Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1972, Blaðsíða 12

Elín
Guð j ónsdóttir
ræðir við
finnska
bassann
KIM BORG
nýir. Núfiíma ar'kitektar hugsa
meira um að teikna falleg hús,
en bús til tónlei'kaiflutnings.
Það œtti hó að vera aðalatrið-
ið. T.d. hetfur verið byggt, í
Helsingfors, forkunnarfa'gurt
hús, sem Alvar Aalto teiknaði
og toer natfnið Finlan'dia. Það
kostaði hvorki meira né minna
en einn milljarð ísl. króna. En
það er bara ónofihæft sem tón-
leikahöll, sem iþað þó áitti að
vera. En sivona er þetta, fyrst
er áfcveðið að reisa fiónleikahöll
og ráðnir snillingar á toorð við
Alvar Aalto, til að teikna hana,
en ekkert hugsað út í það,
tovort þessir toléssaðir menn séu
ekki alveg gjörsneyddir tón-
heyrn, eða jafnvel svo ótoiús-
ikalskir, að efcki væri hægt að
koma þeim í skilning um, tovað
hljómtourður er, þótt reynt
væri að útskýra það fyrir
þeiim. Svo þegar toúið er að
byggja og hljómtourðurinn er
atfleitur, þá fyrst er farið að
hugsa um að þarna átti að
flytja tónlist, en ekfci sýna
húsagerðarlist. Þá er farið að
réttlæta f járútlátin, með þvi að
þetta sé allt í lagi, það sé hægt
að laga þetta. En það er bara
það, sem ekki er hæ/gt. Það er
tiltölulega auðvelt að laga of-
hljóm, en að ná upp hljómi, það
er ekki hœgt. Hús geta verið
svo slæm, til söngs eða tón-
leikahaids að þau gleypi tón-
inn, eða kætfi hann.
Það er að minnsta kosti einn
arkiteikt, sem mun vera toúsett-
ur í Múnóhen í Þýzkalandi,
sem hefur sérhætft siig í 'þv5 að
reikna út hljómtourð. Þetta
hefði átt að gera áður en Laug
ardalshöllin var reist. Það
hefði, ef til vill kostað tfimimfiíu
til hundrað þúsund krónur að
fá mann til þess að gera þetta,
en það hetfði trúlega ókki
hækkað toygginigarkostnað
hússins neitt. Mér finnst þið
ættuð að athuga vel, hvort þið
eigið ekki eirihvern góðan sal,
fyrir, áður en þið rjúkið í að
byggja tónleikahöll. Hvað um
íþróttasali skólanna? Það ætti
að athuga. Ef það skyldi vera
góður hljómtourður 4 einhverj-
um þeirra, þá á ekki að skoða
hug sinn úm, að taka þann sal
til notkunar fyrir tónleifcasal,
en byggja nýjan sal ifyrir fim-
leifcakennslu. Það er mikil til-
viljun að hitta á góðan hljóm-
burð, að það borgar sig að
leita. Og alltaf skyldi teikna
slík hús með það fyrir aúguim
að þau ofhljómi, heidur en hitt.
Það er viðast nóig gð gera við
peninga og ekkert vit í að ausa
þeim út 5 vitleysu. Það er svo
mikilvægt að hljómiburður sé
góður að varla verður oif mikið
um það t£ilað. Það taka ekki all
ir elftir þessu. Þeiim tfinnst bara
að þeir hatfi heyrt toetur sung-
ið eða leikið 1 sumum sölum,
heldur en öðrum, en sannleik-
MÚSIK
ingsbundinn við flest stærstu
óperuhús lieims, lengur eða
skemur. Auk þess hefur
hann sungið mikið í óratorí-
um og haldið sjálfstæða tón-
leika, víða um heim,“ hafði
ég lesið, og ennfremur: „Auk
þess, sem Kim Borg hefur
óvenju hljómmikla rödd, þá
spannar raddsvið hans frá
dýpsta bassa til hæsta barri-
ton. Að auki er hann glæsi-
menni mikið og greindur
vel.“
Brátt fcomu iþeir Kim Borg,
hávaxinn og spengilegur, en
roskintegri en ég hafði búizt
við, og Norffmaðurinn Robert
Lewin, sem annaðist undirleifc.
Og á samri stundu var sem hús
ið breyttist úr tómu í tfullt.
Kim Borg er atkvæðamaður í
fasi, svo það er eins og allít
fari á hreyfingu þar sem hann >
kemur. Það er tæpleiga hægt
að segja að Robert Lewin sé
fríður maður, en Ifrá honum
statfar hlýja og glaðværð, svo
að ekki skyldi mig undra, þótt
manni þætti hann íallegur við
nánari kynni.
