Morgunblaðið - 17.12.1933, Blaðsíða 11

12
MOfíGUNBLAÐIÐ
lillð ð hini noibreyltu jðlasýníngo
í VERSLUNIN VAÐNES Langaveg 28
ÞAR VERBUR REST AÐ GERA JOLAINNKAUPIN.
Hnetnr
Og
stðignl-
rnsinnr
og margskonar annað
sælgæti.
Brúðuvagoar
mjög smekklegir litir, vandaðir
og ódýrir.
HÚSGAGNAVERSLUN
KRISTJÁNS SIGGEIRSSONAR
Laugaveg 13.
Púðurdósir,
PÚÐUR
ILMVÖTN
í stóru úrvali, fæst í
Versl. Goðafoss,
Laugaveg 5. Sími 3436.
„Oagnf
fer til Hvalfjarðar, af sjer-
stökum ástæðum, þriðjudag-
inn 19. þ. m. (ekki fimtudag).
Vörur afhendist á mánudag á
venjulegum tíma.
Þetta er síðasta ferð fyrir jól.
Magnús Þórarinsson.
Gömul húsgögn
(borð, sófi og stólar) óskast
keypt riú þegar eða upp úr
áramótum. Þurfa helst að vera
í rococco-stíl eða svipað. —
Mega vera mikið gölluð.
Sími 1651.
Dívanar, dýnur og alls konar
stoppuð húsgögn. — Vandað
efni. Vönduð vinna- Vatnsst. 3
HúsgagnaverSlun Reykjavíkur
vindur þýtur gegn um vind-
myllu, tekur snældan að snúast
og vinnur á þann hátt hagnýta
orku úr hreyfiorku gufustraums
ins. Starfsaðferð snældunnar er
þannig gjörólík starfsaðferð
stokkvjelarinnar, og hinn mikli
hraði gufunnar í snældunni ger-
ir mögulegt að komast af með
lítinn þverflöt og litla snældu,
þrátt fyrir hinar rúmfreku kröf-
ur lágþrýstigufunnar. Sá anri-
marki fylgir nú að vísu notkun
eimsnælda í skipum, að snún-
ingshraðinn er nokkuð mikill. En
það verður hann að vera, vegna
krafanna um lítið þvermál
snældunnar og vegna gufuhrað-
ans. Hinsvegar má snúnings-
hraði skrúfunnar ekki vera mik-
ið á annað hundrað umferðir á
mín., á venjulegum skipum. Að
öðrum kosti eyðist of mikill
kraftur í hvirfilstraummyndan-
ir í sjónum. Kemur þá fram sú
spurning, hvernig best verði hag
nýtt afl snældunnar, er e. t. v.
snýst 4—10.000 snún/mín. —
Hafa í þessu efni verið farnar
ýmsar leiðir: snældan t. d. lát-
in snúa rafal, er framleiðir raf-
magn, sem síðan er notað til ým~
issa hluta; t. d. til að snúa raf-
vjel á skrúfuásnum eða yfirhita
gufu milli miðþrýsti og lágþrýsti
stokks. Eða snældan hefir verið
látin snúa dælu er þjappar sam-
an gufu eða dælir vökva á vjel,
er stendur í föstu sambandi við
skrúfuásinn. Loks hefir verið not
að tannhjólasamband, til að sam
ræma snúningshraða snældu við
snúningshraða skrúfuáss. — Þar
sem um ný skip er að ræða, er
nú í stað lágþrýstistokksins oft
sett snælda, þannig, að í stað 3
stokka verða tveir stokkar og
snælda. En í gömlum skipum er
vanalega hægt að bæta snæld-
unni við fyrir aftan vjelina. Um
leið verður þá að stækka eim-
svalann og jafnvel kælivatns-
dæluna og e. t. v. loftdæluna, til
að geta náð sem lægstum þrýst-
ingi á þá gufu, sem verðxir að
tapast. — Sparnaður sá í kola-
notkun, er menn vilja hafa fyr-
ir þessar breytingar, mun vera
20—30% — eða aukinn hraði
sem því samsvarar, þegar tekið
er tillit til lögunar skipsins og
notagildis skrúfunnar við mis-
munandi hraða.
