Morgunblaðið - 06.03.1970, Blaðsíða 14

14
MOR/G-UN’RL.A.ÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. MARZ 11970

Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæfndastjóri Haraldur Sveinsson.
Rrtstjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttasljóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Rrtstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Áskriftargjafd 165,00 kr. á mánuðí innaniands.
f tausasölu 10,00 kr. eintaklð.
VERÐBREYTINGAR
¥Tm síðustu helgi gengu
tollalækkanir vegna EF-
TA-aðildar í gildi og jafn-
framt hækkaði söluskattur-
inn til þess að bæta ríkissjóði
upp það tekjutap, sem hann
verður fyrir ve'gna þeirra.
Það er ljóst, að fyrstu áhrif-
in verða þau, að vöruverð
hækkar nokkuð almennt, sem
svarar til hækkunar sölu-
skatts úr 7V2% í 11%, en þeg-
ar frá líður fara tollalækk-
anir að koma fram í vöru-
verði og verðlag á þá að fara
lækkandi á þeim vöruteg-
undum, sem tollalækkunin
nær til.
Ríkisstjórnin hefur beitt
sér fyrir ýmsum ráðstöfunum
til þess að draga úr fyrstu
áhrifum þessara verðhækk-
ana. Ákveðið var að fella
niður söluskatt á neyzlufiski
og á það að leiða til tölu-
verðrar lækkunar á verði
neyzlufisks. Þannig mun kíló
af ýsu yfirleitt hafa verið
selt á 32 krónur í Reykjavík
að undauförnu og allt upp í
35 krónur, en nú hefur það
lækkað í 28 krónur. Kíló af
þorski hefur verið selt á 28
krónur og allt upp í 30 krón-
ur, en hefur nú lækkað í 23
krónur. Þama gætir áhrifa
þess, að söluskattur hefur
verið felldur niður af fiski.
Ríkisstjómin ákvað einnig
að greiða niður söluskatts-
hækkunina á smjöri og kinda
kjöti. Á þessum vörutegund-
um varð lítilsháttar hækkun
um mánaðamótin, en hún
stendur í engu sambandi við
söluskattshækkunina heldur
stafar hún af vísitöluhækkun
launa hjá launþegum, sem
varð 1. desember sl. og kem-
ur nú fram í búvöruverði.
Söluskattur hefur ekki verið
iagður á mjólk. Af þessu
er ljóst, að ríkisstjómin hef-
ur gert ráðstafanir til þess að
verð á mjólk, fiski, smjöri og
kindakjöti ýmist lækkaði
heldur eða stæði nokkum
veginn í stað, þrátt fyrir sölu-
skattshækkunina.
Hinn 1. marz sl. voru einn-
ig felld niður leyfisgjöld af
bifreiðum og hefur verð
þeirra stórlækkað við þá ráð-
stöfun. Bifreiðar eru nú orðn-
ar almenningseign á íslandi
og þess vegna er lækkun bif-
reiðaverðsins veruleg kjara-
bót fyrir allan almenning.
Söluskattur á farmiða með
skipum og flugvélum til ann-
arra landa var einnig felld-
ur alveg niður. Ferðalög til
annarra landa eru einnig
orðin svo almenn, að hér er
um verulega kjarabót að
ræða.
En í sambandi við þær
verðhækkanir, sem nú hafa
orðið vegna söluskattshækk-
unarinnar, skiptir mestu, að
almenningur geri sér grein
fyrir því, að á næstu vikum
og mánuðum á verðlag að
fara lækkandi á þeim vöru-
tegundum, sem tollar lækka
á og er sjálfsagt að fylgzt
verði vandlega með því, að
þessi tollalækkun komi neyt-
endum til góðs. Það verður
einnig að teljast til fyrir-
myndar, að ednstakar verzl-
anir hafa auglýst, að þær
muni halda verði á vörum
sínum óbreyttu fyrst í stað
a.m.k., þrátt fyrir söluskatts-
hækkunina. Sælgætisfram-
leiðendur hafa einnig til-
kynnt óbreytt verð. Verzl-
unarstóttin í heild ber þá
miklu ábyrgð í þessum efn-
um að gæta þess vand-
lega, að allar tollalækk-
anir komi ótvírætt fram í
lækkuðu vöruverðí og er þess
að vænta, að hún leggi sig
fram um að tryggja að svo
verði.
Hækkun bóta almannatrygginga
Jafnhliða tollalækkun og
söluskattshækkun lagði
ríkisstjórnin fram á Alþingi
frv. um verulega hækkun á
bótum almannatrygginga,
sem væntanlega verður af-
gredtt í þessum mánuði.
Sem dæmi um þær hækk-
anir, sem verða á bótum al-
mannatrygginga má nefna,
að elli- og örorkulífeyrir
hækkar um rúmlega 2200 kr.
fyrir einstakling og hjóna-
lífeyrir hækkar um rúmlega
4000 krónur. Ekkjulífeyrir
hækkar um rúmlega 2000 kr.
og einnig verður veruleg
hækkun á bamalífeyri og
meðlagsgreiðslum, mæðra-
launum og ekkjubótum vegna
dauðsdEalls maka.
