Morgunblaðið - 08.09.1968, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. SEPTEMBER 1968
Halldór Jónsson, óð-
alsbóndi Arngerðar-
eyri — Minningarorð
Fæddur: 28. febr. 1889.
Dáinn 24. júlí 1968.
Um leið og ég minnist Halldórs
á Amgerðareyri, vil ég stutt-
lega lýsa sögu og athafnalífi
þess staðar, er hann bjó búi sínu
á öll sín manndómsár.
Um sl. aldamót var það undra
heimur fyrir ungan daladreng
áð koma til Arngerðareyrar í
kaupstaðarferð í fyrsta sinn, en
þar var þá löggiltur verzlunar-
staður og verzlun frá Á. Ás-
geirsson á Isafirði. Bar margt
til þess og má þá fyrst nefna
ókeypis leikföng í fjörunni, svo
sem allskonar skeljar, kuðunga
og ígulker. En þó er manni
minnisstæðastur danski „faktor-
inn“, sem öllum börnum. sem
komu í búðina, þótti vænt um
því að hann var svo bamgóður,
að hann mátti helzt ekkert bam
sjá án þess að hann fyllti vasa
þess með haldabrauði, gráfíkj-
um og rúsínum, enda var lítið
um aura hjá okkur smáfólkinu
til að kaupa fyrir í þá daga.
Um þær mundir, er ég man
fyrst eftir staðnum, sat á Arn-
gedðareyri sem bóndi Ásgeir
Guðmundsson, hreppstjóri og
Dannebrogsmaður, bróðursonur
Ásgeirs „gróssera“ sem átti Ás-
geirsverzlun, prúðmenni mikið
og greindur vel. Hann lézt 1914.
Ekkja hans Aðalbjörg Jónsdótt-
ir bjó áfram á jörðinni næstu
sex árin, eða til 1920. Þá flytur
Halldór Jónsson á jörðina, hafði
keypt hana þá um vorið af ekkju
Ásgeirs heitins fyrir 20 þúsund
krónur. Það voru miklir pening-
ar á þeim árum. Kaupin á Am-
gerðareyri fyrir þetta háa verð
sýna ljóslega, hve Halldór var
bjartsýnn og áræðinn, komandi
sunnan af Barðaströnd me'ð fjög
ur ung börn og þrjú gamalmenni
sem öll dvöldust hjá honum og
konu hans til æviloka.
Halldór kvæntist 6. marz
1915 Steinunni Guðrúnu Jóns-
dóttur frá Skálmamesmúla, dótt-
ur merkishjónanna Hólmfríðar
Ebenesardóttur og Jóns Þórðar-
sonar bónda á Skálmames-Múla
(Jón heitinn var albróðir Finns
Thordarsen, bakarameistara og
kaupmanns á ísafirði, ekkja
hans Steinunn lifir enn 102 ára
gömul). Þá er Halldór hafði
kvænzt Steinunni, var gæfa hans
innsigluð til æviloka. Steinunni
sálugu, en hún lézt 1962, lýsi ég
ekki, það er ekki á mínu færi
eins og vera bæri, en allir, sem
þekktu hana náið, eru sammála
um, að þar hafi farið mikill og
góður kvenkostur sem hún fór.
Þau hjónin fluttu alla sína bú-
t
Þorbjörn Georg
Gunnarsson
(GÍJÓ)
andaðist 6. þ.m.
Fyrir hönd fjarstaddra ætt-
ingja.
Brandur Brynjólfsson.
slóð á landi frá Skálmarnes-
Múla til' Arngerðareyrar. Hall-
dór setti og bátinn sinn fram all-
an Skálmardal, yfir Skálmar-
dalsheiði og nfður í ísafjarðar-
botn. Þar geymdi hann bátinn
unz ísa leysti af firðinum og
haegt var að komast á honum á
sjó út að Arngerðareyri. Vetur-
inn 1919—1920 var með allra
mestu snjóavetrum, sem koma
um Vestfirði. Man ég vel, að
hagar komu ekki upp fyrir sauð-
fé fyrr en fimm vikur af sumri.
Af því má sjá, að ekki hefir
verið hlýlegt um að litast yfir
fjöll, dali og firði meðan búferla
flutningur þeirra hjóna fór fram.
