Lesbók Morgunblaðsins - 07.08.1982, Blaðsíða 6

Maí í Reykjavík. Þýður
blærinn boðaði komu vorsins.
Gróðurinn í görðunum óx upp
úr hrossataði, kúamykju eða
óhirðu. Undir húsveggjunum,
mót suðri, skörtuðu brátt
blómstrandi jurtir. Alls staðar
þar sem mold og gróður máttu
sín einhvers byrjuðu þau að
hafa sig til fyrir vorinu. Áhrif
vorsins náðu einnig vitund
borgarbúa, sem þrömmuðu
steinsteypuna, eða óku hana í
bílum sínum. Andlitin milduð-
ust í brosi og „góðum degi“
náungans var svarað. Og ak-
andi vegfarandinn veitti ekki
lengur útrás óróa sínum í
skrækjandi bílflauti.
Átta ára telpan Arnþrúður,
sem hvern virkan dag vetrar-
ins hafði rogast með þunga
skólatöskuna sína frá 7 hæða
blokk í Heimunum til barna-
skólans í hverfinu, þráði vorið
kannski heitar en nokkur önn-
ur mannvera í þessari borg.
Hún sem aldrei hafði fundið
veturinn með snjó og lítil
skíði, ís og litla skauta, þyngri
né verri en aðrar árstíðir, leit-
aði nú dag hvern eftir sólar-
geislum, heiðum himni og
fuglakvaki. Hvern morgun
byrjaði hún á því að hlaupa út
að glugganum sem sneri mót
suðri á litlu íbúðinni þeirra á
7. hæð. íbúðinni sem nú til-
heyrði henni og móður henn-
ar. Faðirinn var ekki lengur
óaðskiljanlegur hluti í daglegu
lífsformi þeirra. Hann varð
eftir í litla sjávarþorpinu fyrir
norðan, þegar þær fluttu suð-
ur í haust. Kona sem hafði
Svo hvarf hún á braut til
flugvélarinnar og hugsaði um
það eitt að verða ekki of sein.
Móðirin stóð örlítið við áður
en hún gekk inn í flugvélina
og veifaði með litla vasaklútn-
um, sem varð gegnvotur á leið-
inni suður.
Á flugvellinum tók vinkona
móðurinnar á móti þeim og ók
með þær í bílnum sínum beint
inn í Heima, að stóru blokk-
inni, þar sem hún var búin að
útvega þeim litla íbúð á 7.
hæð. Hún var góð vinkona —
líka búin að útvega móðurinni
vinnu í þvottahúsi.
„Ég er líka einstætt foreldri
með tvær litlar stelpur
þriggja og fimm ára,“ sagði
vinkonan við telpuna.
Veturinn var erfiður og
langur hjá telpunni Arnþrúði.
Það komu verkir í magann og
höfuðið og þeir urðu svo slæm-
ir að móðirin fór með telpuna
til læknis. Hann fann bólgur í
maganum og telpan fékk með-
al sem hún átti að taka kvölds
og morgna.
Móðirin fór til vinnu sinnar
snemma á morgnana. Telpan
hafði vekjaraklukku til hjálp-
ar við að mæta á réttum tíma
í stóra skólann.
Hún var hrædd strax þegar
hún vaknaði. Hrædd við lyft-
una, að hún stöðvaðist á leið-
inni niður eða upp. Hrædd við
umferðina. Hrædd við suma
strákana í skólanum, af því að
þeir hrekktu hin börnin.
Aðalkennarinn í bekknum
hennar var kona um fimmtugt
sem skammaðist svo mikið
leikhús. Þá þurfti hún ekki
lengur að greiða skólastúlku
kaup fyrir að sitja hjá telpun-
um á kvöldin og telpan Arn-
þrúður þyrfti ekki að sitja al-
ein heima hjá sér. Þetta bless-
aðist ekki nema tvö kvöld, eða
blessaðist aldrei í raun og
veru. Telpurnar litlu voru al-
veg bandóðar, rifu allt og
tættu og hentu öllu lauslegu í
telpuna Arnþrúði ef hún
skipti sér af hegðan þeirra.
Hún varð dauðuppgefin að
loknum tveim kvöldum og
þótti nú kosturinn að vera ein
heima, stórum betri. Hún
sagði móðurinni að sér leiddist
ekki lengur einni heima á
kvöldin. Það komu jafnan
viprur kringum munninn, hún
grét aldrei hér eftir þótt móð-
irin færi.
Jólin voru átakanleg ein-
veruhátíð hjá mæðgunum, þá
voru allir hjá sínum nánustu.
En þær áttu enga svo ná-
komna í þessari borg og líðan
þeirra þessa daga fór eftir því.