Fjölskyldubætur með
fyrsta bami verða óbreyttar,
en fjöiskyldubætur með öll-
um bömum á eftir fyrsta
bami hækka um u.þ.b. 1200
krónur á hvert bam. Al'lar
þessar hækkanir koma til út-
borgunar í aprílmánuði. Líf-
eyrisgreiðslumar hækka frá
áramótum þannig að í apríl
flá þeir, sem þær greiðslur fá,
hækkun greidda fyrir janú-
ar, febrúar og marz auk apríl-
greiðslunnar. Fjölskyldubæt-
ur hækka hins vegar frá 1.
apríl, þannig að árshækkun-
in kemur ekki að fullu fram
á þessu ári. Af þessu má sjá,
að á móti söiuskattshækkun-
inni koma verulegar kjara-
bætur í ýmsu formi.
il
Leikar
• • •
EFTIR
SIGRÚNU STEFANSDÓTTUR
FJOLLISTAMAÐUR
í LEIK OG DANSI -
UM þesBar miundir sýna nemendur
ICennaraisikióla Istainids Slhakiespeare-leik-
^ritið Ys og þys unidir leitastjónn eins af
nemienduim slkólans, Einiars Þorbergsision-
ar. Þetta er í fyrsta sikipti, siem Einar
rseðst í það vainidiaisiamia hl'Utvenk, að vera
leólkstjóri, en hiinis vegiar hiefur hamn áð-
ur koimið fnam á sviði hseði sem leik-
ari og damsari.
Einar verðiur tvítuigur á þessu ári og
lýkiur námi við Ksmmaraiskólamin næsta
vor.
Einar, sem heflur átt hieimia á Hverfis-
'götuinnd alla sínia ævi, er eikfci við eina
fjölina felldur, því auk þess að vera við
nám í Kennaraisfcólanum, hefur hamn
verið í taalleitníámi í 10 ár, numiið leik-
list við Leikiis'tarisikóla Þjóðieiklhúissiins
og jafmframt því að Stjórna Ys oig þys,
hefur hann samið einn af dönsiuinuim siem
diansaðir «ru í ieikritinu og sieigir hamn
að 'hér sé um hreina fruimitilraiun að
ræða.
Einiar byrjiaði í balletnémi 6 ára /gam-
all, en ekki var það köllun sem knúði
hainn út á þeisisa braiut, Iheldiur sú stiað-
reynd, að unig fræmfca hamis neitaöi aið
fara í balieit, nemia einlhver anniar færi
líkia og þar mieð var Einiar drifiinin af
stað, frekiar af hlýðmi em áhuigia. Við-
skipbuim þedrra frændisyisitkiimia laiuk himis
vagar þannig að hún hætti balleitinámi,
en Einar fékk áhuiga á því. En fyrir
miánuði síðam varð Einar að giera það
upp við s'i'g hrvort hann treyisti sér til
þess að halda áfram í Listdiansskóla
Þjóðleikihiúsisins vegina ainina í saimibamdi
við Kenmiaraskólann og leiklhúsimál sím.
— Tvö sfðiuistu árin hef ég hiaft mjög
lítinn tímia aflögiu til þesis að sæfcjia tíma
í Listdiainlsskólaimum, en það var ekfci
fyrr en fyrir einiuim méinuði síðan að ég
tók en/danlegla éfcvörðum um að hætta.
Þetta var erfið áfcvörðiun, því ég er bú-
inn að vera svo lengi í þesisu og mér
finnsit þetta táfcna þa£ siamia og fcasta á
glæ öllum þeisisum tíma, siem ég hef eytt
í balleit-mám. Minm stæristi draiuimur er að
verða leikiari og þá gæti þeittia nám ef
til vill fcomið að gagnii, því allitaf er þörf
Einar Þorbergsson er jafngildi
fjölleikahúss.
fyrir leifcara, sem igieta diamisiað lífca, oig
við þá staðreynd huigigia ég miig.
Um þessiar mundir leifcur Eirnar í
þamaleikritinu Dimmialimm og fcemur
Iþar edinmig fraim sem damisiari. En áður
hefur hann fcomiið fram sem daneari á
sýningum Lisitdiainisisikóla Þjóð'Ieifchúsisiins
og þá síðast fyrir ári.
I Liistdajnisislfcólanum laigði Einar ein-
göngu stund á sígaldam ballet, en hims
vegar er diansimin sem hamin samidii fyrir
Ys og þyis éins fconar popdaras, siem að
sögn höfundar má alls efcfci fcalla
ballet.
— Til þeisis að siamja klassísifcam dans
þarf mifcla fcumnátbu, siegir harnn, oig ég
hef aðeinis eimiu sinmi fundið hjá mér
hvöt til þeas að semja fallegan dans eft-
ir hljómliist sem ég heyrði, en þá strand-
aði allt á fcuinmábtuleysi. Em þesisi dams
í Ys og þys, by'ggist upp á því eimiu að
eiga áð vera hlæigileiguir og frumlegur oig
ég voma að það hafi tefcizt sœimilegia,
því dönisiurumum tótost að mimmista
fcosti að vekja hláitur í salnum.
