Lesbók Morgunblaðsins - 06.10.1957, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
515
MERKILEGT LJÓS
er valda mun byltingu um lýsingu innanhúss
MARGSKONAR ný byggingarefni
hafa komið á markað vestanhafs
á undanförnum árum, og margar
nýungar hafa komið þar upp 1
húsagerð. En sú nýungin, sem nú
er talin markverðust og mun brátt
gjörbreyta öllu innanhúss, er nýtt
rafmagnsljós, sem kallað er „elect-
roluminescence". Það er þannig, að
heilir veggir geta verið sjálflýs-
andi og má hafa birtuna með ýms-
um litum, eftir því sem menn vilja.
Þetta er fjórða ljósið, sem gerir
byltingu um lýsingu innanhúss.
Fyrst kom rafmagnsperan, þar
næst „neon“-ljósið, svo flúrljósið
(fluorescent), þar sem útbláir geisl
-ar verða að björtum geislum við
það að rekast á fosfórhúð innan í
glerpípu. Sú uppgötvun er ekki
nema 20 ára gömul. Þetta nýja ljós
byggist á sömu uppgötvun, sem sé
að gera fosfór sjálflýsandi, og er
búist við því að innan skamms
muni slík ljós verða í öllum hús-
um. Það er Westinghouse Electric
Corp., sem hefir verið brautryðj-
andi um þetta, og það gerir ráð
fyrir því að nýa ljósið verði komið
á markaðinn eftir tvö ár.
í stuttu máli er ljósaútbúnaður-
inn þannig, að fyrst er glerrúða og
öðrum megin á henni gegnsætt lag
úr efni, sem er góður rafmagns-
leiðari. Ofan á það kemur plata af
plast, sem í eru fosfórkrystallar, og
seinast er þunnt lag úr aluminíum.
Þegar rafstraumi er hleypt á, verð-
ur öll rúðan sjálflýsandi, og með
þvi að auka strauminn eða minnka
hann má breyta um lit á ljósinu,
svo að það verði ýmist blátt, grænt,
gult eðá rautt. Westinghouse hefir
þegar sett slíka lýsingu til reynslu
í skrifstofu hjá sér, þakið allt loft-
ið og veggi á þrjá vegu niður að
miðju með þessum ljósspeglum.
Varpa þeir hvítu og þægilegu ljósi
um allt herbergið, svo að hvergi
ber skugga á, og er birtan álíka og
í nýtízku skólastofu eða bjartri
skriístofu.
Það sem enn stendur því fyrir
þrifum, að ljós þetta geti orðið al-
gengt á heimilum, er að það er of
dýrt. Þó hafa framfarir orðið mikl-
ar síðan fyrsta tilraunin var gerð,
svo að kostnaðurinn við lýsinguna
í skrifstofunni er ekki nema þriðj-
ungur á móts við það, sem fyrst
var.
Ljósmagn er mælt í „lumens“, en
eitt lumen er það ljósmagn er fell-
ur af einu kertisljósi á hring um-
hverfis það, sem er fet í þvermál.
Birtan af hinu nýa ljósi Westing-
house er talin 9 lumen á hvert
watt, á móti 16 lumen birtu af 100
watta peru, eða 60—70 lumen af 40
watta flúrljósi. En vísindamenn
stofnunarinnar telja, að brátt reki
að því, að þetta nýa ljós beri 120
lumen birtu með sömu rafmagns-
eyðslu og fyrir fást 22 lumen af
ljósaperu og 100 lumen af flúrljósi.
Það eru fleiri félög en Westing-
house, er fást við tilraunir á þessu
sviði. Eitt þeirra hefir sérstaklega
fengist við að búa til sjálflýsandi
skífur á klukkur og sjálflýsandi
borð fyrir allskonar mælitæki. En
önnur, svo sem General Electric,
fást eingöngu við að finna heppi-
lega lýsingu innanhúss.
Þessar lýsandi rúður má hafa
alls staðar eigi aðeins í loftum og
á veggjum, heldur einnig á gólf-
um, þannig að ljósið komi neðan
að. Einnig er búist við því að hafa
sérstakan ljósútbúnað í baðher-
bergjum, þannig að hægt sé með
straumbreytingu að breyta birt-
unni í háfjallasól, og fá sér þannig
sólbað inni hjá sér á eftir baðinu.
Ekki þurfa ljósrúðurnar heldur að
vera flatar, þær geta alveg eins
verið kúptar, og er þá hægt að
setja þær í hvolfloft.
En — sem sagt — það verða ekki
mörg ár þangað til að sú lýsing í
húsum, sem nú er notuð. verður
orðin úrelt, og annað miklu betra
ljós komið í staðinn.
Firðsambancf
MR. BEANE í Illinois í Bandaríkjun-
um á firðtalstöð og er mjög áhuga-
samur um að ná sambandi við áhuga-
menn á því sviði um allan heim. Eitt
kvöldið varð hann heldur feginn, því
að þá náði hann sambandi við ein-
hvern mann í Johannesburg í Suður-
Afríku. Þeir spjölluðu lengi saman.
Þetta var um hávetur, brunafrost úti
og stormur. Meðan Mr. Beane var að
tala, skrapp kona hans út með ösku-
fötu, en þá vildi svo illa til að storm-
urinn skellti útidyrahurðinni í lás, og
hún komst ekki inn aftur. Hún lamdi
hurðina eins og hún hafði afl til, en
maður hennar heyrði ekki neitt, þvi
að hann var í hrókasamræðum við
manninn í Johannesburg. Frú Beane
sá því að ekki var um annað að gera
en fara til Mr. Ashtons nágranna
þeirra, sem átti heima handan við göt-
una, og biðja hann hjálpar.
Hús Ashtons var opið og hún gekk
inn, og bað hann blessaðan að hringja
heim til mannsins síns og segja hon-
um að opna húsið.
— Hví skyldi eg vera að hringja?
sagði Ashton.
Og í sömu andrá hnykkti Mr. Beane
heldur en ekki við, er kunningi hans
í Johannesburg hóf máls á nýu efni:
— Heyrðu kunningi, konan þín fór
út, hurðin skelltist í lás á eftir henni
og hún kemst ekki inn. Opnaðu undir
dins fyrir henni.
'_-<''ö®®®G>^
— Það er ákaflega dapurlegt að eld-
ast einn, sagði eiginmaðurinn. Konan
mín hefir nú ekki átt afmæli í fimm ár.