Lesbók Morgunblaðsins - 18.07.1976, Síða 7
fljót að vaxa og þá breytist hlut-
verk móðurinnar.
Svanbjört er Austfirðingur,
fædd á Seyðisfirði en uppalin I
Breiðdal til tvítugsaldurs. Þá lá
leiðin til Reykjavíkur þar sem
hún lærði ljósmóðurfræði. Það
nám tók eitt ár. Eftir það fór hún
til Flateyrar og stundaði þar ljós-
móðurstörf og veitti einnig for-
stöðu sjúkraskýlinu á staðnum.
Þar var engin önnur hjúkrunar-
kona.
— En þetta var áður en tilfinn-
anlegur læknaskortur varð úti á
landsbyggðinni og læknar, sem
þar störfuðu, voru mjög færir í
sínu starfi, segir hún.
Þetta hefur verið fjölbreytt
starf og góð reynsla?
— Já, verkefnin voru margvís-
leg. Þetta var sjúkrahús. Fólk
fékk þar læknishjálp og dvaldist á
meðan það þurfti á sjúkravist að
halda. Meðal annars var mikið um
að gamalt fólk kom þangað og var
um tíma sér til heilsubótar og
hressingar. Einnig voru fram-
kvæmdar aðgerðir eftir slys og
annað sem með þurfti.
Þarna hefur verið allt f senn,
sjúkrahús, hressingarhæli og
slysavarðstofa. Nokkuð eftir-
minnilegt frá þessu starfi?
— Nei, ekkert eitt öðru fremur.
Ég var svo heppin að þetta gekk
allt vel og átakalaust.
Á Flateyri kynntist Svanbjört
eiginmanni sinum. Hann var þar
heimamaður. Þegar hún hafði
starfað tvö ár við sjúkraskýlið,
fluttust þau til Reykjavikur og
stofnuðu þar heimili. Hann hóf
störf hjá Gunnari Ásgeirssyni
h.f., þar sem hann starfar enn; en
hún fór ti) starfa við Fæðingar-
deild Landspítalans. Þvi starfi
hélt hún áfram þar til annað barn
þeirra hjóna fæddist.
Urðu það þér vonbrigði að segja
skilið við ljósmóðurstarfið?
— Nei, alls ekki. Ég var orðin
það fullorðin og þroskuð þá, að ég
vissi alveg hvað ég vildi, segir
Svanbjört. Mig langaði til að eign-
ast börn og sjá hvað úr þeim gæti
orðið. Ég lít á það sem mitt
stærsta hlutverk.
En þú sagðir áðan að heimilið
yrði ekki alltaf nægilegt verkefni.
Mundir þú þá vilja taka aftur til
við þitt fyrra starf? Og þyrftir þú
ekki til þess einhverja endurhæf-
ingu?
— Það kæmi vel til greina að
fara aftur I ljósmóðurstarfið, mér
hefur alltaf fallið vel að vinna
hjúkrunarstörf. Til þess yrði ég
auðvitað að fá einhverja upprifj-
un eftir svo langt hlé. Það er svo
með hvaða starf sem er. Ég býst
ekki við að neitt yrði því til fyrir-
stöðu. En ég hef bara áhuga á
ýmsu öðru, þegar þar að kemur.
Hverju helst?
— Líklega færi ég helst i smíð-
ar. Ég hef alltaf haft gaman af að
tálga tré. Gerði það þegar ég var
ung, en varð að hætta þvi þegar
ég byrjaði á ljósmóðurfræðinni.
Stungnar og hrjúfar hendur fara
illa saman við það starf.
Nú er ég hins vegar með hug-
ann við hönnun og smíði hús-
gagna og þá helst húsgögn við
barna hæfi. Ég hef smíðað hús-
gögn fyrir mín börn og þau duga
vel. Mér finnst of lítið lagt upp úr
því að þörfum og smekk barna sé
sinnt að þessu leyti.
Ilugsarðu alvarlega um nám í
þeirri grein?
