Morgunblaðið - 14.09.1997, Blaðsíða 12

12 B SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
inn í Qaqortoq boðið gestina vel-
komna og einnig þingmaðurinn Jós-
ep Motzfelt. Á veitingastöðum bæj-
arins hljómaði margraddað þegar
líða tók á kvöldið, allt upp í 7 radd-
að, þar sem Heimisfélagar komu
saman í kvöldsnarl.
Það er margt að skoða í Qaqor-
toq, einum fallegasta bæ Græn-
lands. Byggðin liðast um fjallshlíð-
ina í kring um höfnina. Þetta er at-
hafnabær með öfluga fískvinnslu,
skóla, slipp og einu skinnaverk-
smiðjuna á Grænlandi sem vinnur
tugi þúsunda skinna á ári, selskinn,
rostungaskinn, hvítabjarnaskinn,
sauðnautsfeldi, refí og ýmislegt
fleira auk gæruskinna og hrein-
dýraskinna. í skinnaverksmiðjunni
er saumastofa sem saumar m.a.
pelsa fyrir Bandaríkjamarkað,
glæsilegar flíkur og um þessar
mundir er góður skriður á sölu
fatnaðar úr selskinni.
Þá er það til að mynda sérstakt
við Qaqortoq að fyrir nokkrum ár-
um voru fengnir þangað 12 mynd-
höggvarar frá Norðurlöndunum og
hafa þeir myndskreytt bæinn ásamt
grænlenskum myndhöggvurum,
bæði í jarðfasta hamra í bænum og
lausbeisluð björg. Meðal högg-
myndanna er höfuð Eiríks rauða
hoggið í rauðan klett sem staðsett-
ur er við höfnina og horfír Eiríkur
út yfír hafíð. Það er mjög skemmti-
legt að skoða þetta sérstæða verk-
efni myndhöggvaranna.
Hrifning Grænlendinga
leyndi sér ekki
Að kvöldi næsta dags hélt Heimir
aðra tónleika í samkomuhúsi aðal-
skólans í bænum og þar var þétt
setinn bekkurinn sem fyrri daginn.
I lok þeirra tónleika brugðu Heim-
ismenn á leik og Stefán söngstjóri
lét dreng úr hópi áheyrenda stjórna
kórnum þegar hann söng Undir
bláhimni. Undir tónleikunum hafði
hópur barna setið í fremstu röð og
börnin skemmtu sér ekki síst við að
geifla sig og bera sig að eins og
Heimisfélagar í fullum mætti í
söngnum. Grænlensk börn eru
mjög gjöm á að bregða leikrænt á
leik, svo þarna var kjörið tækifæri
og salurinn grét af hlátri þegar sá
stutti bar sig að eins og þaulvanur
stjórnandi, enda var auðséð að
hann hafði rýnt vel í takta Stefáns
R. Gíslasonar stjórnanda Heimis.
Þessir tónleikar enduðu reyndar
eins og fleiri tónleikar Heimis í
ferðinni með því að allir tónleika-
gestir tóku saman höndum og
sungu og rugguðu í stólum í sínum í
takt við hljómfall Heimismanna. Á
tónleikunum þetta kvöld fékk
Heimir til liðs við sig tvo græn-
lenska söngvara sem sungu með
kórnum á grænlensku við góðar
undirtektir heimamanna.
Islendingarnir nutu veðurblíð-
unnar í Qaqortoq, römbuðu um bæ-
inn og settu sig inn í anda mannlífs-
ins á staðnum, stöldruðu á Brettinu
við höfnina þar sem veiðimennirnir
selja milliliðalaust selkjöt, spik,
fugl, físk, ber, rófur og fieira og
fleira. Landinn setti mikinn svip á
bæinn og það var skemmtilegt að
sjá hve miklir aufúsugestir þeir
voru. Grænlendingarnir, sem oftast
fara mjög varlega í að tjá tilfínning-
ar sínar, hrifust svo innilega af söng
Heimismanna að þeir voru ekkert
að draga úr ánægju sinni og margir
höfðu á orði að þessi heimsókn
Heimis væri mikil hvatning fyrir þá
menningarlega séð. Eldri maður
orðaði það svo að það væri stórkost-
leg von fyrir Grænland ef þeir gætu
sjálfír gert hluti í anda þess sem
hinn öflugi kór Heimir hefði sýnt
þeim með hrífandi og kröftugum
söng.
I 600 ára gömlum húsakynnum
norrænna manna
Heimsókn í skinnaverksmiðjuna
var fróðleg og skemmtileg og menn
fóru þaðan margs vísari um mögu-
leika hráefnis veiðimannanna á
norðurslóðum, en næsta dag lá fyrir
að heimsækja Hvalseyjarkirkju,
sigla tveggja tíma siglingu að rúst-
um þessarar rómuðu kirkju sem
heimildir segja að hafi síðast verið
notuð fullbúin 1408 í frægu brúð-
kaupi þegar þar voru gefín saman
Þorsteinn Olafsson og Sigríður
Björnsdóttir. Um 60 gestir komu
Sungu sig inn í
hjörtu Grænlendingn
frá íslandi í brúðkaupið og höfðu
vetursetu. Ennþá standa rústir
Hvalseyjarkirkju ótrúlega heiileg-
ar, enda hafa veggirnir verið límdir
saman með kalki og leir. Kalkið
fengu menn með því að brenna
skeljar á ákveðinn hátt og vinna
kalkið í veggjalím. Engin byggð er
við Hvalseyjarkirkju utan eitt býli
nokkra kflómetra frá kirkjurústun-
um, en einnig þangað flykktust
heimamenn með Heimi á bátum
sínum og voru á milli 20 og 30 bátar
með nokkur hundruð manns um
miðjan dag þegar Heimir söng í
Hvalseyjarkirkju, þétt setinni gest-
um sem tylltu sér á grasið í gólfí
kjrkjunnar eða stóðu með veggjum.
