Lesbók Morgunblaðsins - 30.06.1990, Blaðsíða 4

S V I P M Y N D
Beittur gagnrýnandi
bíður þess að verða kóngur
ii
ann á að heita Charles, sagði mamma hans,
þegar hann var nýfæddur. „En gaman, þá
verð ég frænka Charlies,“ sagði þá Margrét
við, hin óstýriláta móðursystir hans. Hann var
ekki stór, þegar hann var viðstaddur krýningu
móður sinnar. Hann sat við hlið ömmu
sinnar ( kirkjunni. Barnfóstran hafði skipt
hárinu á honum með brillíantíni. Hann bar
höfuðið mjög stillilega, þvi að það er þegar
maður er með skiptingu í hárinu í fyrsta
sinn, sem maður gerir sér í rauninni Ijóst,
að varúð er nauðsynleg. Hann átti ljósbláan
fótstiginn bíl heima — Austin. Þegar hann
,var níu ára gamall, var hann sendur í heima-
vistarskóia í ljósgráa úlsterfrakkanum
sínum með flauelskraganum.
Þegar hann og allir skólafélagarnir sátu
í kirkjunni á sunnudögum, fór hann alltaf
hjá sér, þegar presturinn bað fyrir konungs-
fjölskyldunni, svo sem vera bar. Hans eigið
nafn var meðal þeirra, sem presturinn þuldi
upp.
— Af hverju getum við ekki beðið fyrir
hinum strákunum lfka?
Karl var óskrifað blað. Það höfum við
öll verið. En svo bytjar lífið strax að krota
á það.
Og 14. nóvember sl. varð hann fertugur,
Charles Philip Arthur George, prins af
Wales, greifi af Chester, hertogi af Com-
wall og Rothesay, greifi af Carrick, baron
Renfrew, riddari af sokkabandsorðunni,
verðandi konungur Englands, Skotlands,
Wales, Norður-Irlands og nýlendnanna
handan hafsins, verndari trúarinnar...
Það er allt í lagi að verða fertugur, og
það verður að hafa það, þótt maður missi
hárið. Og það kemur að því, að Karl beri
kórónu og hún mun einmitt hyija bera blett-
inn á hvirflinum á honum. Á Karli konungi.
En vandinn er sá, að það verður bið á
því. Hann verður vafalaust kominn á aldur
ellilífeyrisþega, þegar þar að kemur. Elísa-
bet, drottning, er ekki nema 62 ára og við
ágæta heilsu. Allar vangaveltur um, að hún
muni afsala sér völdum í hendur hinum
Karl Bretaprins neitar að
vera þægilegur
iðjuleysingi, sem ekkert
hlutverk hafi annað en
að klippa á borða eða að
láta sjá sig í veizlum, en
þess í stað hefur hann
gerst harðvítugur
gagnrýnandi
umhverfisspillingar og
nútíma byggingarlistar
svo mörgum hefur þótt
nóg um.
Karl prins þykir liðtækur vatnslitamálari og hann nýtur þess að sitja úti í skógi
og mála myndir, sem hann merkir með C.
Ræðuhöldin, vígslurnar og hinar opinberu móttökur veita ekki prinsinum af
Wales nægilega ánægju. Hann vill vera í takt við tímann og láta til sín taka, þar
sem hann telur þörf, svo sem í umhverfísmálum.
gáfaða syni sínum, eru út í bláinn. Með
afsali væri hún „að gera lítið úr konungs-
veldinu". Og auk þess er það enn ekki
gleymt, hvernig Davíð frændi fór að ráði
sínu 1936, þegar hann brást skyldum sínum
til að geta kvænzt hinni ónefnanlegu frú
Simpson. Aldrei aftur.
Það er nánast líkt komið á með Karli og
öðrum prins af Wales, Játvarði, syni Vikt-
oríu, drottningar, og arftaka, sem oft stundi
þungan út af því, hve erfitt það væri að
eiga eilífa mömmu. En sem betur fer hans
vegna var hann að eðlisfari svo léttúðugur,
að hann hafði alltaf nóg fyrir stafni — ó
þessar ástkonur, hin yndislega frú Keppel,
hin guðdómlega Lillie Langtry... Móðir
hans gat ekki séð hann, án þess að það
færi hrollur um hana. Hún sagði það sjálf.
