Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1957, Blaðsíða 10

670
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Þóroddur Guðmundsson frá Sandi:
FRÁ ÞÚSUND VATNA
A þessu ári hefir Finnland staðið okkur nær en nokkuru sinni fyr.
Forsetahjónin finnsku komu hingað í heimsókn, Finnar hófu þátt-
töku í norrænu samstarfi, og margir íslendingar fóru kynnisferðir
til Finnlands. Meðal þeirra voru formenn islenzku rithöfundafélag-
anna, þeir Þóroddur Guðmundsson og Kristján Bender, er sóttu
fund norræna rithöfundaráðsins í Helsingfors og 60 ára afmælis-
hátíð finnska rithöfundafélagsins, Suomen Kirjailijallitto. — Segir
hér frá þeirri för.
TIL HELSINGFORS komum við ekki
fyrr en um miðnætti 26. júní. Var þá
rökkvað orðið þar. Sást fátt ljósa á
götum og í gluggum. Undruðumst við
og, hve fáförult var, og bárum saman
við umferðina í Reykjavík á sama tíma
sólarhrings. Á flugvellinum í Vatns-
skógi við Helsingfors bar þegar fyrir
mig kunnugt andlit. Tók þar á móti
okkur Carl Fredrik Sandelin, ritari
sænsKumælandi rithöfunda í Finnlandi.
Höfðum við áður sézt á rithöfundaráðs-
mótinu í Stokkhólmi s.l. vetur. Fylgdi
hann okkur til gistihússins Taakuna,
þar sem okkur var búinn samastaður.
Voru þetta fyrstu kynni okkar af nær-
færni Finna og alúð. Mátti upp frá
þessu heita svo, að þeir bæru okkur á
örmum sér, meðan við dvöldumst í
Finnlandi.
Morguninn eftir drap Kristján á her-
bergisdyr minar og vakti mig. Var
hann glaður og reifur eftir ferðina,
kvaðst hafa komið auga á það, að gott
mundi að hafa eitthvað af finnskum
gjaldeyri, hefði hann því fengið skipt
nokkrum enskum pundum í finnsk
mörk. Var hann heldur en ekki hreyk-
inn yfir öllum þeim þúsundum marka,
sem hann hafði eignazt. Hitt var þó
ekki minna um vert, að Kristján hafði
gert þá visindalegu uppgötvun, að tíma
tal okkar var orðið algerlega úrelt
vegna breyttrar hnattstöðu; mér veitti
því ekki af að klæðast þegar í stað, ef
eg ætlaði að mæta á fundinum í tæka
tíð, en hann átti að hefjast klukkan 10.
Brá eg við skjótt, fór í fötin, hringdi
og bað um morgunverð. Þernan kom
að andartaki liðnu, en samtal okkar
gekk eigi sem bezt, því að hún kunni
ekkert þeirra tungumála, sem eg ætl-
aði að tala við hana, en finnskuna
hennar hafði eg ekki lært. Samt rætt-
ist vel úr öllu. Bendingar og svipbrigði
bættu úr því, sem á vantaði í orðum.
Að minnsta kosti færði hún mér alla
þá rétti, sem eg bað um, bæði fljótt og
vel úti látna. „Þarna sérðu“, sagði eg
við Kristján, „hvort eg get ekki bjarg-
að mér bærilega í finnskunni". Varla
hafði eg lokið morgunverði, þegar sím-
inn hringdi og hressileg rödd Jarls
Louhija ritara félags finnskumælandi
rithöfunda ávarpaði mig og spurði,
hvort við værum ekki tilbúnir að mæta
á fundinum. Játaði ég því. Úti fyrir
hóteldyrunum beið okkar bifreið, og
ókum við í henni til húsakynna rithöf-
undafélagsins Suomen Kirjailijaliitto,
Runebergsgötu 32, þar sem ráðstefnan
var þegar að hefjast. Allir tóku sér
sæti kringum borð eitt, og hafði eg mér
á aðra hönd fröken Maj-Britt Eriksson
frá Svíþjóð, en við hina Kristján
Bender. Fundi stjórnaði Yrjö Soini,
formaður rithöfundafélagsins. En Soini,
landi hans Tallqvist og Stellan Arvids-
son frá Svíþjóð höfðu framsögu í mál-
um. Hefur verið sagt frá vísdómslegum
ályktunum þessarar ráðstefnu á öðrum
stað, og sleppi eg því hér.
I veizlu þeirri, sem borgarstjórinn
í Helsingfors hélt þátttakendum móts-
ins, í Stadshuset, lagði hann áherzlu á
gildi skilnings og samhugar milli þjóða
og taldi, að „riddarar orðsins", eins og
hann nefndi rithöfunda, hefðu átt
manna mestan þátt í að auka þann
skilning með verkum sínum. En Stell-
an Arvidsson, formaður rithöfundafé-
lags Svíþjóðar, svaraði og þakkaði fyr-
LANDINU
ir hönd gestanna af mikilli háttvísi.
Sessunautur minn við borðið, finnskur
kvenrithöfundur, Aale Tynni, sagði
mér, að hún væri að þýða úrval eða
sýnishorn heimsbókmenntanna í ljóð-
um á finnsku. Eg forvitnaðist um,
hvaða íslenzk ljóð hún hefði þýtt, og
kvað hún Sonatorrek Egils hafa orðið
fyrir valinu. Eg spurði um kunnáttu
hennar í forníslenzku. Hún kvaðst enga
hafa, en leitað sér hjálpar sérfræðinga
í þeim tungum, er sig bresti þekkingu i.
Eftir máltíðina sat eg yfir glösum
ásamt tveim háttsettum starfsmönnum
Helsingforsborgar. Var annar skrif-
stofustjóri, en hinn nokkurs konar
lærimeistari ungra manna, sem borg-
arstjórnin tekur í þjónustu sína, leiddi
þá í allan sannleika um vanda hlut-
verksins, er biði þeirra. Umræðuefnið
var m.a. hagur finnsku þjóðarinnar eft-
ir strið. Lýsti eg aðdáun minni á af-
rekum hennar og sjálfstæðisþrá og
reyndi að rökstyðja ummæli mín sem
bezt. Virtist þeim líka vel það, sem eg
sagði. Annar þessara ágætu manna
bauðst til að sýna mér það allra helg-
asta í ráðhúsi borgarinnar, samkomu-
salinn fyrir fundi borgarstjórnarinnar
og fleira. Hann spurði hvort landi minn
mundi ekki vilja vera með. Eg fór þeg-
ar á fund Kristjáns, er var í heim-
spekilegum samræðum við borgarstjór-
ann og fleiri mikilmenni við annað
borð. Vildi Kristján ekki sleppa þessu
tækifæri, afsakaði sig við borgarstjóra
og kvað sig langa til að sjá fleiri heims-
álfur. Við fórum þá á fund leiðsögu-
manns míns, er leitaði fulltingis hús-
varðar, þungbúins öldurmennis í ein-
kennisbúningi. Þegar hinn nýi vinur
minn hafði kynnt okkur Kristján fyrir
öldungnum og sagt honum, hverrar
þjóðar við værum, varð andlit hans
eitt sólskinsbros. Kvað hann Island
ávallt hafa verið sitt óskaland og
æðsta draum lífs síns að koma þangað.
Varð nú ekki fyrirstaða á afgreiðslu.
Sýndi húsvörðurinn okkur salinn fagra,
sem var prýddur málverkum, m.a. af