Það er nú svo komið með ís-
lensk skip yfirleitt, að þau eru
ekki á marga fiska, ef leggja
skal á þau nútíma mælikvarða
vjeltækninnar. Hvað fólksflutn-
inga- og vöruflutningaskipum
líður, þá hafa kröfurnar um
hraða og hagnýtt vjelaafl sífelt
aukist svo, að það þykir nú ekki
gott vöruflutningaskip, er ekki
gengur alt að því 14 knob. Og
þá hafa kröfurnar um hraða og
þægindi á farþegaskipum ekki
frekar staðið í stað. Loks vita ú
allir í hvaða ásigkomulagi tog-
ararnir okkar eru. Þeir munu nú
vera 36 að tölu og að meðaltali
rúmlega 14 ára gamlir. Við-
gerðareikningar fara sífelt vax-
andi og tíminn nálgast að fara
megi til þess að höggva meiri
hluta skipanna upp og kaupa ný
í staðinn. En hvar eru pening-
arnir, sem lagðir hafa verið til
hliðar fyrir fyrningu? Og hvar
eru mennirnir, er vilja leggja
peninga í meiri útgerð — til
nýrra skipakaupa? Hefir það
verið svo arðberandi upp á síð-
kastið að vera hluthafi í togara-
útgerð ?
Jeg hygg, að hver maður geti
sjálfur svarað þessúm spum-
ingum. Um ástæðurnar til þess
að svona er komið, munu menn
hinsvegar geta deilt. Eru þær
of flókið mál til þess, að jeg vilji
brjóta verulega upp á umræð-
um um það í þessu greinarkorni.
Aðeins virðist mjer, að þótt
valdhafar beri mikla ábyrgð,
vegna þeirra skattaklyfja, sem
lagðar hafa verið á útgerðina,
þá hafi útgerðarmenn einnig
gert full lítið að því, að koma
rekstri útgerðarinnar á fastan
vísindalegan grundvöll. Oft er
aðeins hugsað um að böðlast
áfram einhvernveginn, langt
fram yfir þol skips og vjela, þó
að það sem vinnst við það, tapist
margíaldlega á annan hátt.
Eerida hinar tíðu og miklu við-
gerðir til þessa. Nákvæmar mæl-
ingar á kolaeyðslu, vjelarkrafti
og gangi skipa, veit jeg ekki til
að hafi verið eða sjeu gerðar
hjer. Er þó auðskilið mál,
hverju slíkt skiftir. Og svona
má nefna ótal hluti í rekstri út-
gerðarinnar, sem ekki er hugs-
að um að rannsaka og kryfja til
mergjar, til þess að finna, hvern-
ig reksturinn verði hagnýtastur.
Virðist mjer þó ekki vera síður
þörf á því fyrir sjávarútveginn
heldur en landbúnaðinn að hafa
rannsóknastofur og -sjerfræð-
inga í þjónustu sinni. Má t. d.
benda á það, er Ásgeir Þorsteins
son efnafræðingur hefir af-
kastað með rannsóknum sínum
á lýsisvinslu, sem gott dæmi
þess, hvaða gagn getur leitt af
slíkum rannsóknum.
Það vill nú svo vel til, að hjer í
slippnum liggur þýskur togari,
Neufoundland að nafni, sá er
. trandaði fyrir norðan. í togara
þenna hefir verið sett eimsnælda
nú í sumar. Er því tækifæri fyr-
ir þá, er áhuga hafa fyrir slík-
um vjelum, að sjá hana nú sjálf-
ir — með leyfi vjelameistara.
Eru vjelar þessar að ryðja sjer
mjög til rúms 1 þýskum togur-
um, að því er sagt er.
Eimsnældan er sjálf 6 þrepa
jafnþrýstivjel frá Deutsche
Schiff up.d Maschinenbau A. G.
Weser. Vinnur hún úr gufu með
ur-
2 Saumavjelar - Jólagfafir.
J Gefið eiginkonum yðar eða unnustum Necchi-sauma-
£ vjelar í jólagjöf. — Að dómi allra, sem reynt hafa,
Q eru Necchi-saumavjelar hinar fegurstu og vönduð-
# ustu saumavjelar, sem völ er á hjer á landi.
® Necchi-saumavjelar fyrirliggjandi í fjölbreyttu
^ vali, bæði handsnúnar og stígnar.
