Morgunblaðið - 14.09.1997, Blaðsíða 14

14 B SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
Beibið
„Homerun" er nefnilega það sem skiptir
máli hérna, og það er fyrir slík afrek sem hetj-
ur verða til í hafnabolta. Hver einasti aðdáandi
leiksins hefur lesið um Babe Ruth, feitlaginn
monthana sem spilaði fyrir New York Yankees
frá 1920 til 1934. Babe Ruth gat ekki hlaupið
hratt. Hann var ekkert sérstakur í vöm held-
ur. En Beibið gat slegið. Maður lifandi, gat
hann slegið. I meira en þrjá áratugi átti hann
metið í heimahiaupum, og þegar hann var uppá
sitt besta, þá var hann þjóðhetja, reykti fína
vindla, hélt opinberlega uppi hjákonu og bauð
litlum bömum í bíltúr í drossíu sem var sér-
smíðuð fyrir hann. Árið 1928 borgaði liðið hon-
um 700 þúsund dollara í laun og hann launaði
það með því að slá boltann sextíu sinnum út-
fyrir völlinn. Þegar hann lést, árið 1948, lá lík
hans á viðhafnarbörum á leikvangi liðsins,
Yankee Stadium, og tugir þúsunda aðdáenda
vottuðu honum virðingu sína.
Skrúfuboltar á ógnarhraða
Detroit Tigers. Heimaliðið er að bursta
Baltimore Orioles; staðan er 8 - 4, eftir 5 lotur.
Við erum næstum beint fyrir aftan og ofan
heimahöfn - og erum med augun opin fyrir
boltum sem gætu komið fljúgandi.
„Hvað meinarðu,“ segi ég.
„Jú, sjáðu til. Að meðaltali, þá hitta bestu
kylfmgamir ekki nema kannski fjögur af
hverjum tíu köstum. Það þýðir að þér mistekst
í hinum sex. Maður má ekki búast við of miklu,
og það er kannski þess vegna sem heimahlaup-
um er fagnað svona innilega."
Hávaðinn á vellinum verður næstum því ær-
andi allt í einu og allir standa á fætur. Einum
af leikmönnum Tigers hefur tekist að hlaupa
hringinn heim, án þess að slá boltann út af vell-
inum - „in-the-park- homerun“, sem sjaldan
sést. Þetta afrek færir liðinu tvö stig - það var
leikmaður á fyrstu höfn - og staðan er orðin 10
- 4, Tigers í vil.
„Þetta árið er gaman að fara á völlinn," segir
Gonyea. „í fyrra voru Tigers hreint út sagt
hræðilegir, og núna er þeir að vinna Orioles,
sem er sennilega besta liðið í Amerísku deild-
inni.“ Stuttu síðar er lotan yfirstaðin, sú næsta
byrjar og Orioles fá tækifæri til að skora.
Fyrsti leikmaðurinn til að slá, er Cal Ripken.
Þótt stuðningsmenn Tigers séu hér í miklum
meirihluta, þá er klappað duglega fyrir honum.
Ripken er nefnilega einn frægasti atvinnumað-
ur í hafnaboltanum núna. Ekki vegna þess að
hann hitti svona vel, heldur vegna þess að hann
sló met sem allir héldu að aldrei yrði slegið -
þegar þetta er skrifað, hefur hann spilað 2411
leiki í röð - met sem leikmaður New York
Yankees að nafni Lou Gehrig átti í meira en
hálfa öld. Það segir kannski til um hvað hafna-
bolti er heilagur hér í landi, að þegar Ripken
var að því kominn að ná metinu, þá fóru menn
að tala um að hann ætti að taka sér frí - það
væru helgispjöll að taka metið frá Gehrig.
Því ef bandarískur hafnabolti á sér dýrlinga,
þá er Gehrig þar fremstur í flokki. Hann lék
með New York Yankees á þriðja áratugnum og
var einn af bestu kylfingum þess tíma, þótt
Það er nefnilega erfiðara en sýnist að hitta
þennan litla hvíta bolta. Góður kastari
(pitcher) getur hent boltanum á ótrúlegasta
hátt; hann getur látið boltann beygja og detta,
eða einfaldlega hent honum svo fast að kylfar-
inn veit ekki hvaðan á sig stendur veðrið og
hefur varla tíma til að sveifla kylfunni. Kastar-
inn stendur á litlum hól, 60 fet og sex tommur
frá heimaplötunni og þegar boltinn kemur æð-
andi, þá hefur kylfarinn um það bil hálfa sek-
úndu til að ákveða hvort hann sveiflar, eða læt-
ur boltann fara í hanskann á gríparanum
(catcher). Þetta er það sem hafnabolti snýst
um - baráttuna milli kylfings og kastara, sem
jjetur komið boltanum á 160 kílómetra hraða
og hitt lófastóran flöt í 20 metra fjarlægð. Það
er þess vegna ekki að furða, þótt góðir kylfing-
ar verði frægir - frægari en góðir kastarar. Ef
þú hittir tuttugu af hverjum hundrað boltum
þá þykirðu ansi góður. Ef þú hittir þrjátíu, þá
þénarðu meira en milljón dollara á ári, og litlir
krakkar elta þig og biðja um eiginhandarárit-
anir. Ef þú hittir 40 og yfir, þá ertu tekinn í
guðatölu, fólk flykkist á völlinn til að sjá þig og
blaðamenn fylgjast með hverju skrefi sem þú
tekur. Þannig lífi lifði einn frægasti kylfari síð-
ustu áratuga, Reggie Jackson, sem spilaði með
New York Yankees. Hann fékk viðurnefnið
„Mr. October", fyrir að vera alltaf kominn í
toppform, þegar kom að úrslitakeppninni. í
einum af lokaleikjunum árið 1977, var hann
þrisvar sendur til að slá. Hann sveiflaði kylf-
unni þrisvar - og sló boltann út af vellinum í öll
þrjú skiptin, nokkuð sem enginn annar hefur
afrekað í einum leik, hvorki fyrr né síðar.
