Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.1961, Blaðsíða 6

42
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Dulheimar
Halldór Stefánsson
Svipir og
Á FIM M mismunandi vegu —
eftir fimm mismunandi leiðum —
með fimm mismunandi tækjum
skynjum vér umhverfi vort —
umheiminn.
Þessi fimm skynjunartæki nefn-
ast sjón, heyrn, bragð, lykt og til-
finning. Þau eru móttökustöðvar
skynjananna. Frá þeim berast
skynjanirnar með taugaþráðum til
tilsvarandi viðtökustöðva í heilan-
um, sem nema þær og meta, og
geta sent boð aftur frá sér, einnig
með taugum.
Frá öðrum stöðvum heilans
greinast taugarnar um allan lík-
amann, sem stjórna hinni ósjálf-
ráðu og óafvitandi starfsemi lík-
amslífsins. Öll skynjun og allt
Kvalarar í útvarpinu hefi eg
aldrei heyrt að væru óánægðir
með sig og sín verk.
Síðari maður Margrétar Svein-
bjarnardóttur var Ólafur járn-
smiður Þórðarson (ekki Sveins-
son, sá var gullsmiður). Þótti
hann snillingur 1 sinni iðn, og
nafnkunnir smiðir urðu sumir
þeir, er hjá honum lærðu, nægir
hér að minna á Helga Magnús-
son. En jafnvel svona smávægi-
legar missagnir ætla eg að ekki
muni næsta margar í Endurminn-
ingum Sigfúsar Blöndals. Bókin
er fagur sveigur á leiði göfugs
manns. Sn. J.
slœðingar
starf líkamslífsins fer fram með
taugaboðum.
Skynfæri einstaklinganna eru
misnæm — misfullkomin. Sumir
menn skynja það, sem aðrir
skynja ekki. Sjónskynið er t. d.
á misjöfnu stigi, allt frá sjóndepru
til skarprar sjónar. Og sumir eru
því sérstaka sjónskyni gæddir að
sjá verur eða verönd, sem sjón
manna almennt nær ekki til. Þeir
menn eru kallaðir skyggnir. Ekki
er sjónskyn manna sambærilegt
við sjónvídd smásjárinnar. Grunn-
fær ályktun væri það að ekkert
sé til í sjónheimi sem almennt
sjónskyn nemur ekki eða nær tiJL
Líkt má færa til um skynfærin
hin. Ekki getur maðurinn t. d.
borið lyktarskyn sitt saman við
þefskyn hundsins og villidýra.
Getið hefir nú verið þeirra
heilastöðva sem þjóna skynfær-
unum og hinum ósjálfráðu störf-
um líkamslífsins. Allt stjórnast
líkamslífið af taugaboðum til og
frá. Þá hluta heilans, sem líkams-
lífinu gegna má nefna sameigin-
lega líkamsheila.
Hinn eða hina hluta heilans,
sem sálaraflið og sálarlífið er
tengt við, má þá til aðgreiningar
nefna einu nafni sálarheila. —
Tengsl hans við umheiminn eru
með öðrum hætti en tengsl lík-
amslífsins við líkamsheilann. Þau
fara ekki fram með taugaboðum
— ekki á efnisbundinn hátt. Þau
fara fram með lífgeislum — orku-
Halldór Stefánsson.
straumum, bæði það sem að berst
frá alheimsveröndinni og það sem
frá honum berst til umheimsins.
Sálarheilinn er sem líkamsheilinn
bæði móttökustöð og sendistöð.
Sálarlífið er margþætt. — Meg-
inþætti þess má telja: hugann
(hugsanirnar) — skapgerð, kennd-
ir*), minni, næmi og drauma. Þeir
þættirnir, sem í þessu máli koma
fyrst og fremst til greina eru hug-
urinn og skapfarið, sérstaklega í
sambandi við skyggnigáfuna.
Aðaltæki sálaraflanna — hugar
og skapgerðar — til að birtast
umheiminum eru talfærin. Orðin
greina frá því, sem innifyrir býr
í hvert sinn — blítt eða strangt.
— Bros og tár, svipbrigði og til-
burðir segja einnig nokkuð um
tilfinningarnar.
Hugurinn er fljótur í ferðum.
Hann getur farið á sama tíma til
himintunglanna sem til næsta
umhverfis. Hann getur birzt á
ýmsa vegu þeim sem næmleik
hafa til að finna eða sjá orku-
strauma hans. Margir finna kær-
leikshuga ástvina um sig leika
*) Á fyrri tíð var álitið að kennd-
irnar ættu aðsetu í hjartanu. Orð og
málfar, sem þeim viðkemur eru enn
við það miðað.