Þegar til Amgerðareyrir kom
var um margt að hugsa og í
mörgu áð snúast auk þess að
sinna búi og bömum. Halldór
gerðist strax stöðvarstjóri lands
símans þar á staðnum og gegndi
því starfi í 37 ár, eða öll þau ár,
sem hann var bóndi á Amgerð-
areyri. Þá var ekki kominn
sveitarsími, svo að allir, sem
þurftu að nota síma, urðu að
gera sér ferð á símstöðina til að
reka erindi sín. Oft varð að gæta
símans marga tíma á dag og
símagestir skiptu stundum tug-
um daglega. Þá var Halldór
einnig póstafgreiðslumaður allan
siinn búskap á Amger'ðareyri.
Póstbáturinn kom tvisvar í viku
og hafði Halldór afgreiðslu á
honum á sjó, allt þangað til
bryggja kom, sem báturinn gat
lagzt við. Á Arngerðareyri var
og benzínafgreiðsla, eftir að veg
urinn var kominn alla leið áð
Amgerðareyri, og um hana sá
Halldór einnig. Halldór var og
ullarmatsmaður í mörg ár, en á
Amgerðareyri var Kaupfélag
Nauteyrarhrepps um margra ára
skeið og átti þar sláturhús. Ver-
menn komu í stómm hógium
sunnan yfir Steinsgrímsfjarðar-
heiði, Þorskafjarðarheiði ogKolla
fjarðarheiði um páskaleytið. All-
ir þessir vermannahópar stefndu
beint að Amgerðareýri til gist-
ingar og annarrar fyrirgreiðslu,
dvöldu þar svo þangað til ferð
féll út Djúpið til verstöðvanna
Bolungarvíkur, Hnífsdals, ísa-
fjarðar og Súðavíkur. Þá var oft
þröngt í Arngerðareyrarbænum
gamla. Djrraloftið var fullt af
næturgestum og öll bömin lát-
in ganga úr rúmi fyrir þessum
aðkomumönnum og látin sofa
mörg saman í flatsæng í síma-
herberginu eða baðstofugólfinu.
t
Jarðarför mannsins míns,
Magnúsar Ó. Ólafssonar,
stórkaupmanns,
fer fram frá Fossvogskapellu
miðvikudaginn 11. sept. kL
1,30 eftir hádegi.
Guðrún Ó. Karlsdóttir.
t
Bróðir okkar
Bergþór Þorbjörnsson
Reykjavíkurveg 25,
verður jarðsunginn frá Foss-
vogskirkju þriðjudaginn 10.
sept. kl. 1,30. Þeir sem vildu
minnast hans, vinsamlega
bent á líknarstofnanir.
Jóna Þorbjarnardottir
Sigurður Þorbjömsson
Guðsveinn Þorbjörnsson.
Þá varð að greiða fyrir síma-
vinnumönnum, sem komu sumar
hvert í viðgerðaleiðangrum,
vegagerðarmenn voru og tíðir
gestir á Amgerðarejrri og sagt
hefir mér maður, sem var við
vegagerð 1 Langadalnum, að
margir vegagerðarmanna hefðu
fengið þveginn þvottinn sinn á
Arngerðareyri. Á Arngerðareyri
var þing- og samkomuhús
hreppsins. Þar voru haldnir
allir mögulegir fundir, þing-
málafundir, leiðaþing, svo og
allar skemmtisamkomur. Ung-
mennafélag hreppsins hélt þar
og alla sína fundi, enda átti það
samkomuhúsið að hálfu á móti
hreppsbúum. Á Arngerðareyri
sat læknir Nauteyrarlæknishér-
aðs um nokkurra ára skeið í
húsum þeirra hjóna, Steinunn-
ar og Halldórs, og hafði alla að-
hljmningu hjá þeim. Eftir að ak-
vegur var kominn alla leið frá
Reykjavik að Kinnarstöíðum í
Þorskafirði, tók Halldór sér
reiðslu fjölda fólks frá Amgerð-
areyri suður yfir Þorskafjarðar-
heiði að Kinnarstöðum. Varð þá
að smala saman fjölda hesta og
reiðvera og reiða þessa stóru
ferðamannahópa í veg fyrir
áætlimarbílana.
Margur, sem les þessar línur,
gæti haldið, að ég eigna'ði Hall-
dóri einum allt, sem unnið var
á þessu stóra heimili, Amgerð-
areyri. Því fer fjarri. Halldór
stóð síður en svo einn í því
mikla verki, sem framkvæma
varð á Amgerðareyrar-heimil-
inu þau 37 ár, sem hann bjó þar.
Það var öðru nær, því að við
hlið hans stóð hin hugljúfa,
góða eiginkona hans. Það var
engu líkara en a'ð á Arnigerðar-
eyri gerðust kraftaverk fjrrir til-
stilli hennar, svo var afkasta-
geta hennar mikil, með allan
sinn stóra bamahóp og mikla
gestagang, enda sótti hún stjrrk
sinn í trú og tilbeiðslu til hans,
sem allt gefur og öllu ræður.
