Lesbók Morgunblaðsins - 18.07.1976, Blaðsíða 11

KEW-
GARÐ-
ARNIR
Smásaga
eftir Virgiriia Woolf
störfum við kirkjubygginguna og
annað ef með þyrfti. Undir þessa
fundarsamþykkt skrifuðu, auk
þeirra er hér hafa verið nefndir,
sóknarprestur séra Stefán Thor-
arensen á Kálfatjörn, Jóhann Kr.
Jónsson bóndi í Ytri-Njarðvík,
Jón Þórðarson tómthúsmaður í
Lambhúsum, Þórður Thoroddsen
læknir sem þá bjó í Þórukoti (og
fluttist árið eftir að Hákoti), Árni
Pálsson kennari , þá i Narfakoti,
og Jón Pétursson bóndi í
Höskuldarkoti. Einn þessara
manna, Ásbjörn Ólafsson, skrif-
aði í sviga undir nafn sitt: „Vil
ekki timburkirkju". Varð sjónar-
mið hans ráðandi um kirkjubygg-
inguna og Magnús múrari
fenginn til að taka að sér verkið.
Sunnudaginn 21. júní 1885 að
lokinni messu var haldinn
safnaðarfundur í kirkjunni. Þá
lét Ásbjörn Ólafsson safnaðar-
fulltrúi í ljós ánægju sína yfir því,
hvað sóknarmenn hefðu hjálpað
vel til við byggingu hinnar nýju
steinkirkju, sem byrjað væri að
hlaða upp og óskaði þess að sama
almenna hjálpin yrði í reynd
meðan á verki þessu stæði. Sama
sóknarnefnd og sami safnaðar-
fulltrúi voru kosin í fundarlok.
Árið 1886 voru ibúar (sóknar-
menn) Njarðvíkursóknar, sem þá
var Innra- og Ytra-
Njarðvíkurhverfi ásamt Vatns-
nesi, 227 að tölu. Af þeim voru 79
vinnufærir karlmenn á aldrinum
17—60 ára, heimilisfeður 30. Nú
90 árum siðar er þetta sama
byggðarsvæði sem hét Njarð-
víkursókn i þremur kirkjusókn-
um.
Skal nú aftur vikið að kirkju-
smíðinni hans Magnúsar múrara.
Eins og Ásbjörn safnaðarfulltrúi
vitnar til voru sóknarmenn mjög
samhentir og lögðu vel til við
kirkjusmíðina, hver eftir sinni
getu. Flestir höfðu ekki annað en
vinnu sína fram að leggja, og var
það ekki hvað sizt til þarfa, því
ekki var um annað að ræða en
líkamskraftana. Hestar voru fáir
og þá helzt reiðhestar sem til
voru.
Guðmundur Gíslason, afi minn,
er bjó á Vatnsnesi, var rösklega
fertugur að aldri þegar byrjað var
að viða að grjóti í kirkjubygging-
una í desember 1884. Hann var
einn þeirra er vann við grjót að-
drættina. Hann sagði að grjótið
hefði verið sótt niður í Kirkjuvik
og upp í heiði, dregið á sleðum
þegar jörð var ísalögð og mátuleg-
ur snjór var á. Það voru engin
vetlingatök hjá þeim sem þar
unnu að, þó svo að vetlinga þyrfti
á hendur í vetrarkuldanum.
Musteri úr mörgum steinum
máttur handa gjörði byggja.
Fortíóinnar framlífsgreinum
feðraverkum að skal hyggja.
Afram héldu sóknarmenn að
byggja undir forustu hins mikla
framtaksmanns Ásbjarnar Ólafs-
sonar bónda og safnaðarfulltrúa i
Innri-Njarðvík er hafði alla for-
ustu um útvegun á þvi er til
þurfti. Hefur samvinna hans og
Magnúsar múrara með öðrum er
þar að unnu verið hin bezta.