Hvað við fcernur frefcari framtíðar-
áflorm/um Eioans, þá langar hanm til
þesis að verðia leifcari eins og áður er
sagt, en auik þesis dreymir hamm uim að
verða leiklistarkenmari oig ætti Kenrn-
araskiólanámið varla að sfcaða hanm á
þeirri braut.
Hvað kostar
Kvennaskólastúdent ?
27 ÞINGMENN neðri deildar
Alþingis samþykktu nýlega að
við Kvennaskólann í Reykjavík
skyldi stofna stúdentadeild. Um
þetta mál hafa orðið snarpar
deilur utan Alþingis, m.a. hald-
inn opinber umræðufundur að
Hótel Sögu, þar sem um 20 ræð
ur voru fluttar, og sýndist sitt
hverjum.
Það er út af fyrir sig mikið
ánægjuefni, að svo almennur á-
hugi komi fram á störfum Al-
þingis að boðað sé til umræðu-
fundar, og þá ekki síður, að svo
margir mættu til leiks, sem
raun varð á í þessu máli.
Enda þótt ég hafi ákveðna
sfcoðu n á eðli þessia máls miun
ég ekki gera það að umræðu-
efni á þeim grundvelli.
Það sem vakið hefir mesta
athygli mína er sú staðreynd,
hve létt hefir verið tekið á því,
hvað það kostar ríkissjóð að
hrinda þessu máli í framkvæmd.
f velgengni stríðsáranna og pen
ingaflóðinu, sem stóð með stutt-
um hléum í nærfellt þrjá ára-
(bulgi, sofnaði þjóðln algierl'eg.a á
vlerði aínium og tallldi 'aillatr leiið'ir
færar, alltaf nóg af peningum
til alls. Það er nú svo að sjá,
að hvorki þingmenn okkar né
þjóðin yfirleitt, hafi lært neitt
af þeim erfiðleikum, sem að okk
ur hafa steðjað vegna aflabrests
til sjávar og lækkandi afurða-
verðs. Tveggja ára atvinnu-
leysi og tvær gengislækkanir
virðast ekki hafa nægt til þess
að vekja okkur úr peningavím-
unni.
Ef framkvæmd „kvennaskóla
fruimivairp3in!s“ er laíthuiguð mán-
ar, með allri virðingu fyrir
ágæti þeirra hjóna Þóru og Páls
Melsted, þá kemur í ljós, að
skólabúisið er ihvierigi ruæriri iniógtu
stórt né gott til þess að hýsa
stúdentadeild. Samkvæmt áætl-
un sjálfrar skólanefndarinnar,
mun það í dag kosta um 30—40
milljónir króna að endurbæta og
auka við skólahúsið, svo hægt
sé að starfrækja stúdentadeild.
Auk þess stofnkostnaðar kem-
ur svo stóraukinn rekstrarkostn
aður, sem ég legg ekki út í að
áætla, þær milljónir getur hver
áætlað fyrir sig.
Vlið skoðanfcönnun í Kvienmiai-
skólanum upplýstist það, að 6
námsmeyjar höfðu áhuga á að
setjast í stúdentadeild. E.t.v.
hefði þessi tala orðið hærri, ef
aðrir hefðu spurt námsmeyjarn-
ar, en þeir sem það gerðu nú,
og svo einnig þegar búið er að
ganga frá kennsluskrá, sem
„sérstaklega er miðuð við þarfir
kvenna”.
En hvað um það, kostnaðar-
hliðin var mér efst í huga, ög
þá virðist mér koma í ljós, að
þeg.air fyirsitiu stúdlenltariniir verða
útskrifaðir árið 1974, 6 eða 10
stúlkur, hefir það kostað ríkis-
sjóð 4—5 milljónir fyrir hvern
stúdent. Skólastýran mun vafa-
laust svara því til, að ekki sé
sanngjarnt að deila stofnkostn-
aði á aðeins 4, ár, og myndi
hún hafa þar nokkuð til síns
máls. Við skulum þá lengja tíma
bilið í t.d. 14 ár, með 10 stúd-
entaárgöngum. Þá má reikna
með 70 til 80 stúdentum, fyrir
álika otnarigair mill'jónár, eðia 1
milljón á hvern stúdent.
Það má segja að aldrei sé of
miklu til kostað að eignast
menntaða þjóðfélagsþegna, og
hvað er ein milljón?
En nú vill svo til, að aðeina
enui 'trvö hús á miiilii KvenmiaslkólL-
ans og hins nýstofnaða Mennta-
skóla við Tjörnina. f þeim
menntaskóla er hægt að útskrifa
þessa sömu kvenstúdenta fyrir
líklega aðeins fjórðung þeirrar
upphæðar, sem það kostar í
Kveninaskólianuim.. Mér viibain/laga
er Menntaskólinn við Tjörnina
Framhald á bls, 20