Lesbók Morgunblaðsins - 06.10.1957, Blaðsíða 6

506
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Trúleysi veldur siðleysi
HELZTI hornsteinn siðmenningar
í hverju þjóðfélagi, er heimilið.
Þar mótast barnssálin fyrst, og al-
ist það upp á heimili þar sem
kærleikur og guðstrú haldast í
hendur, býr það að því alla ævi.
Þeir, sem alast upp á slíkum heim-
ilum, komast betur áfram í lífinu,
þeim gengur fleira að óskum. —
Næst heimilinu kemur svo skól-
inn, sem á að fræða bömin um
undirstöðuatriði þess er það þarf
ráðþrota. Svo verða nokkur þátta-
skil þegar heilsuhælin eru reist.
Þau voru forvígin í baráttunni. Eti
enn vantaði innri vígin. Þau komu
með berklavörnunum og starfsemi
SÍBS að hjálpa mönnum til sjálfs-
hjálpar, þegar þeir fóru að rétta
við eftir veikindin. Og nú hefir lífið
sigrazt á hinum hræðilega vágesti,
og það er fagnaðarboðskapur kvik-
myndarinnar.
Að makleikum hafa íslendingar
orðið frægir fyrir baráttu sína gegn
„hvíta dauðanum". Vinnuhæli
SÍBS, Reykjalundur, á hvergi sinn
líka í allri álfunni og líklega ekki
í heiminum. Þar hefir verið unnið
brautryðjendastarf, er getur orðið
öllum þjóðum til fyrirmyndar. Og
gott er þegar slík dæmi gerast með
þjóð vorri. Og þótt kvikmyndin sé
aðallega ætluð íslendingum sem
söguleg heimild og sigurdrápa, a
hún þó líka erindi til erlendra
þjóða, að sýna þeim hvað fátæk
þjóð hefir gert og hvað hægt er að
gera þegar vilji er með. Þess vegna
hafa verið gerðar af henni tvær
aukamyndir, önnur með enskum
texta og hin með dönskum texta,
og er þegar farið að sýna myndina
í Danmörk.
að vita, í hvaða stétt eða stöðu,
sem það lendir í lífinu.
En barnið fær ekki nauðsynleg-
an undirbúning að lífsbaráttunni,
ef aðaláherzlan er ekki lögð á það
sem nauðsynlegast er, siðmenning
og trú. Það er þetta tvennt sem
gerir menn að mönnum, gerir þá
hæfa til þess að taka hverju því
sem að höndum ber í lífinu. Þarna
er æðsta hlutverk skólans gagn-
vart börnunum. Það er því sorg-
legt að sjá hvernig fræðslu um sið-
gæði og trú hrakar í skólunum og
hvernig hún er látin mæta afgangi.
Öll þekking er nauðsynleg, en
kristindómurinn ætti þó að sitja í
fyrirrúmi.
Hver er ástæðan til vaxandi af-
brota barna og unglinga, ef ekki
sú að of lítil rækt er lögð við að
fræða börnin um grundvallarat-
riði kristindómsins. Til þessa get-
ur það bent, að mjög fá börn, sem
gengið hafa í sunnudagaskóla,
komast undir manna hendur vegna
óknytta og afbrota.
Menning vestrænna þjóða er
vaxin upp úr kristindóminum. Ef
hann hefði ekki verið til, væri ekki
um neina vestræna menningu að
ræða. Þegar menn afrækja því
kristindóminn er það eins og mað-
ur sé að saga af þá grein, er hann
situr sjálfur á. Greinin er kristin
trú og kristin lífsskoðun. Þegar
hún brestur, er voðinn vís. Geta
hinar tvær heimsstyrjaldir ekki
orðið oss ábending um þetta?
Okkur er enn í fersku minni á-
standið í byrjun aldarinnar, þegar
allir töluðu um frið, eilífan frið á
jörð. Þótt smástyrjaldir væri háð-
ar, helt mannkynið dauðahaldi í þá
von, að mannvit og efnahagslegar
framfarir mundu bjarga öllu. Þjóð-
irnar eru nú orðnar svo menntað-
ar, sögðu menn, að stórstyrjaldir
eru óhugsandi. Menn bentu á að
alþjóðadómstóll hefði verið stofn-
aður í Haag og allir helztu stjórn-
málamenn töluðu um frið. En jafn-
hliða þessu höfnuðu menn trúnni
og drógu dár að hinum eilífu sann-
indum. Efnishyggjan ruddi sér til
rúms.
Og svo kom vábresturinn, öll-
um að óvörum, og þjóðirnar skildu
ekki hvernig á því stóð. Menn
kenndu um morðunum í Sarajevo,
að þau hefði kveikt heimsbálið
1914. Það var ekki annað en tylli-
ástæða. Orsökin var sú, að menn-
ingin var svo spillt að hin ógn-
þrungnu öfl haturs og drápgirni
hlutu að leysast úr læðingi og
valda heimsbyltingu. Hin vestræna
menning var orðin mergfúin,
vegna þess að þjóðirnar höfðu fjar-
lægst sannan kristindóm.
Svo lauk þeirri styrjöld 1918 og
nú áttu að renna upp tímar friðar
og farsældar. En hvernig fór? —
Mannkynið hafði sýnilega ekkert
lært af þeim hörmungum, er það
leiddi yfir sig sjálft. Heimurinn lá
í sárum, en þó var þegar tekið til
að undirbúa nýa styrjöld, hálfu
verri en hin fyrri var.
Þegar vér lítum yfir hörmung-
ar þessarar aldar, hlýtur oss að
verða það ljóst, að eina bjargarvon
mannkynsins er siðmenning og
guðstrú. Sagan bendir oss á dæmi
um það, hvernig andleg menning
getur bjargað þjóðunum, ef þær
kunna að meta hin eilífu lífssann-
indi. Hvernig halda menn að hafi
staðið á því, að England lenti ekki
í sömu fordæmingunni og Frakk-
land um aldamótin 1800? Brim.
sjóir franska byltingaandans brotn-
uðu á ströndum Englands, en náðu
ekki að flæða yfir landið, vegna
þess að hin andlega vakning Wes-
ley var þar sem brimbrjótur. t
Englandi fór þá fram andleg bylt-