í Suðurnesjaannál séra Sig-
urðar Br. Sivertsen á Utskálum
segir í árslok 1885: „Nú var að
kalla fullbúin Njarðvikurkirkja,
sem byggð hefur verið úr steini
með prýðilegum frágangi eftir
múrara Magnús Magnússon, sem
unnið hefúr með þessu verki sinu
mikið lof, eins og það er líka til
sóma þeim, sem fyrir því hefur
Framhald á bls. 16
Upp úr sporöskjulöguðu blóma-
beðinu spruttu urn hundrað stilk-
ar^, sem greindust í hjarta- eða
tungulöguð blöð í miðjunni og í
toppinn breiddu þeir úr sér í
rauðum, bláum eða gulum krónu-
blöðum, settum upphleyptum lita-
deplum. Og upp úr rauðu, bláu
eða gulu rökkri blómkoksins kom
í ljós beinvaxinn stöngull, hrjúfur
af gulldusti og ofurlítið breiðari í
annan endann. Krónublöðin voru
það fyrirferðarmikil, að þau
bærðust I sumarblænum og þegar
þau hreyfðust, liðu rauðu, bláu og
gulu litirnir hver yfir annan og
smáblettur af brúnni moldinni
undir tók á sig margvíslegustu
litbrigði. Ymist féll ljósið á
mjúka, gráa steinvölu eða á snigil-
skel með brúnum, hringlaga
æðum ellegar á regndropa, sem
það virtist þá þenja út með svo
miklu magni af rauðu, bláu og
gulu, að þunnir vatnsveggirnir
virtust mundu bresta og hverfa.
En i staðinn varð vatnsdropinn í
annað sinn umlukinn silfurgráma
og birtan hafði nú setzt á laufblað
og lýsti upp greinótta trefjaþræð-
ina undir yfirborðinu og enn
færðist hún til og lýsti nú upp
græna víðáttuna undir hvelfingu
hjarta- og tungulöguðu blaðanna.
Síðan færðist golan ofurlítið í
aukana og litunum var þeytt upp í
loftið og i augu karlanná og
kvennanna, sem ganga um Kew-
garöana í júlí.
Þessir karlar og konur gengu í
smáhópum framhjá blómabeðinu
og hreyfingar þeirra voru undar-
lega óreglulegar og líktust hreyf-
ingum hvftu og bláu fiðrildanna,
sem flugu fram og aftur yfir gras-
sverðinum á milli blómabeðanna.
Maðurinn var örlítinn spöl á
undan konunni og reikaði kæru-
leysislega áfram á meðan hún
hélt ákveðnari stefnu og leit
aðeins öðru hverju við til þess að
börnin drægjust ekki um of aftur-
úr. Maðurinn hélt þessari fjar-
lægð frá konunni af ásettu ráði,
þó að hann gerði sér kannski ekki
grein fyrir þvi, vegna þess að
hann vildi halda áfram með hugs-
anir sínar.
„Fyrir fimmtán árum kom ég
hingað með Lily,“ hugsaði hann.
„Við sátum einhversstaðar þarna
yfirfrá, við vatn og ég gekk á eftir
henni að giftast mér allt þetta
heita síðdegi. Hvernig drekaflug-
an flaug stöðugt í kringum okkur,
hvað ég sá greinilega fyrir mér
drekafluguna og skóinn hennar
með ferköntuðu silfurhringjunni
á tánni! Allan tímann meðan ég
talaði, sá ég skóinn hennar og
þegar hún hreyfði hann óþolin-
mæðislega, vissi ég, hvað hún
ætlaði að segja án þess að líta
upp, hún öll virtist vera i skónum.
Og ást mín, löngun mín voru í
drekaflugunni. Af einhverjum
ástæðum hugsaði ég, að ef hún
settist þarpa, á þetta lauf, þetta
breiða með rauða blóminu í miðj-
unni, myndi hún segja „já“ undir-
eins. En drekaflugan flaug hring
eftir hring, hún settist aldrei
neinsstaðar, auðvitað ekki, til
allrar hamingju, annars væri ég
ekki á gangi hér með Eleanor og
börnunum." „Segðu mér,
Eleanor, hugsar þú aldrei um for-
tiðina?"