Yankees urðu meistarar það árið.
„Hafnabolti er leikur mistakanna"
Blaðamaður Morgunblaðsins situr á efri
svölunum á leikvangi Detroit Tigers, Tiger
Stadium, með Don Gonyea, útvarpsfrétta-
manni frá Detroit og forfóllnum aðdáanda
ÓKUNNUGUM virðist hafnaboltinn heldur kyrrlát íþrótt en stundum er þó talsverður handagangur í öskjunni, einkum þegar menn
freista þess að ná heim í höfn.
FRÆGASTI hafnaboltaleikavangur heims, Yankee Stadium í New York, þar sem vel má
greina „demantinn“, þ.e. sjálft leiksvæði íþróttarinnar.
hann léki í skugga Babe Ruths. En á meðan
Beibið var úti á lífinu, með ljósmyndara og að-
dáendur í eftirdragi, þá fór lítið fyrir Gehrig -
hann kippti sér ekki upp við frægðina, og leit á
íþróttina sem vinnu - vinnu sem hann rækti
vel. Ferill Gehrigs endaði hins vegar fyrir tím-
ann - árið 1939 var hann greindur með áður
óþekktan taugahrörnunarsjúkdóm - sem nú er
kallaður Lou Gehrig’s Disease - og það var
einmitt hér, í Tiger Stadium, sem hann ákvað
að draga sig í hlé. Samkvæmt þjóðsögunni, þá
var hann kominn í búninginn og tilbúinn í slag-
inn, en eftir að hann tilkynnti þjálfaranum að
hann væri hættur, gat hann ekld hugsað sér að
horfa á leikinn. Hann fór inn í búningsher-
bergi, skipti um föt og labbaði yfir götuna á
barinn Hoots, og fékk sér í glas. Tveimur árum
síðar var Gehrig allur. Hoots er hins vegar op-
inn, enn þann dag í dag og er vel sóttur, bæði
fyrir leik og eftir.
„Ástæðan fyrir því að Gehrig var tekinn í
dýrlingatölu er kannski sú að venjulegt fólk
átti auðvelt með að setja sig í hans spor,“ segir
Gonyea. „Hann var lítillátur og setti sig ekki á
ÞAÐ MÁ kannski segja að hafnabolti sitji við
sama borð og aðrar vinsælar íþróttir í Banda-
ríkjunum. Það er kvartað yfir ríkum eigendum
sem bera enga tryggð til aðdáenda og eru til-
búnir til að flytja sig um set, fái þeir ekki nýja
íþróttahöll á silfurfati. Fólk fussar yfir ofborg-
uðum og illa uppöldnum leikmönnum sem bera
enga tryggð til liðsins síns og þjást af peninga-
'græðgi.
En það er samt eitthvað sérstakt við að fara
á hafnaboltaleik - „go to the ballpark", eins og
Ameríkanar segja - sem maður finnur ekki á
fótbolta - eða körfuboltaleikjum. Liðinu þínu
getur gengið illa - en
það er eins og það
skipti ekki öllu máli.
Eins og þessir þrír eða
fjórir klukkutímar sem
maður dvelur á vellin-
um séu ekki aðeins til
að horfa á leikinn og
spá í frammistöðu leik-
manna, heldur líka til
' að drekka í sig stemmn-
inguna, ræða tölfræði
liðsins við sessunauta,
og gera sitt besta til að
grípa boltana sem
kylfirinn slær uppí stúku.
Þvi að hér, og aðeins hér, getur maður séð
fullorðið fólk sitja einbeitt með leðurhanskann
í hægri hendi og bíða eftir litlum hvítum bolta
sem gæti mögulega flogið nærri.
Hér, og aðeins hér, sér maður síðan þetta
sama fólk standa upp og klappa fyrir þeim
heppna áhorfanda sem sat kannski rétt fyrir
ofan, var svo heppinn að grípa í boltann og er
nú faðmaður af sessunaut sínum. Hérna þykir
það nefnilega ekkert smámál að komast yfir
„foulball“ eins og þeir eru kallaðir, og fólk
geymir þá uppá arinhillu það sem eftir er.
Og þrátt fyrir að stundum megi sjá leikmenn
æsa sig yfir ákvörðun dómara og haga sér
kjánalega, þá er hitt algengara, mun algeng-
ara, að sjá drengilegheitin þegar menn slá
boltann út af vellinum, skora „homerun" og
skokka hringinn milli hafna á meðan fólkið í
stúkunni fagnar. Þá stökkva leikmenn ekki í
fangið hver á öðrum, heldur taka virðulega í
hendina á hinum útvalda.
eikjum. Liðinu þinu
ig helgisiðir
Þótt færa megi sönnur á að
fleiri horfi á körfubolta og
amerískan fótbolta í Banda-
ríkjunum, þá er engin íþrótt
sem heillað hefur bandarísku
þjóðarsálina á sama hátt og
hafnaboltinn hefur gert.
Björn Malmquist brá sér á
leik með heimaliðinu sínu,
Detroit Tigers.
GREIN ARHÖFUNDUR á leikvangi
Detroit Tigers, Tiger Stadium, með Don
Gonyea, útvarpsfréttamanni frá Detroit
og forföllnum aðdáanda Detroit Tigers.