Lesbók Morgunblaðsins - 07.08.1982, Blaðsíða 13

Þjónustumidstöð í Boston.
Rannsóknarstofur og aðalskrifstofur Burroughs-Wellcome Company I North Carolina.
Blue Cross-Blue Shield byggingin í Boston.
Stjórnsýslumiðstöð í
Goshen í New York-
fylki.
istofa ætti að vera, og eins og
fyrr var hann eindregið mótfall-
inn hópvinnu nemenda og að
arkitektar vörpuðu ábyrgð sinni
yfir á aðra sérfræðinga í ríkum
mæli. Lenti hann í andstöðu við
ýmsa nemendur, kennara og
skólanefndina, sem lyktaði með
því, að hann sagði starfi sínu
lausu árið 1965 eftir sjö ára bax
við skólann.
A þessum tíma teiknaði hann
fjölda bygginga. Fyrsta verkefni
hans fyrir Yale-háskóla var
Greenley-rannsóknarstofubygg-
ingin. Hóf Rudolph störf við
teikningarnar árið 1957, og var
byggingin fullgerð tveimur ár-
um síðar. Hún er gerð úr for-
steyptum einingum, en einnig
eru á henni stórir glerfletir. A
árunum 1958—64 vann hann að
teikningum arkitektúr- og lista-
skólans í Yale, og hefur bygg-
ingin víða vakið mikla athygli.
Hún er djörf samsetning efn-
ismikilla turna, sem í eru loft-
ræstistokkar, lyftur o.þ.h., og
nokkru opnari kennslurýma.
Veggir eru steinsteyptir með
mjög grófri áferð, sem fengin er
með því að bora í þá reglulegar,
lóðréttar raufar. Stíll Rudolphs
breyttist mjög verulega á skóla-
stjórnarárum hans, og hann
kemur fram sem mjög þroskað-
ur arkitekt. Verkefnunum fór sí-
fellt fjölgandi, en hann gætti
þess þó vel að taka aldrei að sér
fleiri verkefni en svo, að hann
gæti haft fullkomna yfirumsjón
með þeim.
A árum sínum, sem forstöðu-
maður Yale-háskólans, teiknaði
Rudolph einnig fjölda margvis-
legra bygginga. Þeirra á meðal
var bílhýsi fyrir um 1.500 bíla í
New Haven-borg (1959—63), og
minnir það að ýmsu leyti á
byggingar frá stórveldistíma
Rómaborgar með miklum súlna-
göngum og grófgerðri stein-
steypuáferð. Þá teiknaði Rud-
olph einnig hjónagarð með 50
íbúðum fyrir Yale-háskóla
(1960—61) á mjög aðkrepptri
lóð. Þarna eru aðalbyggingar-
efnin múrsteinar og steinsteypa,
og líkist byggingin mjög verkum
ensku brútalistanna frá svipuð-
um tíma, t.d. verkum James
Stirlings. Rudolph teiknaði
Endo-rannsóknarbyggingarnar
rétt utan við New York
(1962—64), og eru þær í eins
konar kastalastíl og með sömu
yfirborðsáferð og arkitektaskól-
inn í Yale. í fjölbýlishúsi, sem
Rudolph teiknaði fyrir kirkju-
stofnun á Rhode Island
(1963—68), notaði hann aftur
múrsteina og steinsteypu. Líkist
byggingin talsvert hjóna-
görðunum í Yale, en er þó mun
einfaldari, enda var unnið innan
mjög þröngs fjárhagsramma.
Hann teiknaði einnig fjölbýlis-
hús fyrir aldraða í New Haven
(1962—66), og notaði þar for-
steyptar einingar á mjög frum-
legan hátt. í einingarnar voru
boraðar raufar, og svipar útliti
byggingarinnar mjög til arki-
tektaskólans í Yale, en kostaði
þó hlutfallslega miklu minna.
Byggingin tókst vel, en hefur
orðið fyrir töluverðri þjóðfé-
lagslegri gagnrýni, þar sem
mikið hefur verið deilt á þá
ráðstöfun að byggja háhýsi fyrir
aldraða.
Sérstök steinsteypu-
áferð sem einskonar
vörumerki
Þegar Rudolph fór frá Yale
árið 1965 flutti hann stofu sína
frá New Haven til New York.
Hann var þegar orðinn meðal
frægustu nútímaarkitekta
heims, og verkefnin héldu áfram
að streyma til hans. Eitt hið
stærsta þeirra var miðstöð fyrir
grafíska list í New York-borg.
Arið 1967 gerði Rudolph tillögu
að gríðarmiklu stórhýsi á Manh-
attan-eyju, er rúma átti meðal
annars um fjögur þúsund stúd-
entaherbergi umhverfis 26 þjón-
ustukjarna, en verkefnið hefur
verið lagt til hliðar. Sama ár
gerði hann einnig tillögu að
hjónagörðum fyrir Virginíu-
háskóla, sem reisa átti úr sér-
stökum timbureiningum, en
yfirvöld höfnuðu henni.
Skömmu síðar teiknaði Rudolph
trúarlega miðstöð fyrir
guðfræðinema í Illinois-háskóla
(1967), þar sem samskonar
steinsteypuáferð er notuð og í
arkitektaskólanum í Yale og
víðar. Er sérstök áherzla lögð
hér á innra útlit byggingarinn-
ar, og rennur hin sérstaka
steinsteypuáferð skemmtilega
saman við litskrúðuga veggfleti
inni í byggingunni. Þessi
steinsteypuáferð er eins konar
vörumerki fyrir allmikinn fjölda
bygginga Rudolphs, einkum í
austurfylkjum Bandaríkjanna.
Rudolph teiknaði ennfremur á
þessum árum guðshús fyrir
Gyðinga í Nýju-Lundúnum,
Connecticut (1966—71), rann-
sóknarmiðstöð í Norður-Karól-
ínufylki (1969—72) og gerði til-
lögur að fjölmörgum byggingum
víðs vegar um heim, t.d. í
Saudi-Arabíu og Japan. Síðasta
áratuginn hefur Rudolph haldið
sínu striki. I Orange-stjórn-
sýslumiðstöðinni í New York,
sem hann teiknaði árið 1971, eru
frábærlega vel útfærð innirými
og útlitið ákaflega kraftmikið.
Byggingar aðalstöðva Burr-
oughs-Wellcome-fyrirtækisins í
Norður-Karólínu (1972) eru
byggðar á A-laga formi í
þverskurði, en stallaðar á mjög
skemmtilegan hátt. Innirými
eru enn sem fyrr mjög áhuga-
verð og ná gangrými á jarðhæð
upp á 3. hæð. Fylkisþjónustu-
miðstöð Massachussets í Boston
(1973) er dæmigert Rudolphs-
verk með þungu og kraftmiklu
útliti, sem ber greinilegan svip
af minnismerki og innirými eru
vandlega útfærð. Arið 1979 birti
Rudolph teikningar af nýrri
stjórnsýslumiðstöð fyrir New
Haven, þar sem hann fellir ný-
byggingu, sem hýsir ráðhús og
bókasafn, á mjög varfærnisleg-
an hátt að eldri ráðhúsbyggingu
í nýgotneskum stíl. Myndaði
Rudolph jafnframt mjög
skemmtileg útivistarsvæði á
lóðinni og er heildarsvipurinn
mjög sannfærandi.
13