„Hvers vegna spyrðu, Simon?"
„Vegna þess, að ég hef verið að
hugsa um hið liðna. Ég var að
hugsa um Lily, konuna, sem ég
hefði kannski gifzt . . . Jæja, af
hverju ertu þögul? Er þér ekki
sama, þó ég hugsi um fortíðina?"
„Hvers vegna skyldi mér ekki
vera sama? Hugsar maður ekki
alltaf um hið liðna úti í garði, þar
sem karlar og konur liggja undir
trjánum? Eru þau ekki fortíð
okkar, allt sem eftir er af henni,
þessir karlar og konur, þessar
vofur liggjandi undir trjánum
. . . hamingja okkar og raunveru-
leiki?“
„Fyrir mér ferköntuð silfurskó-
spenna og drekafluga . . .“
„Fyrir mér koss. Hugsaðu þér
sex litlar stúlkur sitjandi fyrir
framan myndatrönurnar sínar
fyrir tuttugu árum síðan, niðri á
vatnsbakkanum að teikna vatna-
liljur, fyrstu rauðu vatnalilj-
urnar, sem ég hafði nokkru sinni
séð. Og svo allt i einu koss, þarna
aftan á hálsinn á mér. Og höndin
á mér skalf allt síðdegið, svo að ég
gat ekki málað. Ég tók frarn úrið
mitt og ákvað þær stundir, þegar
ég gat leyft mér að hugsa um
kossinn, aðeins fimm mínútur í
senn, hann var svo dýrmætur,
koss gamallar, gráhærðrar konu
með vörtu á nefinu, móður allra
minna kossa i lífinu. Komdu,
Caroline, komdu, Hubert.“
Þau gengu áfram framhjá
blómabeðinu, nú fjögur samsiða
og brátt virtust þau minnka, þar
sem þau gengu undir trjánum og
urðu eins og hálfgagnsæ, þegar
sólskinið og skuggarnir liðu yfir
bök þeirra í stórum, titrandi
óreglulegum flekkjum.
Kuðungur snigilsins í blóma-
beðinu hafði nú verið rauður,
blár og gulur uni tveggja mínútna
skeið og nú kom i ljós, að íbúi
hans hreyfði sig lítið eitt og hóf
nú erfiða göngu yfir lausa
moldarköggla, sem brotnuðu
undan honum. I ljós kom, að hann
stefndi á ákveðið takmark fram-
undan, en var truflaður af
skrýtnu. háfættu skordýri,
hyrndu og grænu, sem reyndi að
ganga þvert fyrir hann, svo að
hann beið andartak og horn hans
skulfu eins og hann væri að hugsa
sig um og síðan hélt hann af stað
jafn hratt og undarlega og áður,
en í þveröfuga átt. Brúnir klettar
og djúp, græn stöðuvötn í lægðum
á milli, slétt, blaðlaga tré, sem
sveifluðust frá rót að toppi, ával-
ir, gráir steinhnullungar, viðáttu-
mikið, hrufótt yfirborð þunns
brakandi trefjavefnaðar, allt
þetta var á vegi snigilsins frá
einum stöngli til annars að marki
hans. Áður en hann hafði ákveð-
ið, hvort hann ætti að fara fram-
hjá tjaldhvelfingu úr dauðu lauf-
blaði eða skríða yfir hana, fóru
fætur annarra mannlegra vera
framhjá blómabeðinu.
1 þetta skipti voru það tveir
karlmenn. Sá yngri virtist máski
óeðlilega rólegur. Hann horfði
hátt og augun hvíldu stöðugt á
einhverju framundan á meðan fé-
lagi hans talaði og um leið og
félaginn hafði lokið máli sinu,
horfði hann aftur til jarðar og
stundum opnaði hann ekki munn-
inn fyrr en eftir langa þögn og
stundum alls ekki.