Halldóri þótti afar vænt um
kirkjuna sína, sóknarkirkju
Kirkjubólsþinga á Nautejrri, og
mátti hann ekki til þess hugsa,
að hún yrði lögð niður eða jrrði
tímans tönn að bráð. Þessa
kirkju hafði afi hans, Jón Hall-
dórsson, óðalsbóndi á Lauga-
bóli, látið reisa árið 1885 og gef-
fð hana söfnuðinum. 1 þessari
kirkju voru öll böm þeirra
Halldórs og Steinunnar fermd.
Þau Halldór og Steimmn
eignuðust 10 böm og eru 9
þeirra á lífi. Þau eru:
Guðrún, gift Samúel Samúels-
syni, bakarameistara í Reykja-
vík.
Hólmfriður, gift Erling Hest-
nes, trésmíðameistara.
Jón, húsasmíðameistari, kvænt
rrr Guðrúnu Jónsdóttur.
Þórhallur, sveitarstjóri á Suð-
ureyri í Súgandafirði, kvæntur
Sigrúnu Sturludóttur.
Ragna, gift Kristni Sigurjóns-
syni, byggingameistara í Reykja
vík.
Inga Lára. Hún dó 16 ára
gömul.
Baldvin, leikari og leikstjóri
vfð Þjóðleikhúsið, kvæntur Vig-
dísi Pálsdóttur.
Theódór, garðyrkjumaður, yf-
irverkstj. hjá garðyrkjustjóran-
um í Reykjavik, kvæntur Stein-
unni Jóhannesdóttur.
Erlingur, kennari og stjórnar
oft leikritum úti á landi, kvænt-
ur Jóhönnu Kristjánsdóttur.
Hjördís, lærð hjúkrunarkona,
gift Bimi Eiríkssyni, skrifstofu-
manni í Rvík.
Halldór á Amgerðareyri var á
marga lund eftirtektarverður
maður. Hann bar af flestum fyr-
ir dugnað sinn og áræði. Hann
virtist búa yfir vara-orku, sem
hann gat gripið til, er hann
þurfti að bæta á sig nýjum störf
um. Hann var líka mjög félags-
lyndur maður og hrókur alls
fagnaðar í góðra vina hópi. Mað
ur getur ekki gleymt honum,
hversu hann hressti upp alla
með fjöri sínu og gáska á dans-
skemmtunum og dansa'ði af lífi
og sál og söng með, en hann
var söngmaður góður. Það var
ekkert hálfkák. Ljmdiseinkunn
Halldórs var eitthvað á þessa
leið: Hress og aðsópsmikill í
framkomu, broshýr og glaður í
viðmóti og þegar hann hló, hló
hann svo hjartanlega, að öllum
hlýnaði í huga í návist hans.
Halldór hafði gaman af því að
glettast við menn, en þó alltaf í
græskuleysi. En kæmi það fyxir,
að menn misskildu spaug hans
og þykktust vi'ð, brast hann í
háværan, hjartanlegan hlátur
og hló þangað til misskilningn-
um var eytt og sá, er hafði mis-
skilið hann, tók undir hlátur
hans.
Halldór heitinn var mjög
greindur maður og las mikið af
bókum eftir að honum gafst
næði til þess, og það næði fékk
hann eftir að hann fluttist til
Reykjavíkur fyrir 11 árum. —
Hann sagði skemmtilega frá,
einkum þó smáskrítnum grín-
sögum. Halldór var líka prýði-
lega máli farinn og hélt oft góð-
ar tækifærisræður. Ég man sér-
staklega eftir, hve góð ræða
hans var, er hann flutti kveðju-
ræðu til prófastsins séra Þor-
steins Jóhannessonar í skilnað-
arsamsæti, sem honum var hald
ið í Reykjanesskóla, er hann
hætti prestskap árið 1956.
Þegar gömlu og góðu bænda-
höfðingjamir úr innhreppum
Djúpsins falla hver af öðrum nú
í seinni tíð, er eins og dragi ský
fyrir sólu, en það birtir aftur á
ný, því að góðar minningar um
þá lifa.
Drottinn blessi minningu
Halldórs frá Amgerðareyri.
Hávarður Friðriksson.
Jón Bjarnason frá
Skarði — Kveðja
VINUR minn, Jón Bjarnason
frá Skarði.
Þú hefir fært þig um set.
