Morgunblaðið - 08.09.1968, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. SEPTEMBER 196«
19
OPIÐ BREF
— til skólastjóra og foreldra barna og
unglinga á skólaaldri
Kæru foreldrar og fyrrveraudi
starfsbræður!
Senn 'líður að því að skólar
landsins fari að hefja störf fyrir
alvöru. Stundatöflur eru í undir-
búningi og annar viðbúnaður,
bæði í skóla og á beimili, í full-
um gangi vegna væmtamlegrar
skólagöngu og skólastarfs. Vegna
þessa undirbúnings leyfj ég mér
að hripa yður þessar línur, knú-
inn reynslu í löngu skólastarfi.
Ég er farinn að sjá fyrir mér
náföl barns- og unglingsandlit,
norpandi í mougunskímunni, síð-
ar náttmyrkrinu, á stanzstöðum
strætisvagnamma. Hér eftir verð-
ur kluktounni eikki seinkað. Þeg-
ar þau svo tooma inn í yagmimm
virðast þar fremur vera svefm-
genglar á ferð en vakandi ungt
•fólfc ,sem hlakk.ar til að takast á
við vandamál dagsims. Þetta
skeður að jafnaði heiilli klukku-
stundu áður en foreldrarmir
fara að hugsa til hreyfimgs.
Stundum kemur það svo í ljós
í matarhléi skólamna að iekki hef-
ur ummizt tími til að mesta toarnið
í skólann og af matarlyst að
morgninum fara eng.ar sögur.
í fyrstu kemmslustumd, á milli
tol. 8 ag 9 á morignana, þurfa
toenmaramir sjaldnast að kvarta
um hávaða í tírraum. Greinilega
má sjá að sumum nemendanma
líður beinlímis illa af svefnleysi
og eru sjálfum sér algerlega
ónógir, og iglöggt má finma að
mikið af toennslunmi fer fyrir of-
an garð og meðan hjá flestum
þeirra í þessari fyrstu kennslu-
stund hins langa starfsdags.
Heilsufræðingar hafa jafnan
verið um margt ósammála, svo
sem flestum er fcunmugt, sem um
slík mál hugsa, en ium ertt rounu
þeir þó allir saromála, sem er
vissulega athyglisvert, og það er
að toörnum og unglingum sé
nauðsynlegt að hvílast og sofa
ákveðinin lágmaflikstíma, ef þau
eiga að taka eðlilegum þroska,
andlegum og lí'kamlegum.
í foófc þeixri, sem kennd er í
heilsufræði í gagnfræðaskó'lum
hér á landi, „Lífi og ldmum“
eftir Beneditot Tóimasson, skóla-
yfirlækni og fyrrv. skólastjóra,
má lesa orðrétt:
„Nægur svefn er eitt af grund-
vállarsk'ilyrðum andlegrar og
Mkamlegrar hreysti. Ef svefnþörf
er ekkí fullnægt 'kemiur heilsu-
samlegt líferni að öðru leyti að
litlu haldi. (skáletrað af höf-
undi). Á morgnana eiga menn
að vatona af sjálfsdáðum, hressir
og endurnærðir, og er þá nóg
sofið, en að öðrum kosti etoki.
MikM brögð munu þó að þvi, að
menn þurfi að láta vekja sig. Við
at'hugamir erlendis (í Ameríku
og Svíþjóð) kom í ljós, að vekja
þurfti fimmta hhrta og sumstað-
ar nærri heknimg barna og
ungliinga. Engar lítour eru til, að
betri regla sé á svefini unglinga
hér, a. m. k. í kaupstöðum, með
því að víða er farið seint að
hátta á heimilinu, og algengt er,
að unglingar séu á ferli úti við
Xangt fram eftir kvöldum eða
fram á nætur.
