmiðar eru dýrir. Sama gildir um hótel. Mannanöfn spanna frá Rita til Juanita. Lögreglumaður á göngu beinir til þín orðum: „Þú ert persona non grata á terra incopita." Alexander Solzhenitsín hélt aftur til Rússlands eftir að Sovétríkin hrundu árið 1991, en Brodský sneri ekki aftur. Hann fylgdist vel með straumum og stefnum í rússneskri menningu gegnum vini og fjölskyldu í St. Pétursborg, en Michel Aucoutier, þýðandi ljóða Brodskýs og rússnesku- prófessor við Sorbonne-háskóla, sagði að fyrir Brodský hefði það verið líkt og að hverfa til fortíðarinnar að snúa aftur til Rússlands. Hvað sem því líður urðu margir fyrir vonbrigðum yfir því að Brodský skyldi ekki koma úr útlegðinni þegar Sovétríkin liðu undir lok og í gær hóf Galína Starovojtova, þingmaður og vinur Brodskýs, herferð fyrir því að aska skáldsins yrði flutt til Rússlands svo hann gæti fengið legstað í St. Pétursborg. Fréttin af andláti Brodskýs birtist fyrst í Rússlandi þár sem hans var víða minnst. Rússneskir rithöfundar stóðu hljóð- ir í eina mínútu í minningu Brodskýs á árlegum fundi rithöfundafélagsins Pen í gær. „Sól rússneskrar ljóðagerðar er hnigin til viðar," skrifaði fréttastofan Itar-Tass og greip þar til lýsingar, sem hingað til hefur verið höfð um Alex- ander Pushkin. ' Var kallaður mikill í lifanda lífi „Hann var eina rússneska skáldið, sem hlotnaðist sá heiður að vera kallaður mikill í lifanda lífi, og einn aðeins fjögurra Nóbelsverðlaunahafa í sögu rússneskra bókmennta,“ sagði sjónvarpsþulurinn Jevgení Kiseljov í fréttaskýringaþættinum Itogi. Skáldið Jevgení Rein sagði að Brodský hefði verið síðasta stórskáld klassískra rússneskra bókmennta og setti hann á stall með Pushkin, Akhmatovu, Alexander Blok og Mikhaíl Lermontov. „Á okkar dögum er ekkert nafn mikilvægara rússneskri tungu," sagði Rein. „Sem skáld gæddi hann rússneskan kveðskap nýju lífi.“ Skáldið Jevgení Jevtúsjenkó sagði að við andlát Brodskýs hefði orðið skarð fyrir skildi í rússneskri ljóðagerð, sem skipaði sérstakan sess í hjörtum Rússa þótt hún hefði misst eitthvað af þeim áhrifamætti, sem hún hafði í tíð Sovétríkjanna. „Við þurfum á skáldum að halda til að viðhalda hefð borgaralegrar ljóðagerðar og gagnrýni á yfirvöld, einkum nú þegar bandarískt rusl er að kaffæra hinn rússneska anda og arileifð," sagði Jevtúsjenkó. Rætt um framtíð jafnaðarstefnunnar á fundi í Keflavík Löng eða stutt skref í átt til sameiningar JÓN Baldvin Hannibalsson for- maður Alþýðuflokksins og Svanfríður Jónasdóttir vara- formaður Þjóðvaka ræddu um framtíð jafnaðarstefnunnar á fundi sem Samband ungra jafnaðarmanna stóð fyrir í Keflavík á laugardag, en tilefnið var viðræður flokkanna tveggja sem hófust í síðustu viku. Svanfríður sagði þar að ef frjáls- lyndir, víðsýnir og umbótasinnaðir jafnaðarmenn ættu að ná saman yrði að búa það afl til. „Ég held að það sé hægt að búa þann vettvang til úr núverandi stjórnarandstöðuflokkum," sagði Svanfríður. Hún bætti við að ef menn hefðu trú á að þessi vettvangur hefði afl til að ná völdum og hafa áhrif, þá kæmu þeir til iiðs við hann, einnig fjálslyndir umbótasinnar sem nú væru í Sjálfstæðisflokki og Fram- sóknarflokki. Svanfríður sagðist vilja sjá árangur á þessu sviði strax í næstu sveitar- stjórnarkosningum og eftir 3‘A ár þegar næst á að kjósa til Alþingis. Barist um fylgið á miðjunni Jón Baldvin sagði nauðsynlegt að skapa sterkt afl jafnaðarmanna til að losa það fylgi, sem væri á miðju stjórn- málanna, úr herkví hagsmunaaflanna. Baráttan væri um fylgið á miðjunni og 60% af því fylgi hefði skilað sér til Sjálfstæðisflokks og Framsóknar- flokks í síðustu