Sumum kann að finnast furðu
legt, að ég skuli skrifa eftirmæli
í sendibréfsformi. En þetta eru
ekki og eiga ekki að vera eftir-
mæli Jón minn, þar sem ég er
andvígur því, að eftirmæli í því
formi er við þekkjum eigi rétt
á sér.
Þú manst að við ræddum oft
um trúmál. Þér er kunnugt um
a'ð ég held því fram, að þessar
línur muni koma þér fjrrir sjón-
ir. Þú ert að vísu farinn af okk-
ar sjónarsviði, en sem betur fer
ekki langt frá okkur.
Óskandi væri og von mín er
sú, að ástvinir þínir skilji þenn-
an sannleika.
Það er að vísu sárt, að geta
ekki hringt til þín lengur og
leitað frétta og ráðlegginga, en
það missir hinsvegar ekki
marks, að vinátta þín mun færa
þeim er þig þekktu og þér þótti
vænt um sterkari stoðir nú, en
allar símhringingar megna.
Ég kynntist þér fyrst í Kefla-
vík, nýkomnum úr sveitinni. Þú
vaktir strax, ekki einungis að-
dáun mína heldur og sterka
væntumþykju.
Ég gleymi ekki Jón, þegar ég
vann í Keflavík, en þú á sím-
stöðinni þar, sem næturvörður,
er þú baðst mig oft um að
koma eftir vinnutíma til þin og
ræ'ða vandamál lífsins.
Þá skráðust eftirminnilegar
staðreyndir.
Þær staðreyndir blasa við enn
þann dag í dag.
Nokkur ár skildu leiðir okk-
ar, en þær lágu óhjákvæmilega
saman aftur og þá skráðist
einnig eftirminnileg rejmsla.
Jón Bjamason vinur minn.
Ég þakka þér samfylgdina.
Ég dáðist að þínu þreki, sam-
vizkusemi og vizku, bræðralags-
hugsjón og kærleika.
Það færi betur, ef fleiri gætu
skartað slíkum gersemum.
Ég glejrmi ekki fundi, er við
sátum saman með erlendum
trúmálasérfræðingi, þeim er
gerði grín að prestastéttinni.
Ég gleymi ekki því, hvemig
þú tókst upp handskann fyrir
presta almennt og sagðir dæmi-
sögu upp á það, hvemig prest-
ur einn bjargaði lífi manns
nokkurs, með rökföstum mál-
flutningi sínum. Við þetta tæki-
færi sýndir þú glögglega þirm
innri mann.
í bili kveð ég þig með sökn-
uði, svo og gerir mín kona og
börn. Vertu trúr þinni hugsjón,
þá mun vel fara.
Kristján B. Sigurðsson.
Verðlaunaveitingar
iyrir garða í Kópavogi
Sunnudaginn 25. ágúst sl. bauð
bæjarstjórn Kópavogs nokkrum
gestum til kaffidrykkju í Félags-
heimilinu. Tilefníð var, að dóm-
nefnd sú sem gerir tillögur um
viðurkenningu fyrir fegrun húsa
og lóða í kaupstaðnum hafði lok
ið störfum. Er þetta í fimmta
sinn, sem vakin hefur verið at-
hygli á snyrtimennsku íbúanna
á þennan hátt.
Bæjarráð skipar þrjá menn í
dómnefndina og Rotary og Lions
klúbbar staðarins sinn hvor.
Bæjarstjórinn, Hjálmar Ólafs-
son tilkynnti niðurstöður dóm-
nefndar og afhenti viðurkenning
arskjöl.
Þeir sem viðurkenningu hlutu
að þessu sinni voru:
Hjónin Sigríður Theódórsdótt-
ir og Bjami Friðriksson, Fífu-
hvammsvegi 20, heiðursver’ðlaun
bæjarstjómar.
Hjónin Ragnheiður Guðjóns-
dóttir og Oddur Helgason, Digra
nesvegi 68, hlutu sérstaka viður-
kenningu Lions- og Rotaryklúbb
anna fyrir fegursta garðinn.
Þá hlutu og eftirtalin hjón við
urkenningarskjöl fyrir garða
sína:
Hjónin Ásta Ólafedóttir og
Ólafur Jónsson, Grænutungu 7.
Hjónin Elísabet Hj álmarsdóttir
og Jón Þórðarson, Hófgerði 10.
Hjónin Ragnheiður G. Egils-
dóttir og Kristján Jónsson, Mel-
gerði 23.
Framhald á bls. 25
Hjai-tanlegustu þakkir til ættingja og vina er sendu
mér gjafir, blóm, símskeyti og kort á sextugsafmæli
mínu.
Elinborg Ferrier.