Miklar vökur eru hættulegar
heilsu og lífi. Vansvefta maður
er þreyttur og illa ha'ldinn, oft
úrill'ur og uppstökkur á morgn-
ana, honum veitist örðugt að
einbeita sér við störf, er gleym-
inn og igerir villur. Ef hann fer
með vélar eða önnur hættuleg
ara en ella. Margir unglingar
verkfæri, er honum slysagjarn-
njóta sín aldrei við nám, af því
að þeir sofa of lítið að staðaldri.
Svefnþörf er misjöfn og fer
meðal annars eftir aldri, heilsu-
fari og störfum. Hæfilegur svefn-
tími er talinn:
Á 1. ári um eða yfir 20 klst á
isólarhring.
Á 6.-8. ári um eða yfir 12 kls. á
sólarhring.
Á 10.-12. ári um eða yfir 10 tolst.
á sólarbrin'g.
Á 12.-13. ári um eða yfir 10-11
kls. á sólarhr.
Á 14.-15. áæi um eða yfir 0-10
tolst. á sólarhr.
Á 16.-17. ári um eða yfir 9 klst. á
sólarhring.
Hér Skal ektnig tilfærð umisögn
annars þektots heilsufræðings um
sama efni, í toennslubók þeirri,
sem ætluð er enskurn kennara-
efnum, „Hygiene And Health
Education eftir M. B. Davies,
segir svo í útgáfu þeirri, sem ég
hef undir höndum, en það er sú
áttunda og kom út 1959: „Börn
*frá 4—8 ára þarfnast að m. k. 12
tíma svefns, frá 8 til 12 ára 11
st'undir, frá 12i—14 ára 10 stund-
ir oig 9 stundir er lágmaæks
svefn'tími fyrir unglinga frá 14
til 20 ára“
Og höfundur bætir við: „Ekik-
ert igetur komið í staðinn fyrir
svefninn, styttiing svefntímans
leiðir óhj ákvæmiiega til minnk-
aðrar afkastaiketu og seinkaðs
and'legs þroska."
Hvað haldið þér, skóilastjórar
oig foirel'drar, um svefn'tíma þess
unga fólks, sem þér berið ábyrgð
á að meira eða mimna leyti?
Teljið þér að hamn' nái því lág-
marki, sem heils'Ufræðingarnir
telja nauðsynlegli til þess að
barnið eða 'unglinigiurinn fái not-
ið sín við námið og taki eðlileg-
um andlegum þrostoa?
Ég gerði lítilsháttar lathugun
á svefintíma uniglinga í þremur
fyrstu bekfcjum þess igagnfræða-
skóla, sem ég kenmi við hér í
bænum. Meðal svefntími reynd-
ist um 8 stundir, var stytztur í
fyrsta beikk, 13 ára betoknum,
tæpar 8 stundir. Rösk 70% af
nemendun'um þurfti að vefcja.
Með till'it til hvenær kvik-
myndasýningar eru útd að
kvöldinu eða sjónvarpsdagskráin
'tæmd, má gera ráð fyrir að 8
stumda svefn skólaunglinga og
'bama hér í Reykjaví'k, sé í al-
geru hámarki Ýtarleig athugum
á hvíldar- og svefntíma umglimga
og harna á skólaaMri ætti að
vera eitt af hlutvertoum skóla-
rannsótonanna,
Gott fólk, þannig stendur
þetta. Annars vegar fullyrðíngar
færustu hei'lsufræðinga og 'lækna
um nauðsyn lágmarks svefntíma
sé nóg sofið ef menn vakni ekki
af sjálfsdáðum, hins vegar sú
staðreynd að svefntími hávað-
ams af bömum og unglingum á
skólaaldri a. m. k. hér í Reykja-
vik sé einni til tveimur 'klukku-
stundum of skammur og að
vekja þurfi 3 af hverjum fjórum
nemendum, sem mæta þurfa kl.
8 að morgni í skóla sínum.