— Já, því ekki það. Það er mik-
ið eftir af ævinni þegar börnin
eru vaxin úr grasi. En ég yrði að
fá góða áðstoð til þess. Stærsti
draumurinn væri að fara í Öld-
ungadeildina og síðan í verk-
fræði.
Hvaða álit mundi eiginmaður-
inn hafa á þeim ráðagerðum?
Mundi hann styðja þig að þvi
marki?
— Það tel ég alveg víst. Og það
mundu börnin min gera líka.
Þeim þykir hálfskritið að ég skuli
ekkert fara út af heimilinu að
vinna. Sá hugsunarháttur er orð-
inn svo almennur. Börn þekkja
varla annað en að foreldrar þeirra
séu bæði á sifelldum hlaupum til
og frá vinnu. Ég segi börnunum
mínum að þau skuli reyna að
njóta þess að hafa mig við hönd-
ina á meðan ég er heima hjá þeim.
Telur þú möguleika á því fyrir
þig að hefja nám í náinni fram-
tíð?
— Eins og er má segja að yngsta
dóttir mín bindi mig enn um sinn
heima við. Hin böinin eru orðin
sjálfbjarga. Þau geta séð um sig
heima. Hún yrði aftur á móti að
fara I gæslu, sem ekki er svo
auðvelt að fá nema helst á einka-
heimilum. En hvort sem ég færi
að vinna úti eða i nám, mundi ég
fara fram á það að maðurinn
minn reyndi að stytta sinn vinnu-
tíma til þess að fjölskyldulífið
biði ekki of mikið tjón af fjarveru
okkar beggja.
Hvert er þitt álit á jafnréttis-
baráttu kvenna á slðustu árum?
— Aldarandinn er kannski of
kröfuharður i þeim efnum, segir
Svanbjört. Það er ekki hægt að
búast við að hefðbundin sjónar-
mið gjörbreytist á fáum áratug-
um. Þó hefur staða kvenna breyst
mjög mikið, t.d. hvað menntunar-
möguleika snertir, á þeim rúml.
hálfum öðrum áratug síðan ég
kom fyrst til Reykjavíkur. Þá var
ekki úr mörgu að velja fyrir stúlk-
ur, sem ekki höfðu aðra undir-
stöðu en barnaskólanám.
En nú sýnist mér að samfélagið
vilji greiða fyrir konum til mennt-
unar og starfa enda ætti það að
vera gagnkvæmur hagnaður. Kon-
ur eru mjög góðir starfskraftar
ekki síður en karlar. En þær eru
nú einu sinni háðar því að ala
börn. Það breytir starfsmöguleik-
um þeirra enn sem komið er. En
fæðingarstyrkur ætti að koma í
veg fyrir það í framtlðinni. Einn-
ig mætti koma á námsstyrkjum
fyrir þær konur, sem þurfa á
starfsmenntun eða upprifjun að
halda þegar þær fara aftur út á
vinnumarkað.
Telur þú að eðlismunur sé á
hlutverki karls og konu í fjöl-
skyldulifi?
— Það virðist oft vera svo. En
líka getur verið að þróunin frá
ævafornri hefð hafi gert konuna
hæfari til að annast heimili og ala
upp börn. Þó er mjög mismikið
karl- og kveneðli í hverjum ein-
staklingi. Sumum konum er það
lifsnauðsyn að fá að sinna hús-
móður- og móðurhlutverki en það
er svo aftur andstætt eðlishvöt
sumra kvenna. Sama er að segja
um karlmenn; sumir þeirra eru
betur fallnir til barnauppeldis og
f jölskyldulífs en margar konur.
Svanbjört segist venja börn sin
á samvinnu í heimilisstörfum.
Strákarnir ryksuga og taka til,
jafnvel óumbeðið. Einnig segir
hún að börnunum finnist ekkert
sjálfsagðara en að biðja hana að
gera við hjólið sitt, ef hægt er
annars að gera það heima.
