Lesbók Morgunblaðsins - 14.02.1960, Blaðsíða 4

72
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Á sama hátt er um menninguna.
Vér getum ekki ráðið fyrir henni,
en vér getum spáð um framþróun
hennar. Og við það mundi margt
breytast til batnaðar. En oss skort-
ir enn þekkingu og skilning. Vér
erum jafnvel enn svo fávísir, að
vér ætlum að vér gétum ráðið fyrir
menningunni.
Þetta er að vísu eðlilegt. Það er
ekki langt síðan að vér brenndum
menn fyrir galdra. Og frá sjónar-
miði menningarfræðinnar var það
fyrst í gær að nokkur hluti mann-
kyns hófst upp af villumannsstig-
inu. Það eru ekki liðin nema 2%
af sögu mannkynsins síðan akur-
yrkja hófst, 0.35% síðan stafróf var
fundið upp, og 0.009% síðan Dar-
win kom fram með kenningu sína
um uppruna tegundanna.
Vér trúum því, að aukin þekk-
ing og skilningur á menningunni
muni verða mannkyninu til far-
sældar, alveg eins og aukin þekk-
ing í eðlisfræði og líffræði. Þekk-
ing á menningunni mun þó ekki
breyta rás hennar, fremur en
þekking á veðurfari getur breytt
því. En meðan maðurinn leitar
þekkingar, mun skilningur hans
aukast. Og aukin þekking 1 menn-
ingarfræði mun veita honum skiln-
ing. —
Meðal vinkvenna
— Gerður sagði mér að þú hefðir
sagt sér leyndarmálið, sem eg sagði að
þú mættir ekki segja henni.
— Eg sagði henni þó að hún mætti
ekki segja þér frá því að eg hefði sagt
henni það.
— Það gerir ekkert til. Eg sagði
henni að eg mundi ekki segja þér frá
því að hún hefði sagt mér það, sem
eg sagði þér, svo nú verðurðu að muna
mig um það að segja henni ekki frá
því að eg hafi sagt þér það.
—OOO—
— Konan mín talar oft við sjalfa sig.
— Það gerir mín líka, en hún veit
ekki af því, hún heldur að eg hlusti.
—000—
Rafeind ahei I ar
sem geta þýtt bœkur
Þ E G A R dr. Zamenhof samdi
alþjóðamálið Esperanto, var hann
á undan sínum tíma. Menn skildu
það ekki þá eins vel og nú hvað
hin mörgu og ólíku tungumál eru
mikill dragbítur á heilbrigð og vin-
samleg viðskifti þjóðanna.
Með hinni hraðfara framsókn
raunvísinda, auknum viðskiftum
og auknu samstarfi þjóðanna, hefir
þetta komið æ betur í ljós. Þó hafa
Sameinuðu þjóðirnar ekki beitt
sér fyrir því enn, að alheimsmál
verði upp tekið. Menn eru enn að
bisa við að þýða af einu tungumáli
á annað, en það er ekkert áhlaupa-
verk. Tungumál og mállýskur
skifta þúsundum, og það er álit
fróðra manna, að hver menningar-
þjóð verði að eiga greiðan aðgang
að ritum á 50 tungumálum, að
minnsta kosti, til þess að dragast
ekki aftur úr um þekkingu. Og hér
er ekki um annað að gera en hver
þjóð láti þýða bókmenntir og vís-
indarit af 50 tungum á sitt mál.
Þegar svo er komið, verður
hörgull á þýðendum. Það er t. d.
viðurkennt í Bandaríkjunum, að
þar hafi menn ekki getað fylgst
með öllu því, sem er að gerast á
vísindasviði í Rússlandi, einmitt
vegna þess hve fáir menn í Banda •
ríkjunum skilji rússnesku, og þess
vegna taki þýðingar óratíma.
Einn af forstjórum Rockefeller-
stofnunarinnar, dr. Warren Wea-
ver, sá fram á það fyrir 10 árum,
að svona mundi fara. Honum kom
þá til hugar hvort ekki mundi hægt
að búa til rafeindaheila, er gæti
annast þýðingar af einu máli a
annað. Var þá farið að vinna að
þessu. Og nú er svo komið, að í
Bandaríkjunum eru til tveir raf-
eindaheilar og þýðir annar rúss-
nesku á ensku, en hinn þýzku á
ensku. Geta þeir afkastað á nokkr-
um klukkustundum álíka miklu og
einn maður mundi þurfa langa
ævi til að afkasta. Og þýðingarnar
eru taldar ótrúlega nákvæmar.
Þessir rafeindaheilar eru svo
margbrotnir, að ógerningur er að
lýsa þeim. En hins má geta, að
menn þykjast vissir um að geta
endurbætt þá á ýmsan hátt. Meðal
annars er gert ráð fyrir að hægt
muni vera að gera þá þannig úr
garði, að ekki þurfi annað en tala
inn í þá og svo skili þeir talinu á
öðru máli, eða jafnvel á fleiri
tungumálum, aðeins með því að
atutt sé á nokkra hnappa.
Þegar svo er komið, verður þess
skammt að bíða, að forstöðumenn
miljónafyrirtækja, afskrái hraðrit-
ara sína, en tali bréf sín í þýðing-
arvél, sem skilar svo bréfinu á
hvaða tungumáli sem þeir óska.
Og þá verða líka gerðar breyting-
ar á símanum. Menn þurfa þá
ekki lengur að velja sér símasam-
band með því að snúa talnaskífu.
Menn taka aðeins heyrnartólið,
nefna það númer sem þeir vilja fa
samband við, og svo kemur það
sjálfkrafa.
— Við skulum hverfa héma fyrir
horn, eg sé að hann Ólafur kemur
þarna á móti okkur og eg kæri mig
ekki um að hitta hann. Eg bað hann
einu sinni að lána mér 100 krónur.
— Og hann hefir neitað þér?
— Nei, hann gerði það ekki.