Það var nokkru eftir jólin
að hræðilegur atburður gerð-
ist í lífi telpunnar. Móðirin
hafði farið í bíó um kvöldið
með vinkonum sínum og ætl-
aði að koma fljótt heim. Hún
hringdi vanalega ef hún fór
eitthvað annað. En í þetta
skipti hringdi hún ekki og
tíminn leið. Klukkan varð eitt
— tvö — og telpan beið skjálf-
andi af ótta, var raunar búin
að gráta og hætt aftur, bara
titraði og beið. Hún gat ekki
sofnað. Klukkan þrjú kom
móðirin. Telpan heyrði þegar
Skilnaðarbarn
eldrar hennar voru að rífast
rétt áður en þau skildu. Hún
sá móður sína í rúminu gegnt
henni. Og hún hélt samt
áfram að hrópa: „Pabbi,
mamma, hjálp, hjálp.“ Það var
einhver óvættur með klær,
sem hafði haldið henni niðri í
rúminu svo hún var alveg að
kafna. Og hann var ekki far-
inn enn þótt hún væri vöknuð.
Hún hljóp fram úr rúminu
— fram að útidyrunum á íbúð-
inni og barði með hnefunum í
hurðina um leið og öskraði af
öllum kröftum: „Hjálp, hjálp.“
Hún opnaði þegar bjöllunni
var hringt. Ungu hjónin sem
áttu heima í næstu íbúð og
hún þekkti ekki neitt stóðu
fyrir utan á náttfötunum. Hún
henti sér í fangið á konunni
ungu og greip utan um hana
og hélt áfram að kalla á hjálp.
Þau fylgdu henni inn til henn-
ar. Settust hjá henni í legu-
bekkinn í stofunni, maðurinn
breiddi yfir hana teppi, af því
að hún skalf svo mikið. Unga
konan var hjá henni um nótt-
ina. Frá þessari nótt átti hún
vini í blokkinni, ungu hjónin
sem spurðu hana aldrei neins
og voru svo undur góð við
hana í þögn sinni. Nú þótti
telpunni notalegt að koma
heim og vita að litla íbúðin við
hliðina geymdi góða konu, sem
oftast gægðist brosandi út eða
hringdi bjöllunni og bauð
mjólk og brauð sér til samlæt-
is. Þær skoðuðu saman þvílík
ógrynni af prjónablöðum, sem
eingöngu sýndu prjónaföt á
nýfædd börn. Og báðar fylgd-
sagði körlunum frá því að afi
sinn væri grásleppukarl fyrir
norðan. Og þeir urðu svo glað-
ir að hitta telpu að norðan,
sem átti grásleppukarl fyrir
afa.
í vitund telpunnar varð nú
lífið allt auðveldara og
Reykjavík betri borg. Atburð-
urinn frá vetrinum endurtók
sig ekki og dofnaði í tímanum.
Vorið sem hún hafði þráð af
allri sinni ungu sál var komið,
þá kom faðirinn suður. Hvílík
hamingja að heyra rödd hans í
símanum einn morguninn.
Mega síðan eiga frí úr skólan-
um heilan dag. Standa þarna
allt í einu í anddyrinu á Hótel
Esju og mæta föðurnum bros-
andi með útbreiddan faðminn.
Halla sér að honum, finna alla
verndina og traustið, sem fólst
í sterkum örmum hans.
Strjúka skeggjaða vanga hans
og segja: „Elsku pabbi.“ Ósköp
höfðu þau að tala saman. Hún
sagði honum frá skólanum og
frá ungu hjónunum og litla
barninu sem þau ættu í vænd-
um með vorinu. Hann sagði
henni frá afa og ömmu og litla
bróðurnum sem hún átti fyrir
norðan og væri bráðum hálfs
mánaðar gamall. Svarthærð
lítil mannvera með augun
hennar. Enn hvað henni
fannst þetta gaman og skrýtið
samt að eiga bróður sem móð-
ir hennar átti ekkert í. Samt
fann hún væntumþykjuna og
ylinn streyma um sig er hún
heyrði um þennan svarthærða
litla anga fyrir norðan sem
þau faðir hennar áttu svo mik-
Smásaga
eftir Jennu Jensdóttur
meiri æsku í brjósti og útliti
en móðirin, hafði breitt sig
yfir föðurinn og seitt hann
heim til sín og drengjanna
sinna tveggja sem höfðu verið
föðurlausir í þrjú ár, síðan
sjórinn, sem gaf þeim lífs-
björgina, tók þann er sótti
hana.
Telpan Arnþrúður og móð-
irin grétu einsemdina, en allt
kom fyrir ekki. Og fallega ein-
býlishúsið þeirra fyrir norðan,
sem var sá tryggasti staður er
telpan vissi til á jörðunni varð
móðurinni óbærilegur kval-
ræðisstaður þaðan í frá.
Hún hélst þar ekki við og
þær fluttu suður um haustið.
Gömlu hjónin, foreldrar föð-
ursins, fylgdu þeim á flugvöll-
inn er þær fóru alfarnar úr
þorpinu. Þau stóðu hlið við
hlið, héldust í hendur, sem
titruðu í ráðaleysi í takt við
varirnar, hrukkurnar dýpkuðu
í umkomulausum andlitum
þeirra og augun voru vot.
Telpan var lengi að þrýsta
hálsakot, sem hún hafði alltaf
átt svo greiðan aðgang að í
smásorgum bernsku sinnar.
