Morgunblaðið - 07.08.1987, Síða 19

Morgunblaðið - 07.08.1987, Síða 19
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. ÁGÚST 1987 19 Salmonella, meiri salmon- ella og- aðrir óvættir Býður núverandi kjötskoðunarkerfi á fugla-og svínakjöti upp á úrval matarsýkinga í fólki af völdum sýkla sem erfitt er að varast án þess að beita sýklaræktun? lega matseld. Því hefur verið hvatt til þess að láta krjötið þiðna alveg áður en það er eldað, til þess að gæta frekara öryggis. Og gefum okkur nú tíma til þess að elda. Það er skelfilegt að Islendingar skuli vera famir að apa þann ósið eftir mörgum útlendinum, að éta kjöt hálfhrátt. En til áréttingar: Látið ekki smitefnið sleppa fram hjá pottinum. Hafa ber hugfast að fólk, sem smitað er af salmonella eða öðrum sýklum skaðlegu fólki, má ekki vinna við matvælavinnslu eða matreiðslu. eftírSveinH. Guðmundsson Er venjuleg, hefðbundin lq'öt- skoðunaraðferð mát þegar um er að ræða heilbrigðisskoðun á svína- og fuglakjöti? Góður hnífur, eftir- tekt, samviskusemi, skoðun í góðu ljósi og menntun í kjötskoðun hefur reynst nokkuð dijúg aðferð við skoðun á nautgripum, kindum og hrossum. En svo virðist sem að ekki dugi minna en gerlaræktun við heilbrigðisskoðun á svínum og fuglum, auk hefðbundinnar skoðun- ar. Ástæðan er líklega sú hve auð- veldlega síðastnefndu dýrategund- imar bera vissar gerlategundir án þess að veikjast. Eru með öðrum orðum það sem kallað er frískir smitberar. Þetta er ekkert séríslenskt fyrir- bæri, víða erlendis er töluvert hátt hlutfall alifugla og jafnvel svína með salmonellu í meltingarfærun- um. Hlutfall kringum 20% er ekkert óalgengt. Um nokkur afbrigði sýkla sem gætu verið og eru nú þegar hvim- leiðir íslendingum. Salmonella Salmonella-vofan virðist vera yf- irvofandi við neyslu svína- og þó aðallega fuglakjöts á íslandi. Norð- mönnum hefur gengið hálfilla að koma í veg fyrir matarsýkingar af völdum salmonella og fylgja þeir þó strangari reglum við kjötskoðun en íslendingar. Þvi er þó haldið fram að flestir Norðmenn sem veikj- ast af salmonella sýkist erlendis. Samkvæmt upplýsingum frá landlækni er talið að svo sé einnig hér á landi, en tíðar matarsýking- ar, t.d. í Dalasýslu, gætu breytt dæminu á þessu ári. Salmonella er það sjaldgæfur sýkill á íslandi að fólk flest nær ekki að byggja upp neitt ónæmi að ráði gegn veikinni. Ekki er heldur sama hvert afbrigðið af gerlinum er. Af sumum afbrigðum er talið að innan við 100 gerlar séu nægjan- legir til þess að sýkja fólk. Af þeim afbrigðum salmonella sem oftast hafa greinst hér á landi þarf mun meira. Mótstöðuafl fólks skiptir í þessu tilviki sem og mörgum öðrum miklu máli. Mig langar að geta þess að gert er ráð fyrir að fuglar, flugur og meindýr beri iðulega sýkla á borð við salmonella á milli búa og dreifi sýklum víðar. Yersinia Eitt afbrigði af yersinia er ekki óalgengur matarsýkingar- eða matareitrunarvaldur erlendis og tengist iðulega svínakjöti og tilbún- um afurðum úr svínakjöti. Lítið er vitað um þennan sýkil hér á landi þar eð mjög fá tilfelli hafa greinst í fólki. Mér er ekki kunnugt um að nein athugun hafi farið fram á því, hvort hátt hlutfall af íslenskum svínum beri þessa sýkla, en vonandi er svínastofiiinn okkar að mestu laus við þessa tegund. Aftur á móti er talið að meira en helmingur norskra aligrísa beri þennan sýkil. Svínakjöt getur verið varasamt, einnig þegar afurðir eru settar í lofttæmdar umbúðir og geymdar í kæli. Campylobacter Campylobaeter-afbrigði hafa valdið sýkingum í fólki hér á landi, enda algeng í fuglaafurðum og líklega algeng í vilitum fugli á ís- landi, s.s. mávum. Árið 1981 er talið að um 2000 manns hafi veikst af völdum campylobacter í Narvík í Noregi vegna þess að klórblöndun drykkjarvatns brást. Mávar voru talidr hafa borið gerilinn í vatnsból Narvíkinga. Önnur húsdýr bera ið- ullega campylobacter-afbrigði í meltingarfærunum, en það er að- ferðin við að taka innyflin úr fiðurfé sem veldur því að campylobacter, salmonella og fleiri sýklar berast oft út á yfirborð skrokksins. Sýking af völdum campylobacter er í nokkr- um löndum talin valda fleiri iðra- sýkingum, en salmonella sem hefur þó víða vinninginn. Gallinn við campylobacter er sá að þessir gerlar