Lesbók Morgunblaðsins - 04.11.1956, Blaðsíða 10

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
63L
renna í holræsum út í stórar
gryfjur, en þaðan aftur í stærri
lokræsum undir götunum. Aðal-
lokræsin liggja eftir endlöngum
breiðgötunum, en út í þau koma
svo minni holræsi frá hliðargöt-
unum. Stóru lokræsin eru svo
djúp, að menn geta gengið upp-
réttir í þeim. Liggja þau að opnum
skurðum fyrir utan borgina, en
skurðir þessir hafa þá náð út í
fljótið.
-----o----
Margt bendir til þess að Mohen-
jo-daro hafi verið mikil verslunar-
borg. Til þess bendir m. a. mikið af
vogarlóðum, sem fundizt hafa. Þau
eru öll úr steini, vandlega gerð og
fáguð. Stærðimar eru mismunandi,
en það er einkennilegt, að alltaf
munar um helming á þunga frá
einni stærð til annarar. Næst
minnsta lóðið vegur helmingi
minna en næsta stærð fyrir ofan,
og helmingi meira heldur en
minnsta lóðið. Svo hafa fundizt
enn nákvæmari vogir, en þær hafa
eflaust verið ætlaðar til þess að
vega gull og dýra steina. En stóru
lóðin hafa verið notuð við að vega
korn. Sennilegt er að borgin hafj
verið nokkurs konar verslunar
miðstöð, og þangað hafi sótt kaup-
menn úr öllum áttum. Menn þykj-
ast og sjá það á mannabeinum,
sem fundizt hafa þar, að í borg-
inni hafi átt heima menn af ýms-
um þjóðflokkum.
Umhverfis borgina hafa verið
frjósöm akurlendi, en íbúarnir
hafa þó ekki aðeins stundað akur-
yrkju, heldur einnig kvikfjárrækt.
Hafa þeir haft sérstaka tegund
nautgripa, sem nú mun vera al-
dauða. Sést það á myndum á inn-
siglum, sem fundizt hafa.
Innsiglin — já, þau eru með því
merkasta, sem fundizt hefir. Menn
heldu fyrst er þeir fundu þau, að
þetta væri gamlir peningar, en nú
er talið áreiðanlegt að hér sé ura
innsigli að ræða. Þau eru gerð úr
ýmsum efnum, svo sem brenndum
leiri, bronsi, kopar og steini. Mörg
þeirra eru hreinasta listaverk, og
þau eru með ýmsu móti. Á mörg-
um eru myndir af mönnum, stand-
andi, sitjandi eða á gangL Sumar
þessar myndir eiga eflaust að vera
af goðum. Meðal dýramynda má
nefna, auk kryppunautsins, fíla,
nashyminga, tígrisdýr og vísunda.
Þar eru einnig kynjadýr. Margs
konar rúnir og ristur eru einnig á
þessum innsiglum, og sérstaklega
kemur Þórshamar (swastika) þar
oft fyrir.
Á mörgum innsiglanna er letur
og liggur næst að ætla að það muni
vera nafn eða fangamark eigand-
ans. Ekki hafa fundizt neinar
lengri áletranir, en menn telja víst
að þær muni fyrr eða síðar koma
upp úr kafinu. Ekki hefir mönn-
um enn tekizt að ráða þetta letur,
enda er það bundið myndletur, og
sennilega verður ekki hægt að
lesa það, nema því aðeins að finn-
ist leirtöflur, þar sem sama frá-
sögnin er skráð með tvennskonar
letri, og sé þá annað þeirra þegar
þekkt.
Margar ólíkar getgátur hafa
komið fram um hvaða þjóð hafi
búið þarna. Indverjar hallast helzt
að því að það muni hafa verið
„dravidar“, sem fyrrum hafi verið
búsettir um allt Indland, en eru nú
að mestu horfnir nema hvað litlar
leifar þeirra finnast enn syðst í
Indlandi. En engar sannanir hafa
verið færðar fram fyrir þessari
getgátu, og ekki heldur öðrum, sem
komið hafa fram. Hér er því allt
á huldu.
Þessi merki fornleifafundar má
því enn teljast óráðin gáta. En vel
má svo fara, að seinna greiðist um
skilning á öllu þessu, og þá getur
verið að fomsaga Mohenjo-daro og
Indusmenningarinnar verði til þess
Skýskefill mœldur
EMPIRE STATE BUILDING í New
York er hæsta hús heimsins, 102 hæðir.
Byggingarefnið, sem í það fór, var 365.
000 smálestir. Grindin er öll úr stáli
og því sveigjanleg. Gengu þær sög-
ur, að húsið væri að svigna meir og
meir í stórviðrum, svo að óhugnan-
legt þótti. Þess vegna voru hreyfingar
þess mældar nýlega, til þess að ganga
úr skugga um hvort þessar sögusagnir
hefði *við nokkuð að styðjast. Mæling-
artækin, sem notuð voru eru svo ná-
kvæm, að þau geta mælt hreyfingu,
sem er 3000 sinnum hægari en hreyf-
ingin á litla vísi á úri. Rannsóknin
leiddi það í ljós, að margskonar hreyf-
ingar eru á byggingunni, en hún hallast
aldrei meira en um svo sem Vt úr
þumlungi. Til samanburðar voru aðrar
byggingar í New York mældar og
reyndust hreyfingar á þeim meiri. Eng-
in bygging í heimi er svo ramger, að
hún hreyfist ekki, og flestar meira
heldur en Empire State Building.
L^Ö®®®G>«*_?
Köttum endist sjón
ÞEGAR menn eru orðnir hálffimmtug-
ir ,eða þar um bil, fer þeim að förlast
sjón þannig, að þeir verða fjarsýnir.
Þetta eru ellimerki og stafar af því
að augnataugarnar eru farnar að lin-
ast og orka ekki að halda sjáldrinu
jafn kúptu og áður var. Menn verða
þessa fyrst varir á þvi, að þeir þurfa
að halda blaði æ lengra frá sér til
þess að geta lesið. Og seinast verða
þeir að fá sér gleraugu.
En köttum förlast ekki sýn á þennan
hátt. Voru nýlega gerðar rannsóknir
á heimilisketti, sem var orðinn 15 ára
gamall, en sá aldur kattar samsvarar
75—90 ára aldri hjá mönnum. Þessi
köttur hafði alltaf verið við beztu
heilsu, nema hvað hann hafði fengið
skemmdir í tennur, og hafði orðið að
draga nokkrar þeirra úr honum fyrir
skemmstu. En sjónin var góð og hafði
ekkert daprast, svo á því er sýnt, að
augu kattarins eru miklu betri heldur
en mannsaugun.
\
að varpa nýu ljósi yfir forsögu
mannkynsins.