Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.1961, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
41
og skaðaði þar með orðstír sjálfs
sín. Mér er nær að halda að
Finnur hafi verið hættur að svara
honum, en eftirminnilegt er það
hvernig einn af lærisveinum hans
svaraði fyrir hann látinn. Stór-
yrðalaust gerði hann það þó, er
hann vítti hins sænska prófessors
„ubeherskede udfald og hans
ukontrollerede indfald.“ Sá sem
heldur á Sköfnungi, þarf ekki
endilega að reiða höggið hátt.
Þeir báru víst flestir einn hug
til Finns lærisveinar hans. Um
eina undantekningu hefi ég heyrt
getið, og vonandi var sú saga
uppspunnin. Svo mikill drengur
reyndist hann lærisveinum sín-
um að til þess að nokkur þeirra
hugsaði illa til hans, hefði þurft
óvenjulega lubbamennsku. Eg
hygg að hann hafi reynzt öllum
drengur. Því fór. fjarri að vin-
fengi væri með honum og Jóni
Þorkelssyni yngra, en alt um það
greiddi hann götu Guðbrands
Jónssonar, og vel bar Guðbrand-
ur honum söguna. Sú var líka
mín reynsla af Guðbrandi að hann
lastaði ekki menn framar en efni
stóðu til, hann var opinskár og
einarður og sagði jafnt kost sem
löst. En hreinskilnin þolist löng-
um illa.
Þegar Þorsteinn Erlingsson
sagði frá Rasksmálinu, sem svo
miklum úlfaþyt olli 1887, tók hann
svo djúpt í árinni að segja, að þá
hefðu allir landar hans í Höfn
reynzt illa, nema Finnur. Það
ætla eg að vísu ofsagt, en um
drengskap Finns er þetta samt
merkileg sögn. Og áherzlu fær
ellefta erindið í „Örlögum guð-
anna“ af þessum orðum höfund-
arins um hina landana.
.Vera má að einhverjum virðist
þetta um skaplyndi Finns Jóns-
sonar ekki koma málinu við. Of-
urlítil íhugun mun leiða til ann-
arar niðurstöðu.
Enginn skyldi ætla að Sigfús
Blöndal hafi vísvitandi dæmt
ranglega á milli þessara tveggja
merku manna, sem hann nefnir,
það hefir hann áreiðanlega ekki
gert, svo fágætlega grandvar mað-
ur sem hann var. Yfirleitt mun
mega segja að Blöndalarnir, karl-
ar sem konur, væru sérstakt
mannkostafólk.
—ooo—
Úr því að ég hefi spunnið þessa
langloku út af Endurminningun-
um, ætti ég líklega að leiðrétta
missögn, sem þó skiptir litlu máli.
Sigfús telur upp börn þeirra Kala-
staðahjóna, Þorvarðar Ólafssonar
og Margrétar Sveinbjarnardóttur,
en gleymir þar tveim bræðranna,
Sveinbirni og Pétri, og það er
misminni að þau systkinin Árni
og Rannveig drukknuðu saman.
Það voru þau Rannveig og Svein-
björn (í deáember 1891). Þor-
steinn 'Gíslason orti eftir þau eink-
ar fögur eftirmæli. Eitthvert ann-
að skáld kvað líka eftir þau, en
nú get eg ekki munað hver sá
var. Um ástir þeirra Þóru og Jóns
Ólafssonar, er með vissu hófust
á þann hátt er Sigfús segir, hefði
gjarna mátt bæta því við, að
Kolbrúnarljóð, sem Jón kvað til
Þóru og prentuð eru í Smástirni
hans (nú í mjög fárra höndum),
sanna það ótvíræðlega að mjög
hefir Þóra verið treg til þeirra
ásta. Átti þó Jón á þeim árum
fáa sína líka um glæsimennsku,
eins og líka fáir voru hans jafn-
okar um gáfur. Þá munu fáir
menn hafa verið hér svo heill-
andi sem hann. Um Þóru látna
skrifaði skáldið Jóhann Magnús
Bjarnason ágætlega í Almanaki
Ólafs Þorgeirssonar. Hún hafði
flesta þá kosti er konu mega
prýða. Eins og margt ættfólk
hennar (fáir muna nú systkini
hennar önnur en Þorvarð), var
hún frábær um mannkosti, en þó
að rómuð væri fegurð hennar, er
það þó þeirra sögn, er mundu
þær systur báðar að miklu hefði
Rannveig verið fegurri.
Sveinbjarnar minnist eg heima
hjá foreldrum mínum, en þó mjög
óljóst, enda hefi eg þá verið í
hæsta lagi fjögurra ára. En því
man eg hann að hann gaf mér að
leikfangi lítinn hlut, sem mér
þótti mikil gersemi og átti um
hríð, unz mér tókst að „brjóta
og týna“, en um það var mér
sýnt á þeim árum. Þannig var
mér um svipað leyti gefin har-
monika, sökum þess að eigandinn
aflaði sér annarar stærri og veg-
legri. Ekki lét ég hana þegja.
En þegar frá leið, gat eg ekki
unað því, að sjá ekki hvaðan
spryttu upp þau hin margvíslegu
hljóð, sem þessi kjörgripur gaf
frá sér. Vegurinn til þess að öðl-
ast þá þekkingu hlaut að vera
sá, að rista sundur belginn, og
það gerði eg því, án þess að hug-
leiða hve vafasamt það var að
hann yrði þá aftur heill af sjálf-
um sér. Þess eins varð ég vísari
við tiltækið, að harmonikan hafði
sama eðli og leirbrúsi Hallgríms
Péturssonar, hún varð aldrei heil
aftur og eg var jafn-fáfróður sem
áður um uppruna tónanna. Án
þess áð eg viti nokkuð þar um,
finnst mér nú eðlilegt að eitt-
hvað af heimilisfólkinu hafi sakn-
að minnar harmoniku viðlíka mik-
ið og við mundum nú sakna písl-
artóla útvarpsins ef þeirra enda-
lok yrðu hin sömu. Önnur har-
monika var á heimilinu um þess-
ar mundir, en við notkun henn-
ar var fylgt öðrum reglum en
mínum, og vissi eg þó ekki að
við mínar væri neitt athugavert.