Er því ekki nema um tvennt
að velja fyrir yður, góðu for-
eldrar og skólastjórar, að mínum
dómi.
Annað hvort að færa fyrir því
óyggjandi rök að heilsufræðing-
arnir og læknarnir viiti ekki
hvað þeir eru að tala um eða
með einihverju móti að hjálpast
að með að tryggja eftir mætti
bömunum og unglingunum sem
stoólana sækja þann lágm'anks
svefntíma, sem ta'linn er nauð-
synlegiur.
Að öðrum kosti fellur á ykkur
sú ábyrgð að þið,vitandi vits,
séuð að stofna geðheilsu þeirra
í hættu, séuð að torvelda þeim
námið og stuðla. að óvitaskap
þeirra fram eftir öllum aldri.
Séð hef ég því haldið fram að
vaxandi hegðunaTvaindamál ungs
fólks á ®íðari tímium 'kunní að
stand'a í saimlbanidi viið stoeuntainf
svefntíma, svefnigailsi var það
kallað áður fyrri. Og vafalaust
má rekja getuleysi sums ungs
fó'lks í mámi, ekiki hvað sízt á
prófum, til sömu orsakar.
Hvernig er hægt að ráða bót
á þessu? Að ki'ppa í lag kvöld-
háttum a'lmennTngs 'hér á landi
er tómt mál að tala um. Heyrt
hef ég það að við íslendingar
mumum eiga heimsmet í kvöld-
og inæturgöltri.
Ef etoki koma önnur ráð til,
þá verðið þið foreMrar að sjá svo
um að börnin fái mægan svefn-
tíma. Ekki er víst að börnin átti
síg á þessu sjálf eða telji meiri
svefn nauðsynlegan, en þá er það
yðar að hafa vit fyrir þeim, ti'l
þess er yður veitt foreldravaldið.
Skólastjórar góðir, er þetta
ekki svo alvarlegt roál að full
ástæða sé til að tafca til'lit 'tiil þass
við samningu stumdarskrárinnar.
Með því að byrja skólana kl.
9 í stað 8 eins og nú er venja,
víðast hvar má á ofur eiirfaldam
hábt bæta eirnni 'klúktoustund við
svefntíma nemendanna. Auk
þess, að þessi eima stund igetur
máske ráðið úrslitum varðandi
eðlilegan þroska barnsinis eða
unglingsins, er ég viss um að
Sauma
sniðinn barna- og kven-
fatnað á sanngjörnu verði.
Upplýsingar í síma 33934.
Oska eftir
að talka litla íbúð á leigu,
helzt í fjölbýlis'húsi. Sírni
38057.
Haukur Davíðsson hdl.
Lögfræðiskrifstofa,
Neðstuströð 4, Kópavogi,
sími 42700.
áranigurinn myndi fyrst sjást í
námi nemandans.
Bg þetoki fyrstu mótbárur yð-
ar, ég hef sjálfúr orðið við þær
að stríða. f>ór munuð segja,
þetta er ekki hœgt vegma þess
að þá lendir kenmslan svo langt
fraim á daginm að dagurinn hrein
lega endist ekki, að minnsta
kosti þar sem um tví- eða þrí-
S'kiptan skóla er að ræða. Skyldu
stundir kennaranna eru miðaðar
við 45 mín. óðar en varir eru
kennararnir komnir á eftixvinnu
og næturvinnukaup, sem Mátt
bann er lagt við að megi koma
fyrir af æðri skólayfirvöldum.
Ég hef trú á áð hægt sé að leysa
þessi vandikvæði á tiltölulaga
auðveldan hátt, einfaldlega með
þvl að stybta hverja kennslu-
sbund um ca. 5 mínúbur, þannig
að meðalstundin ®é 40 mínútur í
stað 45 eirns og nú er venja. Með
þassu rnóti ynnust 30 mínútur á
6 stunda skóladagi og með ör-
lítilli bagræðmgu tel ég tiltölu-
lega auðvelt að gera þessar 30
mínútur að fúllgildri kennslu-
stund, og þyrfti þá kennslan
eklki að færast neitt fram á dag-
inn firekar en nú er, með því að
skólinn byrji kL átta að morgni
og hver kennsiustund sé 45 mín.