J VERSLUNIN FÁLKINN,
a Reykjavík.
Tilkvnning.
Frá og með mánndeginnm 18. þ. m
verðnr verð á mjálk og mjálknrafnrð-
nm sem hjer segir:
Nýmjólk i latisu málí 45 atira pr. Iíter.
— á 1 líters flöskam 47 — — flöskti,
_ á V, — — 24 — — —
Rlómí.......... '. 265 — - líter.
Skyr............ 90 — — kg.
Vírðíngarfyllst.
Mfólkurbandalag Suðurlands.
0,6 kg/cm2, en skilar henni frá
sjer með 0,05 kg/cm2 þrýstingi
abs. Allur vjelarkrafturinm er
nú 670 hestöfl. Hafði vjela-
jverksmiðjan trygt 30% meiri
, orku um leið og snældunni yrði
i
' skeytt við vjelina, sem fyrir var.
Var þetta gert í sumar, eins og
áður er sagt, og mun hafa tekið
4 vikur. Að sögn meistara er þó
| hægt að fá vjelina setta inn á 3
j vikum, eða senda hvert sem er
, og setta upp á hvaða stað, sem
I óskað er. — Um leið og vjelin
I var sett upp, var eimsvalinn
^stækkaður, ennfremur kælivatns
j dælan. Loftdælu þurfti eklcert
| að breyta. Snúningshraði snæld-
unnar er 6300 sn/mín. Er á ás
hennar fræsað skáskorið tann-
hjól, er grípur inn í annað tann-
hjól, errieikur laust á öðrum ás,
og er það útbúið sem ,,kobling“
eða tengiliður við fast hjól á
sama ás, en hann er í föstu tann-
hjólasambandi við skrúfuásinn.
4sinn, sem tengiliðimir sitja á,
er holur — og er dælt olíu í
gegn um hann inn í tengiliðina
— en við það grípa þeir saman,
þegar þrýstingurinn er orðinn
1,8 kg,/cm2. Fullur þrýstingur er
2,5 kg/cm2. Hraði skrúfuássins
er 120 sn/mín. Vegna þess að
snældan má ekki snúast nema í
eina átt, verður að vera trygg-
ing fyrir því, að hún losni ávalt
úr sambandi við ásinn, ef aðal-
vjelin er látin ganga aftur á bak.
Gerist þetta með því, að veita ol-
íunni frá tengiliðunum. Enn-
fremur er öryggi, er lokar fyrir
gufu til eimsnældunnar, ef snún-
ingshraði vex um of. Ýmislegur
annar útbúnaður er, til að
tryggja gang snældunnar sem
best, og Ijet meistarinn ágætlega
af vjelinni og kvað hana ekki
þurfa mikillar hirðu. Kröfurnar,
er gerðar höfðu verið af hálfu
eig'enda, þegar snældunni var
bætt við, kvað hann hafa verið: að
snúningshraði skrúfu ykist um
10 snúninga á mín. Ferð helt
hann að hefði aukist um 1—1,5
mílur, en kolanotkun væri til
jafnaðar (með nálægt 88 sn/mín
og 600 hö. og 7800 kg°/kg. kol)
um 7 tonn á sólarhring. Sam-
svarar þetta h. u. b. 18 % nota-
gildi eða nálægt 0.49 kg. af kol-
um á hvern hestaflstíma. Venju-
leg þriggja stokka vjel mun fara
með nálægt 0.65 kg. af kolum á
hvern hestaflstíma. Svarar þetta
til h. u. b. 25% sparnaðar. En
þess er að gæta, að talan 0,65 er
álitin mjög lág, og er því lík-
legt, ef athuganir meistarans
eru rjettar, að trygging verk-
smiðjunnar um 30% sje eigi
fjarri sanni.
Allur kostnaður við breyting-
ar á skipinu, eimsvala, dælu og
vegna sjálfrar snældunnar mun
hafa verið 40.000—45.000 mörk.
Gísli Halldórsson.