Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1952, Blaðsíða 12

640
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ur verið klippt sundur. án tillits til
mvndanna og það er eílaust mikið
eldra heldur en umgjörðin.
Meðal þeirra gripa, sem ekki hef-
ur verið komið fyrir, er altaris-
forhengi í svipuðum stíl, og það
hefur einnig verið skert. Ég álit
að þessir hvítu útsaumuðu dúkar
hafi upphaflega verið himnar. —
Olavus Magnus, hinn frægi sænski
rithöfundur, segir frá því að á 16.
öld hafi konur á Norðuriöndum
prýtt veggi og loft með ..hvíturn
skínandi dúkum“. Þessir útsaum-
uðu dúkar hafa upphaflega venð
of langir til þess að vera altaris-
dúkar, enda þótt þeir hafi verið
notaðir til þess seinna. í Svíþjóð
hef ég séð mjög svipaða dúka, sem
nefndir voru ,,sparlök“, en á forn-
sænsku þýðir það dúk til þess að
tjalda yfir „sparrerne“ í „sparre-
stuen“, sem var nákvmlega eins og
gamla íslenzka baðstofan. — Árið
1696 er enn getið um slíka „himna“
meðal innbúa á prestsetrum í
Svíþjóð, og þar sem á öðrum ís-
lenzka dúknum er ártalið 1650, þá
er ekki ósennilegt að hann hafi
verið notaður á sama hátt og í
Svíþjóð.
Þá gæti ég enn nefnt nokkra út-
saumaða dúka, sem fróðlegt er að
bera saman við þessa þrjá, sem nú
hafa verið nefndir, ekki sízt vegna
þess að margir af þeim virðast
eldri og eru saumaðir með mjög
fögrum litum. Það er einmitt vegna
þessara lita, að þeir eru merkileg-
astir, og því er það ekki nema
svipur hjá sjón að sýna þá á mynd,
sem ekki er með litum. En þarna
var einn hlutur, er ég sá í fyrsta
skifti og kannaðist þó þegar við.
Það var langur og miór dúkur úr
fínu hörefni, útsaumaður með
blaðfléttum og með mörgum lit-
um. — Hann er saumaður með
„kontur“-saumi. Mjög svipaðan
dúk hef ég séð einu sinni áður, og
það var í Maríukirkjunni í Ro-
stock. Nú er aðeins eftir bútur af
íslcnzka dúknum, en uþphaflaga
hefur hann sjálfsagt verið margra
metra langur. Dúkurinn í Rostock
er síðan 1525. Samkvæmt munn-
mælunum á íslenzki dúkurinn að
hala verið í eigu Staðarhóls-Páls,
en hann dó 1590.
Tveir sams konar dúkar eru til
í Svíþjóð, annar í Þjóðminjasafn-
inu en hinn í Uddevalla-saíninu.
En það er önnur saga, sem ég vona
að gcta sagt betur seinna.
Það, sem hér heíur verið sagt, er
ekki nema lítið hrafl um nokkra af
dýrgripum þeim, sem eru í íslenzka
Þjóðminjasafninu. En um lang-
flesta af dúkum þeim, sem nú eru
til sýnis, og ekki sízt þá, sem eru
í kirkjusafninu er bráðum verður
opnað, þyrfti að rita langt og ýtar-
legt mál. En ég gat ekki orða bund-
izt er mér gafst nú tækifæri til
þess að minnast á þá. Ég sé þá
alveg fyrir mér, og það er ævintýri
ljkast að konur skuli hafa skaþað
slík listaverk við hin óhentugustu
skilyrði. Og það er hreint ævinfýr
að þau skuli enn vera til, svo að
vér getum glaðst við að skoða þau
og dást að þeim.
FYRSTU LAUNIN
ERNST PENZOLDT hefur sagt svo frá
því hvernig hann fekk fyrstu laun sín:
— Þegar ég var í barnaskóla, þá
misþyrmdu stóru strákarnir þeim
minni, en það var hægt að leysa sig
undan misþyrmingu með því að greiða
þrjú mörk. Ég sagði föður mínum frá
þessu og spurði hann hvort væri betra
að láta misþyrma sér, eða greiða þrjú
mörk. Hann helt að betra væri að
kaupa sér frið og gaf mér þrjú mörk.
Svo þegar ég kom í skólann lét ‘ég
misþyrma mér, en helt peningunum.
s
s
\
\
\
s
\
s
\
\
\
\
\
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
\
s
s
s
Á
\
\
\
s
)
\
s
s
s
s
s
V
s
s
\
\
\
\
\
\
\
\
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
i
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Krakkar hafa oft þann óvana
að krota á veggi. Hérna um dag-
inn sá ég krotað á vegg: Jói er
skotinn í Stínu. — Morguninn
eftir sá ég að krotað hafði verið
þar undir: Hver segir það? —
Þi iðja morguninn stóð þar undir:
Jói.
★
Lítill drengur kom hlaupandi
inn í lyfjabúð.
— Fljótt, fljótt, hrópaði hann,
pabbi hangir á nagla upp á vegg.
— Hvað viltu íá? Skæri eða
hníf?
i
\
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
i
i
s
V
)
\
s
s
s
\
\
\
<
)
— Ég vil fá filmu í mynda- j
vélina mína. •
★ j
Systkinin voru tvö, drengur J
ársgamall og fimm ára telpa. Hún s
átti að gæt# bróður síns. Einu j
sinni heyrir mamma óskapleg •
hljóð og neyðaróp til telpunnar. i
Hún rýkur inn í barnaherbergið S
og sér þá að strákur hefur náð í ^
hár hennar og togar í. Mamma i
losaði hendur hans og fór að s
hugga telpuna. S
— Þú verður að vera stillt, '
sagði hún.TTann litli bróðir þinn s
er svo heimskur að hann veit >
ekki hvað það er sárt að láta •
hárreita sig. i
Svo skildi hún þau ein eftir, en S
litlu síðar öskrar litli bróðir eins 1
og hann hafi stórslasazt. Mamma i
hendist inn í barnaherbergið 6g‘! S
þá er systir að hárreita bróður $
sinn. : ^
— Hvað er þetta — hvað er að s
sjá til þín? segir mamma. S
— Nú veit hann hvað það er •
sárt, svaraði systir hróðug. ^
s
s