Eitt af þessu gamla og löngu
úrelta kennsluflyrirkomiulagi ®em
við ríghöldum í er þessi hefð-
burudna lengd hverrar kennslu-
stundar.
f>a@ vitum við kennarar vel,
eða ættum að vita það, að árang-
Ur í kennslu fier miktu fremur
eftir einbeitingu namandans við
námið en lengd kennslustund-
arinnar.
Nýjair rannsóknir benda einnig
ótvírætt til þess að hinum ýmsu
námsgreinum henti mislangar
toennslustundir, allt frá 20 mín.
og upp í 60 mínútux. Komið 'hef-
ur í Ijós við þessar rannsóknir
að tvær tuttugu mínútna kennslu
stundir með sömu h'léi á milli
skila betri árangri en 45 mínútna
'kennslustund, og stundum henti
bezt 60 mín. kennslustund, að
sjálfsögðu með hléi, svo full hag-
nýting fáist afi tíma þeim,
sem námsgreininini er ætlað á
stundaskrá.
Allt þetta vitið þér eins vel og
ég og því óþarfi um það að fjöl-
yrða. En er ekki tími til kominn
að reyna þetta í íslenzkum skól-
um? Að vísu kostar það meiri
fyrirhöfin við samningu stunda-
skrár og var hún þó ærin fyrir,
en áhæbtu varðandi árangur í
námi tel ég hverfandi litla, þótt
þetta fyrirkomulag reynist etoki
firamfcvæmanlagt til frambúðar,
en með því bægið þið máske vá
frá dyrum.
Ég hef leyff mér að rita yður
bréf þetta í þeirri vissu að það
sé sameiginleg ósk otokar ailra
að istuðla að því eftir megni að
otokar ungu og fallegu æsku
skapist sem beztir möguleikar
■til þess að njóta sín við nám og
starf.
Með beztu óskum um barna'lán
og heill í skólastarfi.
Þórarinn Þórarinsson,
fyrrv. skdlastjórL
Iðnaðor- og verzlunnrhúsnæði
Til leigu á hafnarsvæðinu tvær hæðir 100—130 ferrn.
hvor hæð. Leigjast báðar saman eða sitt í hvoru lagL
Tilboð sendist afgr. Mbl. fyrir miðvikudag merkt:
„6886“.
Hef opnað aftur
med. orth. Fótnaðgerðnrstofa
Erica Pétursson,
Víðimel 43, sími 12801.
Viðtalstími kl. 9—12 og 2—6, laugardaga kL 9—12.
fyrir börn og unglinga, og ebki
Kellavík
Til sölu matvöru og nýlenduvöruverzlun í fullum gaingi
við Hafnargötu í Keflavík. Til greina getur komið leiga
á húsnæði verzlunarinnar.
FASTEIGNASALAN,
Hafnargötu 27, Kefiavík, sími 1420, 1477.
Miðstöðvarketill óskast
4ra—5 ferm. ketill með tilheyrandi tækjum óskast.
Upplýsingar í síma 84034 laugardag og sunnudag.
Fullfrágengnar íbúðir til sölu við Hraunbæ
íbúðirnar eru 3 herbergi og eldliús með geymslu í sameign.
— eru með harðviðarinnréttingum, vandað ar og nýtízkulegar.
— seljast með fullkomnum vélum í þvottah úsi og strauherbergi.
— seljast með sameiginlegri gufubaðstofu ásamt hvíldarherbergi.
Leitið upplýsinga um verð og greiðsluskilmála.
VERK HF.
Skólavörðustíg 16 IV. hæð.