kosningum, m.a. af því að Alþýðuflokkurinn hefði gengið til þeirra klofinn. Jón Baldvin sagði það vera sitt mat að ekkert réttlætti að þingflokkar Alþýðuflokks og Þjóðvaka störfuðu í tvennu lagi. Því hefði hann stungið upp á því í blaðaviðtali fyrir skömmu að þingflokkarnir yrðu ------------- sameinaðir og það gæti orðið rétt byijun og veru- legt skref fram á veginn. í framhaldi af þeirri sameiningu sagðist Jón Baldvin telja eðlilegt að ' “—■—- nýi sameinaði þingflokkurinn efndi til viðræðna um samstarf við þing- flokka Alþýðubandalags og Kvenna- lista í tilteknum stórmálum fram að næstu kosningum. Því yrði haldið opnu hvort það gæti endað í kosn- ingabandalagi stjórnarandstöðu- flokkanna eða frekari samruna fyrir kosningar. Reynslan af samstarfinu yrði prófsteinn á það. „Það er ákveðin hætta á því að umræða um sameiningu jafnaðar- manna, sem leiðir ekki til neinna að- gerða, orki þveröfugt á upphaflegan , Morgunblaðið/Björn Blöndal ÞÖTT handaband Jóns Baldvins Hannibalssonar og Svanfríðar Jónasdóttur hafi verið vinsamlegt í Kefla- vík á laugardag er óvíst að sameining íslenskra jafnaðarmanna í einum sljórnmálaflokki sé á næsta Ieiti. Vill sjá árang- ur í næstu sveitarstjórn- arkosningum tilgang. Hún er þreytandi af því að hún leiðir ekki til athafna. Ég held að það sé óraunsætt að slíkt geti gerst, einfaldlega eins og hendi sé veifað, að stíga stærra skref að svo stöddu. Og ég vara við því að stíga einhver skref sem gætu síðan reynst verið ranghugsuð og endað með brotlend- ingu“. Baneitrað skref Svanfríður sagði að sér fyndist nánara samstarf Alþýðuflokks og Þjóðvaka vera nánast aukaatriði mið- að við það sem skipti mestu máli. Enda þótt þessir tveir hópar stjórn- málamanna tækju ákvörðun um að vinna öðru vísi saman en hingað til, þá hefði í raun ekkert gerst vegna þess að því fylgdi engin pólitísk ný- sköpun. „Þetta væri eins og tæknileg fram- kvæmd, en pólitík snýst ekki bara um tæknilega framkvæmd. Pólitík snýst líka um það að skapa forsendur fyrir umræðu, jafnvel fyrir tilteknum átök- um sem gætu fætt af sér eitthvað nýtt. Það vil ég sjá gerast," sagði Svanfríður. Hún sagðist telja að menn yrðu strax að stíga stærra skref til að skapa forsendur fyrir áframhaldandi vinnu og hún vildi marka stefnuna öðru vísi. Menn gætu ekki horft fram hjá því að það væri samkeppni á milli stjórn- málaflokka. Og hætta væri á því, ef fyrsta skref Jóns Baldvins yrði látið nægja, að það gæti spillt andanum milli þingflokks jafnaðarmanna og þing- flokks Alþýðubandalagsins. „Ég er ansi hrædd um að þetta fyrsta skref gæti -... reynst okkur baneitrað og jafnvel koinið í veg fyrir það sem Jón Baldvin kallar næstu skref,“ sagði Svanfríður. Jón Baldvin sagði það alls ekki vaka fyrir Alþýðuflokknum að efna til fjandskapar við Alþýðubandalagið með tillögun um sameiningu Þjóðvaka og Alþýðuflokks. Það skref myndi ekki spilla fyrir samstarfi stjórnmála- flokka og það væri ekki tæknilegt formsatriði heldur myndi það vekja mikla athygli í íslenskri pólitík og væri skilaboð um að menn vildu breyta íslenska flokkakerfinu. Rifist um leiðir Einn fundargestur sagði sorglegt hve menn eyddu miklum tíma í að rífast um leiðir' að markmiðunum. Ekki skipti máli hvort tekið væri stórt eða lítið skref til að byrja með og því væri spurning hvort það sýndi ekki í raun hve lítil alvara væri á bakvið, ef leiðirnar væru látnar skipta svona miklu máli. Þessu svaraði Jón Baldvin þannrg að allur alvarlegur ágreiningur’innan stjórnmálahreyfinga væri á endanum um leiðir. Sagan sýndi, að tilraunir til að ráðast að flokkakerfinu með því að kljúfa flokka og stofna nýja