Áður en Heimir tók til sinna ráða
var stutt helgistund í kirkjunni.
Séra Hjálmar Jónsson alþingismað-
ur fór með bæn og Faðirvorið á ís-
lensku og grænlensk kona fór með
Faðirvorið á grænlensku. Viðstadd-
ir tóku allir þátt í athöfninni hver á
sínu tungumáli. Heimir söng síðan
eins og venjulega eða öllu heldur
guðdómlega.
framandi tungu, en það segir sína
sögu að engar kvartanir bárust
þrátt fyrir góðar lotur í þessum efn-
um langt fram eftir nóttu. Það ber
Grænlendingum vitni um góðan
smekk að líta á slíkan nætursöng
sem hlunnindi en ekki kvöð. Þarna
voru ýmsir góðir menn í fremstu
röð, Þórólfur á Hjaltastöðum Pét-
ursson, sem syngur venjulega 1.
bassa, en getur svo sem tekið hvaða
rödd sem er eins og margir Heimis-
félaganna, Þórarinn Sveinsson ten-
ór úr Lýtingsstaðahreppi, Björn
Jóhannsson frá Sauðárkróki, Bjössi
á Varmalæk Sveinsson, einn af ein-
söngvurum Heimis, með feikna fal-
legan bassa sem fór vel við hin efn-
ismiklu og frambærilegu fjöll
Grænlands. Þarna var í hópi nætur-
galanna Gísli Ámason tenór, Stein-
þór Héðinsson og Guðmundur Agn-
arsson, allir afbragðssöngmenn og
höfðu ekki síður gaman af orðsins
list í nettum skotum og skerpingu á
kærleikanum með því að setja
menn upp að vegg með hæfílegum
svívirðingum, allt í góðu. Þannig
notuðu menn tímann vel og hvert
tækifæri var gripið til söngs. Einn
ferðafélaginn til, Marsibil Þórðar-
dóttir, átti afmæli í ferðinni, og fékk
að sjálfsögðu afmælissönginn.
Veislan stóð langt fram á nótt
eins og góðar veislur gera, með mat
og drykk, söng og sögum, dansi og
leik. Við höfðum fengið grænlenska
vini í kvöldverðinn og þeir tóku
hljóðfærin með, harmonikku og gít-
ar og það var ekkert klipið af kröft-
ugum skemmtilegheitum. Þarna
var Kaj Lybert með gítarinn og
Karl Lynge með nikkuna sína, ótrú-
legur músíkant. Það var skemmti-
legt til að mynda seint um nóttina
þegar hann lék O, sole mio og Ósk-
ar Pétursson söng einsöng sitjandi
á stól sínum. Eitthvað hafði mis-
farist vegna mismunandi framburð-
ar á grænlensku hjá Óskari að
segja Kalla í hvaða tónhæð væri
rétt að byrja. En flutningur þeirra
á þessu gullstykki var stórkostleg-
ur og endaði með því að Óskar söng
heilum tón fyrir ofan háa c, sitjandi.
Þegar laginu var lokið, svipti Kalli
af sér nikkunni og fór út úr salnum
hálf hokinn. Eg fór strax á eftir
honum og spurði hvort eitthvað
væri að. „Að,“ svaraði hann, „þetta
var svo undursamlegt að ég hélt ég
væri að deyja.“
KONUR af eldri og yngri kynslóðinni á leið til tónleika Heimis í Brattahlíðarkirkju.
HEIMISMENN svngja í B
Ferðalangarnir skoðuðu rústir
frænda sinna frá fyrri öldum og það
má með sanni segja að verk þeirra
hafí staðist tímans tönn hreint með
ólíkindum. Við höfðum með okkur
nesti í Hvalseyjarkirkjuferðina og
menn tylltu sér niður í yndislegu
veðri þennan hlýja laugardag og
nutu nestis og náttúrufegurðar í
bland við nið aldanna á sérstæðum
söguslóðum þar sem spegill íslands
fyrri alda blasti við augliti til auglit-
is. Heimamenn úr nærliggjandi
byggðum voru einnig vel nestaðir
og sumir slógu upp tjöldum þá dag-
stund sem staldrað var við. Á heim-
siglingunni var soðin bleikja og bor-
in fram á steinflísum úr hlíðinni,
krækiber með og menn fengu sér
smakkið með hinum einu sönnu
guðsgöfflum, fíngrunum, eins og er
siður Grænlendinga á útvistardög-
um þegar þeir veiða í matinn. Allt
fór þetta vel og það var létt yfir
mannskapnum.
Ég hált ég væri að deyja
Um kvöldið var veisla með mikl-
um krásum á borðum, síðasta
kvöldið í Qaqortoq. Reyndar hafði
verið veisla allan tímann, en nú átti
að teygja lopann, taka sér góðan
tíma í matinn, syngja og glettast.
Það var svo sem ekkert nýtt í þess-
ari söngferð Heimis, því þeirra
háttur í þessum efnum er óbrigðull.
Allir mættu tímanlega í veisluna,
meira að segja næturgalarnir. Næt-
urgalamir voru þeir alhörðustu
sem þótti ekki nóg að syngja tvenna
tónleika á dag, heldur tóku upp
þráðinn þegar tunglið var sem hæst
og það var alveg nýtt fyrir íbúa
Qaqortoq sem búa út við Stórasjó
að sofna við angurværar raddir á
GÖMLU konurnar í Qaqortoq hlustuðu af mikilli innlifun.