En það gat ungfrú Langtry.
Hann fékk ekki að fylgjast með stjómar-
málefnum að marki, fyrr en hann var orðinn
51 árs. Móðir hans fannst hann ekki nógu
þroskaður fyrr.
Karl er haldinn djúpri þrá: Hann langar
til að gera gagn, meðan hann bíður eftir
því að verða þjóðhöfðingi með rétti til að
„hvetja og aðvara“ ráðherra sína. En hinn
óskráða stjórnarskrá segir ekkert um viðeig-
andi verkefni fyrir prins af Wales nema það
að vinka af svölum, klippa sundur bönd,
vígja eitt og annað og afhjúpa marmaraplöt-
ur til minningar um sínar eigin heimsóknir.
En nú er hann orðinn þreyttur á því.
En Karl vill gera meira. „Ég þjóna“ er
kjörorð hans. En hvernig? Meðan hann braut
heilann um það, fór hann til Kalahari-eyði-
merkurinnar með lærimeistara sínum, Sir
Laurence van der Post, rithöfundi. Það
gengu sögur og ganga enn um vaxandi
undarlegheit.
Því hefur verið haldið fram, að hann
stundi borðdans og aðrar andatrúarathafnir
og tali í alvöru við anda Mountbattens, lá-
varðar. Hvílíkur þvættingur.
Hann byijaði á því að ráðast á nútíma
byggingarlist. Húsameistararnir „virða að
vettugi tilfinningar og óskir venjulegs
fólks,“ sagði hann. Ráðgerða viðbyggingu
við National Gallery í London, allt í gleri
og stáli, kallaði hann „ferlegt kýli“. „Arki-
tektar okkar hafa gert meira til að eyði-
leggja London en þýzki flugherinn í
stríðinu," leyfði hann sér að segja. Og það
á fínum fundi arkitekta, sem urðu gáttaðir.
Þetta er ekki beint það, sem maður býst
við, þegar maður býður konungbornum
manni á fund, muldráði einhver.
Þessi teikning af viðbyggingu við Nation-
al Gallery var lögð til hliðar. Prinsinn af
Karl prins. Framtíðarkóngur Breta
mun að öllum líkindum þurfa að bíða
lengi eftir hásætinu.
Wales hefur gerzt æðsti dómari ríkisins í
málum, er varða húsagerðarlist. Það liggur
ljóst fyrir. Þegar næsta „kýli“ verður á
döfínni, má búast við nýrri dembu frá Hans
konunglegu hátign. Hér hefur honum að
minnsta kosti tekizt að hafa raunveruleg
áhrif. Það út af fyrir sig telja margir að
sé einhvern veginn andstætt stjórnskipunar-
lögum.
— Ég vil gjarna koma róti á huga fólks
annað veifið, segir hann sjálfur.
Ef hann hefði látið sér nægja að gagn-
rýna húsagerðarlist og að ræða um um-
hverfísvandamál á eins óhlutbundinn hátt
og unnt var, hefði ef til vill ekkert veður
orðið út af þessu. En nú gerast veður vá-
lynd. Karl hefur sýnt það greinilega, að
hann hafi áhuga á þjóðfélagsmálum og sé
brot af samvizku þjóðarinnar.
— Ég reyni að kynna mér, hvernig kjör-
um venjulegs fólks sé háttað, segir hann.
Hann skrifar ræður sínar sjálfur, fullyrð-
ir blaðafulltrúi í Buckingham Palace. Með
lindarpenna. Aðrir benda á „einkaráðu-
neyti“ hans, óformlegan og óhefðbundinn
hóp trúnaðarráðgjafa, sem talinn er hafa
mikil áhrif á hinn „bamalega“ prins. Ríkis-
arfi, sem reynir að gera sig að grasrót!
Hvað veit hann um raunveruleikann? Hann