þegar skap hennar var vont,
en var svo blíð þegar vel lá á
henni. Hvort tveggja féll telp-
unni illa. Telpurnar í bekknum
létu hana afskiptalausa. Þær
þekktust allar svo vel, þeim
var sama um hana. Stundum
var öllum sama um hana.
Þegar hún kom heim á dag-
inn var hún ein og á kvöldin
þegar móðirin fór út með vin-
konum sínum var hún ein.
„Horfðu á sjónvarpið, það er
svo margt skemmtilegt í því,
og ég kem fljótt heim aftur,“
sagði móðirin. En það var ekki
margt skemmtilegt í sjón-
varpinu fyrir 8 ára telpu sem
var ein heima. Stundum var
hún svo hrædd þegar fólkið
barðist og drap í sjónvarpinu,
að hún faldi sig bak við legu-
bekkinn og gaut við og við
óttaslegnum augum til dyr-
anna, þótt þær væru læstar.
Svo tók hún upp á því að fara
að gráta, þegar móðirin ætlaði
út. Vinkonurnar og móðirin
urðu ráðþrota, þar til vinkon-
an sem var einstætt foreldri
fann gott ráð. Telpan gat gætt
telpnanna hennar meðan
mæðurnar brygðu sér í bíó eða
lyklinum var stungið í skrána.
Og hún fann á sér að einhver
ókunnur átti handtökin. Mað-
ur og kona, sem hún þekkti
ekki, komu inn og leiddu móð-
urina á milli sín. Hún gat ekki
gengið óstudd. Hárið var allt í
óreiðu, höfuðið eins og ruggað-
ist til og frá og hún þvældi
einhver óskiljanleg orð með
kjökurhljóðum. Hún var á
sokkunum og það lagði megna
gubbulykt af henni.
Maðurinn og konan háttuðu
móðurina, breiddu ofan á
hana. Telpan horfði á og beit í
fingur sína til skiptis. Konan
sagði að telpan væri gott og
duglegt barn og maðurinn
sagði að hún skyldi nú fara að
hátta og sofa. Móðir hennar
hefði drukkið of mikið áfengi
en á morgun yrði hún orðin
ágæt — stórfín aftur. Svo fóru
þau, maðurinn og konan. Telp-
an háttaði sig og kipraði sig í
rúminu sínu. Hjartað litla sló
hratt — hún var svo hrædd.
Hún hafði víst sofnað. Brátt
hrökk hún upp við sína eigin
rödd. Hún hrópaði eins hátt og
hún gat. Hærra en í fyrra þeg-
ar hún vaknaði við það að for-
ust þær með því hve litla lífið
óx og dafnaði inni í ungu kon-
unni. Telpan fékk að leggja
höndina á maga ungu konunn-
ar og finna þetta skemmtilega
sprikl. Hún fékk meira að
segja að leggja eyrað við og
hlusta eins og ungi maðurinn
gerði alltaf.
Telpan sagði þeim frá sjáv-
arþorpinu sínu. Vorinu sem
kom þar svo fljótt með litlu
lækjunum, sem streymdu
niður fjallshlíðarnar. Hún
sagði frá veiði krakkanna á
hryggjunni þegar tók að vora.
Og lyktinni af slorinu, sem
angaði svo oft þegar grá-
sleppukarlarnir komu að
landi. Sagði þeim frá honum
afa sínum, sem var grásleppu-
karl, og henni ömmu sinni,
sem var fljótari en aðrar kon-
ur að salta síld í tunnur.
Það var kannski vegna
þessa að ungu hjónin buðu
henni með sér í strætisvagni
vestur í bæ sunnudag nokkurn
í apríl. Þau löbbuðu niður að
Ægisíðu, þar sem grásleppu-
karlarnir voru að koma að
landi. Hún keypti rauðmaga í
soðið handa móður sinni og
ið í og hafði augun hennar.
Oðar en varði var komið að
hádegi og faðirinn bauð telp-
unni að borða með sér á Esju-
bergi.
Hann hringdi í þvottahúsið
til móðurinnar og sagði henni
frá því. Á meðan stóð telpan
við hliðina á honum og beit í
fingurna á sér í ákafa. En fað-
irinn hækkaði ekkert röddina,
þá vissi hún að það var allt í
lagi — að móðirin væri sátt
við að hún borðaði á hóteli. Og
hún tók til að hoppa um gólfið
og kurraði eins og lítil dúfa.
Þarna sat hún og borðaði á
hóteli í fyrsta skipti á ævinni,
þann bezta mat sem hún hafði
borðað. Faðirinn kom heim til
þeirra um kvöldið. Hann
hringdi bjöllunni eins og
ókunnur maður og bauð gott
kvöld er móðirin lauk upp dyr-
unum. Hann horfði rannsak-
andi í kringum sig er hann
kom inn og settist ekki fyrr en
honum var boðið sæti. Móðirin
titraði svo mikið í röddinni
þegar hún talaði og þau voru
svo ósköp ókunn hvort öðru.
Telpan horfði ráðvillt á þau til
skiptis en hvað hana langaði
6