flokka, hefðu mistekist og væru víti til varn- aðar. Það versta sem gerst gæti nú væri að vekja upp væntingar um að hægt sé að stíga allt í einu skrefi og uppfylla þannig óskir manna og væntingar, vegna þess að slíkt væri ógerlegt. „Er það praktísk tillaga að þing- flokkar Alþýðuflokks, Þjóðvaka og Alþýðubandalags, með eða án Kvennalista, geti eftir einhver svona samtöl runnið saman í einn þing- flokk? Nei, ég einfaldlega veit betur. Og það er vegna þess, að ég hef engan áhuga á að fjandskapast við Alþýðubandalagið sem flokk, erfa við það einhverjar fortíðardeilur, velta þeim upp úr einhverjum fortíðarmi- stökum eða kljúfa það, sem ég legg það ekki til,“ sagði Jón Baldvin. Hann benti á að Hjör- leifur Guttormsson þing- maður Alþýðubandalags hefði nýlega skrifað í biaðagrein að meira bil —...... yæri á milli Alþýðuflokks og Alþýðu- bandalags en nokkurra annarra ís- lenskra flokka og því væri fjarstæðu- kennt að ætla að efna til flokkslegs samruna þessara flokka. Jón Baldvin sagði að Hjörleifur væri ekki einn um þessi sjónarmið í Alþýðubandalaginu heldur væri þetta partur af sögulegri arfleifð. Ef nú kæmi fram tillaga af hálfu Alþýðu- flokks um að sameina þessa flokka án nokkurs aðdraganda væru menn að setja fram eitthvað sem þeir vissu að væri ósatt og óraunhæft. Samvinnan auðveldari í stórum flokki en litlum Jón Baldvin sagði hins vegar þýð- ingarmikið út frá langtímasjónarmið- um um sameiningu jafnaðarmanna að gera upp og leysa klofningsmál Þjóðvaka og Alþýðuflokks. Rökin fyrir því að það ætti að vera fyrsta skrefið væru m.a. þau að það væri hægt. „Við getum ekki vænst þess að samskonar sameining geti átt sér stað við Alþýðubandalagið, sennilega hvorki af hálfu Alþýðubandalags né heldur hugsanlega þingflokks Alþýðu- flokks. Það þarf einfaldlega að þróast á lengri tíma,“ sagði Jón Baldvin. Svanfríður sagði að nú stæðu yfir viðræður Alþýðuflokks og Þjóðvaka og flestir væru með það á hreinu að á einhveiju stigi málsins kæmi Al- þýðubandalagið að því borði. Hún sagðist vera viss um, hvort sem menn væru að tala í vikum, mánuðum eða árum, að jafnaðarmenn gætu á endanum gengið nokkuð sam- stíga í áttina að þessu sameiginlega markmiði. Ekki ég sem fór Fundarmenn vildu vita hvort líklegt væri að Jóhanna Sigurðardóttir og Jón Baldvin gætu starfað saman á ný og hvort hætta væri á að persónulegir hagsmunir kæmu í veg fyrir endan- iega sameiningu. Jón Baldvin sagðist viðurkenna að samstarf sitt og ann- arra í forustu Alþýðuflokksins við Jóhönnu hefði ekki verið gott síðustu árin sem hún var í flokkn- um. En hann sagðist vera tilbúinn að vinna með fólki í stjórnmálum ef menn virtu' leikreglur og sættu sig við þá niðurstöðu sem —— fengist hveiju sinni með lýðræðislegum aðferðum. Og Jón sagðist persónulega aldrei hafa haft þá afstöðu til Jóhönnu, að hann gæti ekki unnið með henni í pólitík. „...enda var það ekki ég sem fór“. Svanfríður sagði að mun auðveld- ara væri fyrir fólk að vinna saman í stórum flokki en litlum, þrátt fyrir einhvern skoðanaágreining. Gallinn við litlu flokkana væri sá að átökin gætu ekki verið málefnaleg til lengdar heldur yrðu þau alltaf persónuleg á endanum, þegar einstaklingar en ekki hópar stæðu á bak við skoðanirnar. Forustumenn Alþýðu- flokks og Þjóðvaka eru sammála um það mark- mið að sameina íslenska jafnaðarmenn í sterkri stjórnmálahreyfingu. Hins vegar eru þeir ekki sammála um hve fyrstu skrefín í átt til samein- ingarinnar eiga að vera stór. Guðmundur Sv. Hermannsson fylgdist með fundi í Keflavík um helgina þar sem þessi mál voru á dagskrá.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.