Morgunblaðið - 17.12.1933, Blaðsíða 8

Stmnudagiom 17. cLes. 1933.
9
Komið þið nú
níður að Edínborgarglaggimtim í dag kl. 5
Krakkar itiánir
því þá verð jeg
sjálfur á gangi
- - U
fyrir innan gítiggana
ljó§lifandi i 'fiillri stærð.
Svo skuluð þið segja pabba ykkar og mömmu, að bráðum
verði síðustu forvöð fyrir þau að kaupa jólagjafirnar.
Þið lítið inn á morgun, því jeg hefi meira úrval en nokkru sinni fyr
af leikföngum, matar- og kaffistellum, kristal o. fl. o. fl.
I Vefnaðarvörudeildinni er alt, sem prýtt getur kvenfólkið.
Á morgun verða teknir upp silkisokkar, sem kosta 2,35.
Edinborgar jólasokkarnir kosta 5.30
lasvelBB Ediihornr.
Qengismálið.
Vegna þess að margir hafa
haldið því fram, í sambandi við
grein, sem birtist í Vísi 23. maí
s. 1., að gengislækkun og kaup-
Jækkun væru í rauninni það
sama, vil jeg hjer leitast við að
gera grein fyrir í fáum orðum,
í hverju sá mikli mismunur er
fólginn, sem er á þessu tvennu,
og þá jafnframt sýna fram á,
hvað ber að gera til þess, að
bjarga oss frá því gjaldþroti og
eymdarástandi, sem er með öllu
óumflýjanlegt, ef ekki er breytt
frá núverandi f jármálastefnu
vorri.
Frá þeim tíma, að mönnum
varð ljóst, að jafnvægi í versl-
un einnar þjóðar við aðra væri
nauðsyn og jafnframt frumskil-
yrði þess, að þær gætu haldið á-
fram að vera fjárhagslega sjálf-
stæðar, hafa án efa verið gerð-
ar athuganir á hvað það væri,
sem aðallega hefði áhrif á eða
örvaði útflutning og innflutning
hverrar þjóðar. Við athugun á
þessu kemur í Ijós, að ef fram-
leiðendurnir græða um skör
fram, er útflutningurinn mun
meiri en innflutningurinn, en
það gangstæða á sjer stað, ef
framleiðslan ber sig ekki fjár-
hagslega, sem stafar af því, að
ekki er hægt að fá það verð fyrir
vöruna á markaðinum, sem kost-
aði að framleiða hana. Þessa með-
gjöf með vörunni borgar fram-
leiðandinn, eigandi framleiðsl-
unnar, meðan hann getur. Þeg-
ar hann hefir tapað öllu því fje,
sem hann kann að hafa grætt
á undanförnum árum, tekur við
af honum lánveitandinn,bank-
inn, og þegar hann gefst upp,
tekur þjóðin við. Allir, saklaus-
ir sem sekir, verða að greiða
fyrir afglöpin á ýmsan hátt:
með atvinnuleysi, missi inneigna
sinna, síhækkandi sköttum, og
öllum þeim þjóðfjelagssjúkdóm-
um, sem hretaka sjerhvert það
þjóðfjelag, sem sjer gjaldþrota-
hamarinnreiddan, er yfirleitt,
smám saman, bygt svo örugt og
sterkt vígi, að bregða verður
hart við og engum má hlífa, ef
möguleiki á að vera á því að
hægt sje að bjarga.
Hver sú þjóð, sem flytur
meira út af vörum en inn, eign-
ast varasjóð erlendis, sem hún
getur hagnýtt sjer hvenær sem
' þörf krefur, en ef hún flytur
meira inn, og heldur áfram á
þeirri braut, eru takmörk fyrir
því, hve langt er hægt að teygja
! hina erlendu lánardrottna, og
i er jeg þeirrar skoðunar, að vjer
'sjeum nú fjárhagslega staddir
fast við þau takmörk.
