Lesbók Morgunblaðsins - 04.11.1956, Blaðsíða 8

«36
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Minjar fornrar menningar
Margt furðulegt geymir moldin
AÐ VAR árið 1922 að indverskur
fornleifafræðingur tók sér fyr-
ir hendur að grafa í kring um fornt
Buddahof, um 450 km. fyrir norð-
an Karachi, sem nú er orðin höf-
uðborg í nýa ríkinu Pakistan. Hofið
stóð á 25 metra háum hóli og þegar
farið var að grafa, komu menn
niður á ferhyrndan steinlagðan
garð umhverfis það. En umhverfis
þennan garð höfðu svo staðið múr-
steinshús, sýnilega íbúðir fyrir
helga menn eða munka. Þarna
fundust nokkrir peningar, og af
þeim mátti ráða, að byggð þessi
mundi vera frá árunum 150—200
e. Kr.
En það var einkennilegast við
þessar byggingar, að allt bygginga-
efnið hafði verið tekið þar á staðn-
um, svo að sýnt var að þar höfðu
staðið eldri byggingar og efnið tek-
ið úr þeim.
Frekari rannsóknir sýndu að
þetta var rétt. Undir múrsteins-
byggingunum og hlaðinu fundust
miklu eldri byggingar. Og er fram
í sóttu komu menn þar niður á
múrveggi, hús og götur.
Einn góðan veðurdag rákust
menn svo á merkisgrip úr brend-
um leiri í þessum rústum. Á hon-
um var falleg mynd af dýri og
eitthvert letur, sem engum tókst að
ráða. Smátt og smátt fundust svo
fleiri slíkir gripir. Voru nú lið-
in nokkur ár frá því að uppgröft-
ur hófst. En einmitt um þetta sama
leyti voru aðrir fornleifafræðing-
ar að fást við uppgröft 675 km.
norðar, hjá bæ þeim er Harappa
(frb. Hallappa) heitir og er í Pan-
jab-héraði. Þar fundust nú sams-
konar gripir. Af því drógu menn
þá ályktan, að hér væri komið
Þetta er mynd af einni af þeim lík-
neskjum, sem fundizt hafa í elztu rúst-
um Mohenjo-daro. Af svipnum telja
Indverjar liklegast að þessi maður hafi
verið af kynstofni dravida.
niður á leifar fornrar menningar,
sem hafi verið ólík því er áður hef-
ir þekkzt, en mundi hafa verið í
blóma á báðum þessum stöðum
samtímis. Og þar sem hér var um
ókunna menningu að ræða, þótti
sjálfsagt að gefa henni nýtt nafn
og var hún kölluð Indusmenn-
ingin.
Síðan hefir rannsóknum þarna
verið haldið áfram sleitulaust fram
að þessu, og hefir margt merki-
legt komið 1 ljós. Þykir það nú
sýnt að í fymdinni hafi búið þarna
merkileg 'menningarþjóð og ráðið
stóru ríki. Menn hafa fundið mis-
munandi þroskastig þessarar
menningar og sums staðar nokk-
urn skyldleika með henni og inni
fornu hámenningu í Mesopotamíu,
Litlu-Asíu og Krít.
---o----
Ekki vita menn hvort borg sú,
sem grafin hefir verið upp, hefir
verið höfuðborg í ríkinu. Menn
hafa ekki hugmynd um hvað hún
hefir heitið en hafa gefið henni
nafnið Mohenjo-daro, en það þýðir
„Dauðraborg“. Hún hefir verið í
blóma fyrir 5000 árum og þá staðið
rétt hjá fljótinu Indus. En fljótið
hefir mörgum sinnum breytt um
farveg síðan, og nú eru um 3 km.
frá borginni að fljótinu.
Héraðið þama kallast nú Sind,
og er mjög hrjóstugt og óbyggi-
legt. Þar rignir mjög sjaldan, og
hvergi finnst nokkur gróður nema
örmjó rönd meðfram fljótinu. Ann-
ars er þar ekkert að sjá nema víð-
feðma sandsléttur með einstaka
þyrnirunnum á víð og dreif.
En í fornöld hefir verið öðm
vísi umhorfs þarna. Þá hafa verið
þar blómlegir akrar og þar hefir
verið þéttbýlt. Þá hefir loftslag
verið gott, næg úrkoma. Þetta sést
á því, að menn skyldu reisa hús
sín úr brenndum leiri. Þar sem
þurrviðrasamt er hafa menn vana-
lega látið sér nægja að gera hús
úr óbrenndúm leiri, því að þau
geta enzt sæmilega vel og eru auk
þess mjög ódýr. Og nú mundi slíkt