Eftir að þeir Ifélagar höfðu
dáðst að hljóðfæri hússins
stundarkorn og Kim Borg
klappað saman lófunum og rek
ið upp svolitlar rókur, sagði
hann:
„Ég vil hafa ljós í salnum.
Hvar er kveikt hér?“ Þor-
steinn Hannesson fór að leita
mannsins, sem kann á ljósin,
en söngvarinn toað Robert
Lewin að leika á píanóið. Við
mig sagði hann:
„Við skulum atihuga hvernig
heyrist hér.“ Því næst gengum
við fraim og aftur úm húsið.
„Það hljómar toezt aiftan til í
salnum, hljómurinn Æer yfir
fremstu befcfcina, þar ætti ekki
að selja sæti,“ sagði toann, eftir
þá athugun.
„Jæja, igóða miín. Getum við
ekki tyllt okfcur hér frammi og
rabbað saman smástund?"
Ég varð að viðurkenna að ég
þyiifti töluverðan tíma til
allra toluta.
„Það er gott,“ svaraði 'hann
það er hvort sem er ekfci hægt
að gera neitt almennilega,
nema að ætla því tima. Ég er
heldur ekki vel fyrinkallaður,
svaf illa i nótt og hálfkvíði
fyrir tóralieiikiunium í kvöld.
Hvað ætlið iþér að gera á morg-
un? Mig langar að fara til Þing
valla, getum við ekki dkroppið
þanigað? Er það langtf héðan?"
„Það er toezt að segja það
strax,“ segi ég næsta morgun,
þegar Kim Borg hafði setzt
inn 1 bílinn minn, með Þing-
vaiilaferð fyrir auigum, „það er
alveg hræðilegt ryk á vegin-
um.“
„Er það svo slæmt, að illt sé
að aka?“ spyr hann.
„Nei, ég var að hugsa um
hálsinn," svara ég.
„Er yður eitflhvað illt í háls-
inum?“ spyr hann, fullur um-
hyggjusemi. En ég sagðist vera
að hugsa um háls söngvarans,
en ekki minn.
„Þvættingur", segir hann.
„Sönigvarar þurfa ekfcert að
hugsa meira um hálsinn á sér
en annað fólfc. Og þeim sem
gera það, er allltatf illt i hálsin-
um. Það er hægtf að ræktfa tipp
í sér sjúfcdóma, með iþvú að
vera sifellt að hugsa um þá.“
Þar með leggjum við aif stað.
Ég hafði tekið eftir því dag-
inn áður að hann hefði fcynnt
sér hljómtourð, svo ég hef'máls
á þVí.
„Já“, segir hann. „Ég hef
gert það. 1 Austurtoæjarbtói lif
ir tónninn 1 hálfa sekúndu, en
í toeztu tónleikasölum litfir
hann í tvær selkúndur. Það er
alveg nauðsynlegt að igera sér
þetta ljóst, vegna þess að sé
hljómtourðurinn slæmur, þá
þarf að beita annarri tfækni t.d.
halda lengur veikustu tónunum
annars væri hætta á því að
þeir heyrðust ekki.
Beztu hljómleikasaiir eru
flestir ferkantaðir og það er
hátt undir lotft og þeir eru úr
tré, 'gólf, veggir og loft, allt úr
tré.
Einhverra hluta vegna, eru
gamlir salir betri heldur en
Svo hafði talazt til, að ég
hitti Kim Borg á æfing-u í Aust
urbæjarbíói að morgni dags þ.
10. júni sáðastliðinn. Hingað
var hann kominn til iþess að
syngja á „Listahátið 1972",
þá um kvöldið. Ég beið iþarna
með töluverðri eftirvæntingu,
ásamt Þorsteini Hannessyni,
eftir þessum tfinnska toassa.
„Kim Borg verður að telj-
ast meðal albeztu söngmanna
síðari tirna. Hann er fæddur
i Helsingfors 1919 Þar lauk
hann háskólaprófi i efna-
fræði 1946, þar sem hann
hlaut ágætiseinkunn. Jafn-
—■ hliða hafði hann stundað
söngnám. 27 ára gamall sett-
ist hann svo í Síbelíusar-
akademíuna í Helsingfors og
hóf af alvöru tónlistarnám.
Kim Borg hefur verið samn-
TONNINN LIFIR
<7 TVÆR SEKÚNDUR,
I BEZTU TONLEIKASOLUM HEIMSINS

Kim Borg tíl vinstri ásamt Robert Levine.