lifa ágætlega af venjulega kælingu við 4 gráður á Celsíus í fleiri vikur, þótt gerillinn fyölgi sér ekki við svo lágt hitastig. Þessir gerlar fjölga sér frekar ef súrefnismagnið hefur verið minnk- að, s.s. í lofttæmdum umbúðum. Um mjög marga sýkla sem valda matareitrun og matarsýkingum í fólki gildir að maturinn sem veldur Morgunblaðið/Bjöm Blöndal Krakkarnir i unglingavinnunni í Keflavík létu hendur standa fram úr ermum þegar þau unnu við að tyrfa nýja grasvöllinn i Keflavík. „Því hefur verið hvatt tíl þess að láta kjötið þiðna vel í gegn áður en það er eldað, til þess að gæta frekara örygg- is. Og gefum okkur nú tíma til þess að elda. Það er skelf ilegt að ís- lendingar skuli vera farnir að apa þann ósið eftir mörgum útlendin- um, að éta kjöt hálf- hrátt.“ veikinni getur verið mjög eðlilegur á bragðið og engin óeðlileg lykt þarf að finnast. Matvæli geta hins vegar skemmst þannig að skynfær- in greini að eitthvað sé að og fólk fær þannig aðvörun. Hvað varðar campylobacter má nefna það að frysting (t.d. á fugla- afurðum) í fjórar vikur að lágmarki hefur verið nefnd sem aðferð til þess að gera neyslu kjötsins örugg- ari. Það er einnig mikilvægt atriði varðandi þennan geril hve fáa gerla þarf til þess að fólk veikist. Það er full ástæða fyrir heilbrigðisyfirvöld að fylgjast vel með campylobacter og sérstaklega ber að fylgjast vel með neysluvatni sem hætt er við yfirborðsmengun og er neytt án sótthreinsunar. Ekki verður við öllu séð Sameiginlegt með þessum þrem- ur gerlategundum sem hér hefur verið minnst á er að fuglar og svín eru oft frískir smitberar. Jafnframt má nefna að venjuleg matseld drep- ur þessa gerla. Afbrigði það af yersinia, sem varasamt er fólki, getur myndað hitaþolið eiturefni, en ekki er vitað hvort matareitrun af þess völdum er algeng. Sameig- inlegt með campylobacter og yers- inia er m.a. það að venjuleg kæling með eða án pökkunar í lofttæmdar umbúðir er engin trygging gegn matareitrun. Ekki er talið að salm- onella eigi mikla möguleika á að flölga sér við eðlilega kælingu eða í lofttæmdum umbúðum. Það má þó ekki túlka það þannig að kæling á matvælum eða lofttæming um- búða sé gagnslaus, það gildir bara í þessu dæmi sem og f svo mörgum öðrum að ekki verður við öllu séð. Hér hefur verið minnst á nokkur atriði varðandi fáeinar gerlategund- ir sem varasamar eru fólki. Spum- ingin er hvort þessar gerlategundir og þau vandamál sem þær skapa í drykkjarvatni og matvælum gera það knýjandi að endurskipuleggja eftirlit með svína- og alifuglabúum, viðkomandi sláturhúsum svo og kjötafurðum frá þessum búum. Eft- irlit með dryklcjarvatni þéttbýlis- staða er að komast í reglubundið horf hér á landi, en það er ákaflega mikill kostur að hafa nóg af góðu lindarvatni. Salmonella tíl suðu Hvað varðar meðferð á kjötinu ber öllum sem fást við kjötvinnslu og matreiðslu að hafa það hugfast að láta aldrei neitt (s.s. áhöld, skurðbretti, hendur o.s.frv.), sem snert hefur hrátt fuglakjöt, svínakjöt eða kjötsafann komast í snertingu við tilbúinn mat án undangengins þvottar og e.t.v. sótt- hreinsunar. Allar þessar gerlateg- undir, sem hér hefur verið minnst á, eiga m.a. það sameiginlegt að þær drepast auðveldlega við venju- Sameiginlegt hags- munamál neytenda og framleiðenda Neytendur hljóta að eiga kröfu á að þeir taki enga verulega aukna áhættu með þvf að kaupa fugla- eða svfnakjöt frekar en aðrar kjöt- tegundir sem á boðstólum eru. Það hlýtur að vera sameiginlegt hagsmunamál neytenda og fram- leiðenda fugla- og svínakjöts og kjöt af þessum tegundum teljist jafnöruggt til neyslu og kjöt af öðrum tegundum. Því telst, að mínu viti, eðlilegt að aðstaða til gerlaræktunar og gerlapróf verði stórefld hér á landi þannig að neytendur séu betur varðir gegn matarsýkingum en nú virðist vera raunin á. Höfundur er heilbrigðisfuUtrúi Norðurlands vestra. c-KJARA B O D-i Seljum nú og næstu daga á sérstöku tilboðsverði ýmsar stærðir kæli og frystiskápa, ásamt þvottavélum og örbylgjuofnum. DÆMI UM TILBOÐSVERÐ! Z-519/5 C-23/2H Áður Kr. 48,914.- Áður Kr. 28,117.- Nú Kr. 37,000.- Nú Kr. 23.900.- ATH. Aðeins meðan birgðir endast! LÆKJARGÖTU 22 HAFNARFIRÐI SÍMI 50022

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.