Morgunblaðið - 14.09.1997, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FARÐARI FORSETANNA
Frá Kennedy
til Clintons
Framkoma manna í fjöl-
miðlum nútímans vegur
æ þyngra. Ótal sérfræð-
ingar koma t.d. til skjal-
anna hvenær sem Bill
Clinton forseti kemur
fram. Einn þeirra er
Lillian Brown sem hefur
verið aðalförðunar-
meistari bandarískra
forseta í áratugi. Auk
þess hefur hún unnið
hjá stóru sjónvarps-
stöðvunum og ritað
bækur um þessi mál.
Jóhanna Kristjóns-
dóttir ræddi við hana,
þegar hún var hér á
landi nýlega.
AÐ er mikill misskilningur
en útbreiddur að förðun
fyrir sjónvarp snúist um
það að „gera einhvern
sætan og öðruvísi en hann er“ seg-
ir hún. „Sjónvarpsförðun lýtur allt
öðrum lögmálum en fegrunarförð-
un. í sjónvarpi er umfram allt verið
að bæta það sem sterk ljós og alls
konar vélar hreinlega taka úr and-
liti viðkomandi einstaklings. Það er
með öðrúm orðum markmið sjón-
varpsförðunar að viðkomandi líti
eðlilega út en ekki að breyta hon-
um. Það er ekki góð sjónvarpsförð-
un ef hún dregur athygli áhorfenda
að sér. Þvert á móti á helst ekki
að taka eftir henni - þá hefur hún
heppnast."
Lillian Brown hefur verið í brans-
anum lengi og rifjar upp þegar hún
var að farða John F. Kennedy áður
en hann var kjörinn forseti. Þá þeg-
ar hafi hann haft mikla útgeislun
og öllum beri saman um það hversu
langt hann var á undan sinni sam-
tíð í því að nota sjónvarpið sér til
framdráttar. „Kennedy var einfald-
lega þannig að þegar hann gekk inn
í herbergi dróst öll athyglin ósjálf-
rátt að honum, hann þurfti hvorki
að segja neitt né gera, hann varð
miðpunkturinn hvar sem hann
kom.“
„Eftir að Kennedy var síðan orð-
in forseti kvaddi hann mig til starfa
og seinna hélt ég áfram að taka
þátt í þessu og ég hef unnið hjá
öllum forsetum okkar síðan, nú síð-
ast Bill Clinton."
Lillian vill ekki gera upp á milli
forsetanna sinna, þeir hafí allir
haft sína kosti og verið þægilegir
í viðmóti og umgengni. „En ég hef
bara verið einn hlekkur í keðjunni,
því allt að tuttugu manns koma á
einn eða annan hátt við sögu þegar
forsetinn heldur blaðamannafundi
eða flytur ávörp.“
Fyrirlesari við Georgetown
háskóla
Hún fæst einnig við kennslu í
Georgetown háskóla og kennir þar
meðal annars hvernig eigi að und-
irbúa sig fyrir ræðuhöld, bæta radd-
beitingu, val á fatnaði og litasam-
setningu, hvemig eigi að fást við
fjölmiðla og hverju menn eigi að
huga að þegar tekin eru viðtöl við
þá í sjónvarpi eða eru í hlutverki
spyrjenda.
Hún gaf út bókina „Your Public
Best“ sem fékk mjög góðar undir-
tektir í Bandaríkjunum og seldist
feiknavel. Þar var fjallað um þau
atriði sem á undan eru talin. Seinna
sendi hún frá sér „The Polished
Politician" og hún viðurkennir að-
spurð að hún hafí um alllanga hríð
verið að vinna að þeirri þriðju sem
hún vonast til að ljúka við áður en
mjög langt um líður.
Hún segir að um 30% nemenda
sinna við Georgetown séu nemend-
ur sem hafí ekki ensku að móður-
máli. Ýmsir erlendir embættismenn
sæki tíma m.a. til að verða ófeimn-
ari við að tjá sig þó svo þeir tali
ekki ensku eins og innfæddir. Með-
al nemenda nýlega hafi til dæmis
verið forstjóri Alþjóðabankans í
Afríku, útlendir gestafyrirlesarar
og fleiri og fleiri.
„Menn gera sér grein fyrir að það
er ekki nóg lengur eitt og sér að
koma vel fyrir sig orði, nú verður
líka „að koma vel út í sjónvarpi,“
eins og það er kallað. „Óg líklega
bráðum í síma! Þess verður ekki
langt að bíða að símaskjár verði jafn
sjálfsagðir og tölvan núna.“
Enginn hégómaskapur
að vilja koma vel fyrir
Hún hefur einnig verið með nám-
skeið í öðrum löndum og segir vax-
andi áhuga á þessum málum hvar-
vetna. „Tímarnir eru breyttir og
hvort sem okkur líkar betur eða
verr, verðum við að fylgja tímanum.
Sumum finnst þeir verði að streit-
ast gegn þessu og fínnst hégómlegt
að leggja svona mikið upp úr
þessu," segir hún hugsi.
„En það er margt fleira í þessu.
Tökum til dæmis raddbeitingu og
skýra og góða málnotkun. Ég veit
að íslendingum er annt um tungu
sína svo ég efa ekki að þeim er
einnig í mun að menn tali skýrt og
rétt og fallegt mál. Þetta er ekki
hégómlegt heldur felst í þessu virð-
ing fyrir tungumálinu - og líka
fyrir þeim sem við eigum samskipti
við. Mér fínnst fátt hvimleiðara en
að hitta fólk sem talar óskýrt, tafs-
ar og muldrar ofan í bringu sér.