Ef vjer gerum ráð fyrir, að
meðan alt ljek í lyndi fyrir oss,
hafi vinna, eignir, framleiðsla
og skuldir staðið í hlutfallinu
100, hvor til annarar, þá verð-
ur oss jafnframt ljóst, að þessir
aðilar eru náskyldir, þannig, að
afkoma þeirra hvors um sig
verður að vera nokkuð nálægt
þeirri vísitölu, sem jeg nefndi
áðan, — en þótt hlutföllin
breytist lítilsháttar, um 1, 2 eða
3 %, þarf ekki að vera um hættu j
að ræða, heldur aðeins eðlilegt
fyrirbrigði, sem getur jafnast
aftur af sjálfu sjer, og sem hver
þessara aðila á og verður að
geta sætt sig við. Ef vjer virðum
fyrir oss ástand þessara aðila
eins og það er í dag, þá sjáum
vjer fljótlega,að hlutföllin hafa
færst úr lagi, ekki um 1, 2 eða
3%,heldur mun nær að segja,
um 10, 20 til 30%, eða svo stór-
kostlega, að vjer stöndum ráð-
þrota, og erum í rauninni að
gefast upp. Orsakirnar eru þær,
að framleiðslan, sá aðilinn, sem
viðskiftin snúast um, hefir
brugðist þannig, að markaðs-
verðið er um 20 % lægra en það
má vera, ef alt á að geta geng-
ið vel. Skuldirnar hafa þar af
leiðandi aukist og vaxið fram-
leiðandanum svo um megn, að
margir hafa gefist upp. Fram-
leiðslukostnaðurinn hefir hækk-
að vegna þess, að herðunum
fækkar, sem bera fje í sjóði hins
opinbera. Vinnusamir menn eru
orðnir að háværum atvinnuleys-
ingjum, sem gera ósanngjarnar
kröfur til borgaranna, eða
heimta, að þjóðskipulaginu sje
breytt í einveldis- eða einokun-
arfyrirkomulag eftir þessari eða
annari útlendri fyrirmynd. —
Eignirnar eru heldur ekki ó-
snortnar af baráttu framleiðsl-
unnar, því að þær hafa einnig
lækkað í verði, þó ekki verulega
fyr en menn fara að trúa því,
að verðhrunið sje óumflýjan-
legt, og vilja því breyta þeim
eignum, sem orðnar eru óarð-
berandi, í sjerhvað það, er þeir
telja að muni veita þeim trygg-
ara lífsuppeldi. En þegar hjer
lækka kaupið svo mikið, að
þeim árangri verði náð, að fram-
leiðslan gefi nauðsynlegan arð,
er komið, er forboði gjaldþrot- en hitt er og jafnvíst, að greiðslu
anna, verðhrunið, komið í al- og kaupmáttur flestra meðlima
gleyming, og verður ekki stöðv-
að fyr en vinna, framleiðsla,
þjóðfjelagsins þverr og orsakar
verðhrun á eignum og hlutfalls-
eignir og skuldir eru komin í i lega meira verðhrun á skuldum,
sína rjettu aðstöðu, en þá hefirlvegna þess að fjöldi manna get-
þjóðfjelagið liðið nálega allar
þær verstu þjáningar, sem hugs-
anlegar eru, og að lækna þær
þannig, að allir fái leiðrjetting
mála sinna, er með öllu ómögu-
legt.
ur ekki eftir verulega kaup-
lækkun, greitt vexti og afborg-
anir af skuldum sínum. Þá er
rjett að athuga það sjerstaklega
í þessu sambandi, að hlutfalls-
lega rjett aðstaða aðila til eldri
Jeg hefi nú gert nokkra grein , skulda er eftir kauplækkunina
fyrir því, að vísitala framleiðsl-; með öllu óútreiknanleg. Mönn-
unnar stendur neðar en svo, að um er að þessu athuguðu ljóst,
hugsanlegt sje og jafnframt | að afleiðingar kauplækkunar
leyfilegt að gera gera ráð fyrir eru í ýmsum tilfellum óútreikn-
að hlutföllin milli fyrnefndra anlegar og því síður en svo, að
aðila geti lagast af sjálfu sjer, hægt sje að spá nokkru um af-
enda hafa menn nú vonað og | komu og verslun innanlands
spáð í svo mörg ár, að þeim' undir þeim kringumstæðum,
ætti að vera vorkunnarlaust að
sjá, að batinn, hin rjettu. hlut-
föll, geta ekki komið öðruvísi
en fyrir hækkun á markaðsvöru
alment og mun jeg gera tilraun
öðru en því, að ,,kreppulánin“
muni fara sama veg og „brynj-
urnar“. En verði nú samt sem
áður horfið að því ráði að lækka
kaupið, er auðvitað sjálfsagt og
til að útskýra það síðar og færa ; siðferðilega skylt, að hæstu
sönnur á þá staðhæfingu.
launin lækki hlutfallslega mest,
Hjer hefir nú í stuttu máli og að ríkisstjórnin brýni fyrir
verið fengist við forsendurnar sjálfri sjer og undirmönnum sín-
að því áliti, sem hjer fer á eftir um ráðvendni í notkun þess fjár,
um þær tvær viðreisnarstefnur,1 sem henni er trúað fyrir. Niður-
sem jeg nefndi í upphafi þess- staða kauplækkunar verður því
arar greinar. ! sú, að vinnan kemst í rjetta að-
1. Kauplækkun. í umræðum stöðu til framleiðslunnar, en
um hið varhugaverða ástand eignir og skuldir standa eftir.
framleiðslunnar hefir verið full Verðhrunið er í því tilfelli óum-
yrt, að kauplækkun myndi flýjanlegt en takmarkað.
lækna ástandið og gera mark- 2. Gengislækkun. Sú samein-
aðsvöruna arðberandi á ný. Það ing fyrgreindra aðila, sem ekki
er rjett í þessu, að hægt er að getur orðið strax samfara kaup-