Lesbók Morgunblaðsins - 17.10.1981, Blaðsíða 6

Rembrandt
í gegnum miðil
Þrjár myndir eftir löngu látna listamenn, sem komu fram á mið-
ilsfundi hjá Gasparettu. Lengst til vinstri er mynd með undir-
skrift Toulouse-Lautrec, sú í miðið er með undirskrift Gauguin og
minnir vissulega sterklega á myndir eftir hann, en undir þá sem
lengst er til hægri, hefur Modigliani skrifað.
Brasilíski miðillinn Luiz Gasparetto,
sem fellur i djúptrans og mála þá
löngu gengnir stórmeistarar i gegnum
hann, en sjálfur hefur Gasparetto aldr-
ei lært að teikna eða mála.
Þaö mundi talinn meiriháttar þjóö-
rembingur, ef ég staöhæföi hér og nú,
aö fegurðarþrá landans sé meiri en
gengur og gerist. Hitt er aftur á móti
staöreynd, aö ótrúlega margir skreyta
Rætt við hjónin Jó-
hönnu Kjartansdóttur
og Þorgrím Þorgríms-
son, sem eiga uppi á
vegg hjá sér myndir
merktar Monet og
Rembrandt, en þessar
myndir urðu til fyrir
tilstuðlan miðils á
samkomu í Englandi.
Eftir Gísla Sigurðs-
son.
heimili sín meö ágætum listaverkum og
mun þaö heimili vandfundiö hér, þar
sem ekkert hangir á veggjum af því tagi.
Margir einstaklingar eiga merkileg og
verömæt einkasöfn og tilefni þessa pist-
ils er eitt þeirra, safn þeirra hjóna Jó-
hönnu Kjartansdóttur og Þorgríms
Þorgrímssonar.
Þar gefur að líta gullfallega nektar-
mynd eftir Gunnlaug Blöndal; aöra mynd
eftir hann frá sjávarsíöunni og sannkall-
aö glæsiverk eftir Kjarval. Samt sem áð-
ur heföu þessi ágætisverk ekki oröiö til-
efni til sérstakrar umfjöllunar; ekki held-
ur mynd eftir Brynjólf Þóröarson, sem
sjaldgæft er aö sjá, ellegar portret af
húsráðendum eftir Halldór Pétursson.
Allt var þaö gaumgæft meö tilhlýöilegri
viröingu, aö ég vona, en játaö um leið,
aö þá fyrst spyrnti ég viö fótum, þegar
kom aö tveimur frekar litlum myndum
undir gleri. Önnur virtist í ætt viö nútíma
lýríska abstraktsjón; hin var andlitsmynd
með fremur þokukenndum dráttum,
unnin aö því er virtist meö blárri olíukrít.
Var þetta þá eitthvað til aö vera dolfall-
inn yfir? Nei, ekki út af fyrir sig. Ég skal
játa, aö þessar tvær myndir hefðu vakiö
minni athygli hjá mór an annað mynda-
kyns á þessu heimili, ef ekki heföi staöið
greinilega Monet undir annarri og
Rembrandt undir hinni.
Rembrandt þarf ekki aö kynna. Hitt
vita ef til vill færri, aö Monet var einn af
frönsku impressjónistunum í lok síðustu
aldar og verk þeirra beggja eru naumast
annarstaöar en á söfnum. Fleiri litprent-
aöar útgáfur eru til meö verkum beggja
en svo aö tölu veröi á komið, en ekki
minntist ég þess aö hafa séö þessar
myndir þar og allrasíst aö Rembrandt
heföi nokkurntíma unniö meö bláum lit
einvöröungu; hann forðaðist blátt aö því
er viröist.
Hvaö var þá hér á ferðinni uppi á vegg
í Skildinganesi í Skerjafiröi? Voru hér
óþekkt verk þessara gengnu meistara,
rekin uppá islandsstrendur, eöa höföu
óvenju bíræfnir falsarar veriö aö verki?
Hvorugf. Og nú var komiö aö skýringum
húsráöenda.
Þorgrímur: „Sú er forsaga málsins, aö
viö hjónin höfum um árabil starfaö bæöi
með Sálarrannsóknafélaginu hér og
einnig því brezka og sátum við í sept-
embermánuöi 1978 þing í Froebel Coll-
ege í bænum Roehampton á Englandi.
Þetta þing heldur Alþjóöa spíritistasam-
bandið, The International Spiritualist
Federation, þriöja hvert ár og þetta var
það 16. í röðinni.
Svo ég komi beint aö efninu, þá er
þess aö geta, aö á þinginu kom fram
brasilískur miðill, Luiz Gasparetto, sem
er 28 ára gamall og vinnur almannaþjón-
ustustörf í sálfræöi í heimalandi stnu.
Hvorki hefur hann nokkurntíma lært aö
teikna né mála og fæst alls ekki við þaö.
En hann er kunnur miðill; fellur í djúp-
trans og málar þá eöa teiknar, ýmist
með verkfærum eöa fingrunum einum,
bæöi meö acryl-litum eöa olíulitum. Þótt
hann smyrji litnum á meö fingrunum, þá
sést ekki urmull eftir á höndum hans aö
verkinu loknu, þaö er nú eitt undriö.
Luiz hefur alls ekki ástundaö aö selja
verkin, sem viö nefnum sálræna list.
Samt hefur hann unnið um 4 þúsund
myndir í miöilsástandi og yfirleitt alls
ekki látiö þær frá sér. Þessi hæfileiki er
sjaldgæfur; þó er vitað um ýmis tilfelli,
þegar listamenn hafa falliö í trans og
unniö alveg ólíkar myndir þeim, sem
þeim var eiginlegt aö gera í vöku. Þar á
meöal má nefna William Blake, sem var
sérstæöur og dulrænn myndlistarmaöur
og höfundur óvenjulegra fantasíumynda,
hann mun hafa verið í trans meiripart
ævinnar. Á nítjándu öld var ekki óal-
gengt að miðlar, óþjálfaðir í myndlist,
máluöu í trans, en notuðu hæfileikann til
aö pretta náungann. Á þessari öld hafa
komiö fram áhugaverðir trans-listasköp-
Framhald á bls. 13
6