— Ég vil ekki að börnin mfn
venjist á verkaskiptingu. Ég tel
það mitt hlutverk að kenna þeim
að vera sjálfstæð og sjá um sig
sjálf, hvert sem hlutskipti þeirra
verður í lífinu, segir hún.
Ein spurning enn: Vildir þú að
dætur þínar hefðu önnur skilyrði
í lífinu en þú og þær konur, sem
eru í sömu aðstöðu?
— Framfarir eru stórstigar, allt
byggist á skóla. Ég vil og vona að
ég geti stutt þær til einhvers sér-
náms. En ekki frekar dæturnar
en synina, segir Svanbjört að lok-
um.
ÞÆTTIR UR
ÍSLENZKRI
SKÁKSÖGU
EFTIR að kemur fram um 1920 og I skólum landsins. Má í því
eru til dágóðar heimildir um
skákiðkun í Reykjavík og á
Akureyri, en hins vegar eru
heimildir um skáklif á öðrum
stöðum á landinu nokkuð af
skornum skammti og verður
þar að ráða nokkuð af líkum.
Ohætt mun þó að fullyrða að á
þessum árum hafi skáklíf stað-
ið með allmiklum blóma viða
um land og til þess benda einn-
ig þær heimildir, sem fyrir
liggja. 1 tímaritinu „tslenzkt
skákblað", 2. tölublaði 2 ár-
Eftir
Jón Þ. Þór
gangs birtist grein, undirrituð
„Þór þögli", þar sem rætt er um
skáklíf á Islandi um þær mund-
ir. Þar segir, að síðustu tvö til
þrjú ár hafi skákáhugi glæðzt
mjög víða um land. Fjölmörg
ný taflfélög hafi verið stofnuð
og önnur eldri endurvakin eftir
að hafa legið niðri um árabil. Á
meðal staða, þar sem stofnuð
voru taflfélög á þessum árum,
má nefna Siglufjörð, Húsavik,
Hvammstanga og Fáskrúðs-
fjörð. Auk þessa störfuðu mörg
taflfélög innan vébanda ung-
mennafélagshreyfingarinnar
viðfangi nefna, að á þessum
tima stóð skáklif með miklum
blóma í Gagnfræðaskólanum á
Akureyri og þaðan komu fjöl-
margir mjög öflugir meistarar.
Símskákir voru ríkur þáttur i
skáklífinu á þessum árum,
enda erfitt og kostnaðarsamt að
heyja keppnir á milli félaga á
annan hátt. Simskákakeppni á
milli Akureyringa og Reykvík-
inga var árlegur viðburður og í
slikri keppni var eftirfarandi |
skák tefld aðfararnótt 3. janúar
1926.
Hvítt: Stefán Ólafsson (Akur-
eyri)
Svart: Eggert Gilfer (Reykja-
vik)
Réti byrjun
1. Rf3 — d5, 2. c4 — d4, 3. b4 ,
—c5, 4. bxc5 — Rc6, 5. Bb2 —
e5, 6. d3 — Bxc5, 7. g3 — Da5+,
8. Rfd2 — Dc7, 9. Bg2 — Rge7,
10. 0—0 — Rg6, 11. Rb3 — Be7,
12. Rbd2 — 0—0, 13. e3 — dxe3,
14. fxe3 — a5, 15. a3? — a4, 16.
Rcl — Db6, 17. Bc3 — Dxe3+,
18. Khl — Dh6, 19. Re4 — f5,
20. Bd2 — f4, 21. Re2 — Bh3,
22.' Hf2 — Bxg2 + , 23. Kxg2 —
Dh5, 24. Dfl — Dg4, 25. Khl —
fxg3, 26. Rxg3 — Hxf2, 27. Rxf2
— Df3+, 28. Dg2 — Dxg2, 29.
Kxg2 — Rd4, 30. Ha2 — b5, 31.
Bb4 — bxc4, 32. Bxe7?? —
Rf4!, 33. Kfl — c3, 34. Bb4 —
c2, 35. Bd2 — Hab8, 36. Bxf4 —
exf4 og hvitur gafst upp.
©