Göngulag eldra mannsins var
undarlega ójafnt og valt. Hann
rak höndina framundan sér og
rykkti höfðinu snöggt upp á við
og líktist helzt óþolinmóðum
dráttarklár, sem var orðinn
þreyttur á að bíða fyrir utan hús.
En hjá manninum voru þessar
hreyfingar hikandi og tilgangs-
lausar. Hann talaði hérumbil
stanzlaust. Hann brosti með sjálf-
um sér og byrjaði aftur að tala
eins og brosið hefði verið svar.
Hann var að tala urn anda, urn
anda hinna dauðu, sem eftir því,
sem hann sagði, voru jafnvel nú
að segja honum alls konar
skrýtna hluti um tilveru sina á
himnum.
Þessalíu, William, og núna, þegar
þessi styrjöld geisar, veltur anda-
efnið á milli hæðanna eins og
þrurnur." Hann þagnaði og virtist
hlusta, brosti, rykkti til höfðinu
og hélt áfram: „Maður hefur litla
rafhlöðu og gúmmíbát til þess að
einangra? . . . ísólera? . . . jæja,
jæja, sleppum smáatriðum, ekk-
ert gagn að fara út í smáatriði,
sem ekki skiljast, — og svo í
stuttu máli: litla vélin stendur á
hentugum stað við höfðalagið, lát-
um okkur sjá, á laglegri mahoní-
stétt. Gengið hefur verið frá öll-
um útbúnaði á réttan hátt af fag-
mönnum undir minni stjórn,
ekkjan leggur eyrað að og kallar á
andann með því merki, sem sam-
þykkt hefur verið. Konur! Ékkj-
ur! Svartklæddar konur . . .“
Hér virtist hann hafa komið
auga á kvenklæðnað i fjarlægð,
sem virtist svarblár í skugganum.
Hann tók ofan hattinn, Iagði
höndina á hjartað og flýtti sér í
áttina, muldrandi og patandi í
ákafa. En William greip í ermina
hans og benti á blóm með staf-
broddinum sínum til þess að
dreifa athygli gamla mannsins.
Eftir að sá gamli hafði horft
andartak eins og ruglaður á blóm-
ið, lagði hann eyrað að því og
virtist svara rödd, sem barst frá
þvi og byrjaði nú að tala um skóg-
ana í Uruguay, sem hann hafði
verið í fyrir hundruðum ára með
fallegustu ungu konunni í
Evrópu. Hann heyrðjst muldra
unt skógana í Uruguay, þar sem
svörðurinn var þakinn vaxkennd-
um krónublöðum hítabeltisrósa,
um næturgala, sjávarstrendur,
hafmeyjar og konur, sem drukkn-
uðu i sjónum á meðan William
teymdi hann áfrant og andlit hans
tók á sig æ þolinmóðari rólyndis-
svip.
Á eftir þeim komu tvær aldrað-
ar konur af lægri millistétt, önnur
þrekin og þunglamaleg, hin rjóð
og kvik og virtust undrast hátt-
erni hans. Eins og flest fólk af
þeirra stétt voru þær augljóslega
hrifnar af öllu óvenjulegu, sem
benti á ruglaðan heila, sérstak-
lega hjá þeim velstæðu. En þær
voru í of mikilli fjarlægð til þess
að vera vissar um hvort þessir
tilburðir væru bara dálitið yfir-
drifnir eða bæru vott um ekta
brjálsemi. Eftir að þær höfðu at-
hugað baksvip gamla mannsins
þegjandi andartak og litið skrýti-
lega og lævislega hvor á aðra,
héldu þær ákveðnar áfram göngu
sinni og skiptust á sinum marg-
brotnu orðum:
„Nell, Bert, Lot, Cess, Phil, Pa,
Franthald á næstu síðu