Lesbók Morgunblaðsins - 05.06.1977, Blaðsíða 14

1
Þegartil
voru alvöru
drossíur
Þeir sem komnir voru til vits
og ára á striðsárunum, muna
uggiaust eftir Nash, sem var
amerísk alvöru drossfa, hlið-
stæð Packard og Lincoln. Jón
Loftsson var með duglegustu
kaupsýslumönnum landsins á
þessam tfma og var um það bil
fluttur í stórhýsi það, sem enn
ber nafn hans vestur við Sels-
vör. Jón Loftsson var þá með
umboð fyrir Nash og ók sjálfur
á einum slfkum. Þá var svo að
segja sjálfsagður hlutur, að
Nash árgerð
1942 að innan:
Stýrisskipting og
mælaborðið úr
einskonar báru-
blikki og þótti
mjög veglegt.
meiri háttar drossfur væru
svartar og með miklu krómi. Þá
var enn til siðs að hafa póst f
framrúðunni miðri og glugg-
arnir voru litlir þ.egar miðað er
við stærð bílsins. En maður sat
hátt, þrátt fyrir allt, mun hærra
en f nútfma amerískum bflum.
Og það var hæfilega hátt undir
þennan bíl til þess að hann
dygði bærilega á upp og ofan
íslenzkum vegum. Á strfðsár-
unum miðjum þótti mikill
greifastfll f drossfu eins og
Nash, en nokkur eintök munu
þó hafa selzt af honum.
Upphaf málsins er, að árið
1899 hóf Thomas nokkur
Jeffery að framleiða frum-
stæða bíla með eins strokks
hreyfli, sveifarstýri og aurhlíf-
um eins og á reiðhjólum. Yfir-
leitt voru þeir óáreiðanlegir og
brotnuðu fljótt og Jeffery
endurhannaði allt heila gillið.
Þriðja útgáfan hét Rambler
model B og var upphafið á
Rambler, sem gekk lengi. Til
dæmis um hugmyndir manna á
þessum tíma má nefna, að hlut-
hafar ýttu Jeffery til hliðar
árið 1902 og ákváðu að hætta
við hringstýri, sem þá hafði
verið tekið upp, — og setja
sveifarstýri f bflinn að nýju.
Eins strokks hreyfillinn var 12
hestöfl og hjólin voru knúin
með keðjudrifi. Ramblerinn óx
og dafnaði og varð á velmektar-
árum sínum einskonar brodd-
borgarabíll vestra, og kunnast-
ur einstakra bfltegunda, þar til
T-módelið fræga af Ford kom
fram.
Árið 1916 sagði forstjóri
General Motors starfi sfnu
lausu og keypti þetta fyrirtæki.
Maðurinn hét Charles W. Nash
og hugsjón hans var sú, að
framleiða stóran lúxusbfl með
nafninu sfnu á öllum hjólkopp-
um og líka framan á bflnum.
Draumur hans. varð að veru-
lcika. T-módelið af Ford hafði
þá verið f umferð í 9 ár og Nash
vildi ná f aðra sneið af mark-
aðnum, nefnilega efnaða kaup-
endur. Fyrsti Nashinn kom á
götuna f lok fyrra strfðsins
1918, knúinn 6 strokka vél og
seldist eins og heitar lummur.
Sem dæmi um vinsældirnar má
nefna, að 1925 seldi Nash 100
þúsund bfla og 138 þúsund ein-
tök árið 1928. Árið 1930 kom
hann með fyrstu 8 strokka vél-
inni, en salan fór niður á við á
kreppuárunum, og þegar verst
lét árið 1933, fór framleiðslan
niður f 14 þúsund eintök. Það
þótti nýlunda á þessum árum,
að bílnum var startað með þvf
að stfga kúplinguna f botn og
þessvegna var ekki hægt að
starta bflnum í gír. Árgerð 1940
— blæjubfllinn — var eftir-
sóttur af glaumgosum þess
tfma en sú árgerð og 1939 eru
nú eftirsóttastar af siifnurum.
Að ytra útliti er Nash árgerð
1942 raunar fallegur bíll enn í
dag; straumlfnulagaður og
krómsleginn mjög með hvfta
hringi á dekkjunum. Sama
verður þó naumast sagt um
hann að innan. Mælaborðið er
úr einhverskonar bárublikki,
sem þótti bæði fallegt og fram-
úrstefnulegt á þeim tíma, en
minnir nú mest á austantjalds-
framleiðslu frá því fyrir nokkr-
um árum.