Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1952, Blaðsíða 16

r 644 '
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
er saga hjá Saxa og urðu forlög
hans þau, að hann var hengdur út
af ástamálum. Þessi saga hefir ís-
lcndingum verið kunn í fornöld.
Snorri getur Hagbarðs aðeins, og í
skáldskapar kenningum var tré eða
gálgi kallað Hagbarðs hestur. Talið
er að Kórmákur hafi komið að
Gnúpsdal haustið 956 og er þetta
því elzía heimild sem vér höfum um
veggskreyting með myndum. Hún
sýnir að þá hefir mönnum þótt
saga Hagbarðs merkileg. enda þótt
hún týndist síðar. Hún svnir einn-
ig, að myndaútskurður á þiljum
hefir eigi aðeins verið í híbýlum
höfðingja, heldur einnig hjá smá-
bændum, því að smábóndi hefir þá
verið í Gnúpsdal. Sézt það á því,
að dóttir Þorkels í Tungu. sem ekki
hefir verið neinn höfðingi, var
fóstruð þar. En þá var sá talinn
virðingaminni er öðrum fóstraði
barn. Eflaust hefir mvnd Hag-
barðs verið skorin í þiljuna. enda
þótt sumir haldi að þetta hafi ver-
ið líkan Hagbarðs, og draga það
af orðinu líkneski. En í sögunni af
Tjörva í Landnámu má sjá að
rispuð mynd, eða skorin með lín-
um á flata fjöl, hefir verið kölluð
likneski.
Höfðingjar á söguöld hafa auið-
\itað ekki staðið kotbændum að
baki um skreyting hibýla sinna, og
höfum vér um það tvær frásagnir.
í Njáls sögu segir svo um Þor-
kel hák á Ljósavatni, að hann vari
í víking í Austurvegi. „En fyrir
austan Balagarðssíðu átti Þorkell
að sækja þeim vatn eitt kveld. Þá
mætti hann finngalkni og varðist
því lengi, en svo lauk með þeim,
að hann drap finngalknið. Þaðan
fór hami austnr í Aðalsýslu. Þar
vá hann að flugdreka. Síðan fór
hann aftur til Svíþjóðar og þaðan
til Noregs og siðan út til íslands
og lét hann gera þrekvirki þessi
yfir lokhvílu sinni og á stóli fyrir
hásæti sínu“.
H*r er mvnd af manni oir konu. er bera hendur fyrir sig eins og þau vilji
túlka eitthvað með þvi. Konan er með einkennilegan höfuðbúnað, sem mun
vera óþekktur. Her sjást tvær láréttar línur fyrir oían myndina. Svörtu depl-
arnir eru naglaför.
Það er ekki sagt hverníg hann
lét „gera“ þessi þrekvirki, en það
hggur nokkurn veginn í augum
uppi að hann hefir látið gera
mvndir af þeim, og að þessar
myndir hafa verið útskornar.
Nákvæmasta frásögn af þcss
konar húsaskrauti höfum vcr í
Laxdælu. Þar segir frá því að árið
981 fór Ólafur pá utan til þess að
sækja sér húsavið og fékk að
höggva hann í skógi Hákonar
Hlaðajarls, þar sem hann var
beztur. Ólafur kom út sumarið
eftir. „Það sumar lct Ólafur gera
eldhús í Hjarðarholti, meira og
betra en menn höfðu fyrr scð.
Voru þar markaðar ágætar sögur
á þilviðinum og svro á ræfrinu.
Var það svo vel smíðað, að það
þótti miklu skrautlegra, er eigi
voru tjöldin uppi“.
Að liðnum vetri helt Ólaíur
h’-úðkaup Þuríðar dóttur sinnar og
Geirmundar. „Það boð var allfjöl-
mennt, því að þá v’ar algert eldhús-
ið. Þar var að boði Úlfur Uggason
og hafði orkt kvæði um Ólaf
Höskuldsson og um sögur þær, er
skrifaðar voru á eldhúsinu og
færði hann þar að boðinu. Þetta
kvæði er kallað Húsdrápa og er
vel orkt“.
-tf-
Sagan segir að Ólafi hafi byrj-
að vel heim frá Noregi og hefir
hann þvú komið heim um v’orið
eða snemma sumars 982. Hann
kom skipi sínu í Laxárós og þar
Ilér eru tvaer mannsmyndir m.iög sundiirleitar. Myndinni til hægri svipar til
annarrar myndarinnar hér að ofan, en hin er í yfirnáttúrlegrj stærð, og eina
mjaUiö, scm er sköUótt. tGæti það vcrið myud af likaui?)