Menn átta sig á þessu æ betur
og það er afar gaman að geta stuðl-
að að því að menn vandi sig í að
tala rétt og skýrt. í samkeppnis-
þjóðfélagi nútímans standa þeir sem
tala fallega, bera sig vel, geta horft
í augun á viðmælanda sínum og
hugsa um útlit sitt án þess að vera
helteknir af því - langtum betur
að vígi, ekki bara í sjónvarpi, held-
ur hvar sem er. Það þarf til að
mynda ekki að fjölyrða um hvað
slíku fólki gengur betur að fá vinnu,
afla sér trausts og virðingar. í þessu
felst enginn hégómaskapur og eng-
in tilgerð að mínum dómi.“
Lillian segist eiga ættir að rekja
til Skotlands þótt forfeður hennar
hafi búið í Bandaríkjunum síðustu
tvær aldir. Hún er mikil áhuga-
manneskja um ættfræði og segir
að hún geti rakið ættir sínar til
Maríu Stuart Skotadrottningar.
„Bandaríkjamenn eru almennt
mjög áhugasamir um ættfræði,"
segir hún. „Það er skiljanlegt þar
sem við erum tiltölulega ung þjóð
miðað við Evrópubúa. Ég er mjög
stolt af skoskum uppruna mínum
og þegar ég fékk ættfræðing til að
gera ættartöflu komst ég að því
að ég get rakið ættir mínar til
Maríu Stuart. Það fannst mér alveg
frábært! En konungablóðið í mínum
æðum er nú að vísu orðið æði bland-
að! _
„Ég fer einmitt til Skotlands
héðan,“ sagði hún og bætti við að
hún mundi þá fara á slóðir þeirra
forfeðra sinna sem fluttust vestur
um haf á sínum tíma. Hún hefði
margsinnis farið til Skotlands síð-
ustu árin og hefði sérlega gaman
af því að garfa í ýmsum fróðleik
um ættfeður sína og fara á söfn
þar sem hún gæti lesið sig áfram
í gegnum söguna.
Fékkst við barnakennslu áður
en hún „lenti í fjölmiðlun“
Lillian Brown er kennari að
mennt og fékkst við barnakennslu
fyrst eftir að hún lauk námi. Síðar
giftist hún og eignaðist þtjár dætur
og lagði þá vinnu utan heimilis á
hilluna í bili. Hún bjó í litlum bæ
skammt frá Washington og fór að
vinna sem sjálfboðaliði við litla út-
varpsstöð og síðan þróaðist þetta
smám saman.
Hún varð ekkja mjög ung og þar
sem hún var eina fyrirvinnan varð
hún að leita sér að föstu starfí. Þá
kom til vinna við förðun á sjónvarps-
stöð og „þar sem það gekk bara
vel“ var ég ráðin til CBS í Washing-
ton. Þá voru aðrir tímar, litasjónvarp
ekki komið til sögunnar. Mér hefur
alltaf fundist gaman að vinna í sjón-
varpi, þótt ég hafí alltaf verið bak
við tjöldin. Og að fylgjast með þess-
um stórkostlegu breytingum sem
hafa orðið í sjónvarpstækni og því
sem síðar hefur svo bæst við - ja,
stundum getur mann svimað við til-
hugsunina um hvað maður hefur lif-
að miklar breytingar. Og stundum
blöskrar mér allt sem er í boði, ekki
bara í boði reyndar, heldur verðum
við eiginlega að meðtaka og móttaka
allt og helst allt í einu. Á yngri árum
mínum var meiri kyrrð og friður í
lífí fólks, nú er kapphlaupið og sam-
keppnin svo hörð að bömin manns
eiga ekkert val. Þau hreinlega verða
að steypa sér út í. Það er óskandi
að við höfum nógu sterk bein til að
þola allar þessar miklu og hröðu
sviptingar."
Lengi haft hug á íslandsferð
Hún kveðst hafa ferðasi mikið,
nú hin seinni ár, siglingar með
skemmtiferðaskipum henti henni
mjög vel og hún hafí farið upp
Amazon, til Alaska, yfír Atlantshaf-
ið og um Karíbahafíð.
En önnur ferðalög hafi einnig
vakið áhuga hennar og hún hafi
lengi haft á pijónunum að fara til
íslands. „Að þessu sinni stoppa ég
bara í tvo daga en ég vonast til að
koma aftur aldamótaárið. Við
Debbie Scott, sem vinnur hjá Flug-
leiðum vestra, erum að skipuleggja
sérstaka og óvenjulega ferð hingað
þá og ég er þegar farin að hlakka
til að koma aftur.“
Hún notaði vel þessa tvo daga
sem hún var á íslandi nú, fyrri
daginn í skoðunarferð um Reykja-
vík og dáðist mikið að því hvað
borgin væri hreinleg. Seinni daginn
fór hún til Gullfoss og Geysis og
Þingvalla. „Það var stórkostleg
ferð. Ég var mjög heppin með veðr-
ið en það hefði raunar ekkert gert
til þótt veðrið hefði verið slæmt því
svona margbrotna sýn eins og gat
að líta getur veður ekki slævt. Ég
varð sérstaklega hrifín af því að
koma að Gullfossi, það verður án
efa minnisstæðast."