Lesbók Morgunblaðsins - 07.05.1961, Blaðsíða 14

258
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
Þorsteinn Jónsson, ÚlfsstöÖum;
Vísindalegur framhaldsskilningur
MJÖG þykir mér þakkarvert að
vakið sé máls á því, eins og Snæ-
björn Jónsson gerði í Lesbók Mbl.
fyrir nokkru, hvað við tekur eft-
ir dauðann, og mun mörgu hugs-
andi fólki vera þetta hugleikið
umræðuefni. Og sammála er ég
þeim, sem halda því fram, að
sannanir séu þegar fengnar um
raunveruleik framlífs og að neit-
anir gegn slíku byggist ekki á
öðru en því, að menn hafi ekki
kynnt sér þær sannanir nógu vel.
En hitt, að hinar spíritísku skýr-
á að lifa ljós alla daga og allar
nætur, og þar gefur að líta högg-
mynd af þeim hjónunum, er settu
mestan svip á Siglufjörð að öðr-
um ólöstuðum.
Á þessum stað munu þér berast
ómar fallegra tóna: „Ég vil elska
mitt Iand“, „Systkinin“, „Nú
vagga sér bárur“ eða „Gissur ríð-
ur góðum fáki“, svo lítið eitt sé
nefnt af tónsmíðum snillingsins.
Niður á bryggju mætum við
karli, sem slær með díxli sínum
til síldartunnu og kveður við
raust: — „veltir aldan vargi hlés,
við skulum halda á Siglunes“. —
Gæti það verið, að þeir hafi feng-
ið sér glas saman, eftir að vera
búnir að skíra barn, séra Bjarni
og hann. Hver veit?
Prófessor séra Bjarni Þorsteins-
son hafði mikil áhrif á siglfirzka
æskumenn, og því vil ég minn-
ast hans með virðingu og það
mun þjóðin öll gera um ókomn-
ar aldir. —
ingar séu þar hinar einu hugs-
anlegu, hinar einu, er sami heil-
brigðri skynsemi, er aftur á móti
hreinn misskilningur. Sannleikur-
inn er einmitt á hinn veginn, að
spíritismi eða andahyggja getur
þar á engan hátt komið til greina
sem nein skýring, og stafar það
af þeirri einföldu ástæðu, að
spíritísmi er ekki í neinu sam-
ræmi við þá raunverulegu þekk-
ingu, sem menn hafa öðlast á
heimi og lífi. Að tala um það,
sem ekki sé af þessum heimi og
eigi sér jafnvel stað fyrir
utan rúm og tíma, er auðvitað
alveg þýðingarlaust. Utan rúms
og tíma er vissulega engin tilvera
hugsanleg, og þýðir því auðvitað
ekki að reyna að koma þar nein-
um skilningi að. Og um anda og
andaheim gildir í rauninni hið
sama. Þar er ekki neitt, sem unnt
er að ræða á grunni neinnar raun-
verulegrar þekkingar, og má vera,
að margur geti þó ekki gert sér
það ljóst. Þar sem misskilningur-
inn ríkir, þar þykir ekki hugs-
anlegt annað en hinn ríkjandi
misskilningur og það, sem er í
samræmi við hann, og væri auð-
velt að benda á dæmi því til sönn-
unar. En hver er hún þá hin raun-
verulega skilningsleið í þessu
efni?
Það mun nú fara að verða hálf
öld liðin síðan dr. Helgi Pjeturss
fór fyrst að halda því fram, að
lífssamband muni eiga sér stað á
milli lifenda, ekki einungis hér á
jörðu, heldur einnig á milli jarð-
arbúa og íbúa annara hnatta. En
þótt enn sé kenningu þessari lítill
gaumur gefinn og reynt virðist
jafnvel að þegja hana dauða, þá
er það einmitt þar og hvergi ann-
ars staðar, sem lausn er að finna
á gátu framlífsins. Með því að
uppgötva lífsgeislanina á milli
hnattanna, með því að gera sér
ljóst, að lífið er á hverjum stað
vakið og vaxið fram fyrir sam-
band við enn aðra staði, varð það
fyrst í aðalatriðum Ijóst, hvað
lífið í rauninni er. Lífið er ákveð-
in samskipan efniseinda, ákveðin
samstilling þeirra til víðtækari og
að öðru leyti fullkomnari heim-
sambanda en átt geta sér stað í
hinu líflausa efni, og verður, þeg-
ar komið er á þessa skilningsleið,
aldrei framar þörf á því að leita
til skilnings út fyrir þenna heim,
sem menn þekkja nú að vísu ekki
nema að litlu leyti. Undirstaða
alls verður æfinlega hin sama,
efniseiningjar og sambönd efnis-
einingja, og breytir þar engu,
hvaða niðurstöðum sem menn
komast að um það, hvað efnið í
rauninni sé. Munur fullkomnunar
og ófullkomnunar er og mun alt-
af verða falinn í hinni mismun-
andi samskipan efniseininga og
breytir þar engu, hvaða niður-
stöðum sem menn komast að um
það, hvað efnið í rauninni sé. —
Munur fullkomnunar og ófull-
komnunar er og mun alltaf verða
falinn í hinni mismunandi sam-
skipan efniseininga og hluta, en
ekki hinu, að eitt sé af þessum
heimi og annað af öðrum. Mis-
munur fagurrar hugsunar og ó-
\