Lesbók Morgunblaðsins - 15.01.1950, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
23
Frank Lahey, M. D.,
yfirskurðlæknir við Lahey
Clinic, Boston.
Jeg er Osler sammála. Reynsla
mín er mjög í samraemi við reynslu
hans.
Jeg minnist ekki neins sjúklings,
sem ekki tók dauðanum með ró-
semi, án skelfingar og jafnvel án
alls ótta. Auk þess þekkjast þess
varla dæmi að menn hafi þján-
ingar í dauðanum.
Jeg er alveg viss um það að ótti
almennings við dauðann stafar af
æsingi af skáldsagnalestri og áhrif-
um leikrita og kvikmynda. Það
er alt yfirdrifið.
Johannes Nielsen, M. D.
aðstoðarprófessor í lyflæknis-
fræði og taugasjúkdómum við
háskólann í Suður Kaliforníu
og læknir við fylkisspítalann í
Los Angeles.
Fólk óttast dauðann vegna þess
að það heldur að það fari skyndi-
lega. En svo er ekki.
Eftir því sem á veikina líður,
hver sem hún er, skeyta menn
minna um hvað er að gerast og
hugsa jninna um sjálfa sig. Jafn-
vel læknar, sem komnir eru í dauð-
ann, eru með þessu marki brend-
ir. Þeir eru ekki með neinar á-
hyggjur út af því hvað við taki,
nje út af ættingjum sínum. Hugs-
anahringur þeirra þrengist stöð-
ugt þangað til ekkert er eftir nema
hin líðandi stund og það er orðið
efamál hvort þeir nái andanum
oftar. Og þegar hugsanahringur-
inn hefir þrengst saman í ekki
neitt, þá fara þeir til himna.
Fæstir gera sjer grein fyrir því
að þeir sjeu að deya, jafnvel þótt
þeir viti það. Þetta á auðvitað
sjerstaklega við þegar um lang-
varandi veikindi hefir verið að
ræða.
Jeg ætla að segja hjer frá mág-
konu minni þessu til sönnunar.
Hún fekk að vita að hún var með
krabbamein í maga, en hún helt
áfram að vinna fyrir því. Svo var
hún skorin upp, en það bar auð-
vitað engan árangur. Upp frá því
breyttist viðhorf hennar til lífsins
svo að segja daglega. Áður hafði
hún haft mikinn áhuga fyrri öllu
sem gerðist út um heim, en nú
hugsaði hún ekki um annað en
það sem gerðist í Ameríku, svo um
það sem gerðist í Kaliforníu og svo
aðeins um það sem gerðist í Los
Angeles. Seinast náði sjóndeildar-
hringur hennar ekki út fyrir sjúkra
stofuna og líðan hennar sjálfrar.
Hún hugsaði ekkert um dauðann.
Hún gerði engar ráðstafanir á eign
um sínum. Að lokum fell hún i
dvala og jeg hygg að henni hafi
fundist lokastundin vera sjer óvið-
komandi.
Jeg held að fólk deyi ekki eins
og hetjur. En þá þarf að útskýra
hvað átt er við með hetjuskap. Það
er hetjuskapur að stofna sjer vit-
andi vits í hættu. En þessu er ekki
til að dreifa um deyandi menn,
og þeir eru því ekki hetjur í þeim
skilningi. Þeir óttast ekki vegna
þess að lungu þeirra og hjörtu hafa
ærið erfiði. Hugsanahringur þeirra
hefir þrengst svo, að þar er ekki
einu sinni rúm fyrir hræðslu. Þeg-
ar eilífðin blasir við, verða allir
smámunir að engu, jafnvel óttinn.
Francis Pottenger, Sc.
forstjóri Pottenger Tubercu-
losis Sanatorium, Monrovia,
Kaliforniu.
Af reynslu minni minnist jeg
ekki eins einasta berklasjúklings,
sem hræddist dauðann þegar þar
að kom. Jeg minnist þó tveggja
sjúklinga, sem risu öndverðir gegn
hugsuninni um dauðann. Það var
piltur og stúlka, bæði ung. Þau
voru bæði sárgröm út af því að
þau hefði ekki getað gert það sem
þau ætluðu sjer að gera í lífinu.
Þau sögðust ekki ætla að deya og
ekki vilja deya. En þau voru ekki
hrædd við dauðann.
Það er tvennt, sem einkennir
berklasjúklinga sjerstaklega. Ann-
að er það, að þeir eru altaf vissir
um að sjer muni batna, og hitt að
þeir deya altaf ósköp rólega, sofna
út af alveg þjáningalaust. Fyrra
atriðið er mjög þýðingarmikið
bæði fyrir þá sjálfa og læknana.
Þessi bjartsýni um það að þeir
sjeu aðeins veikir í bili, hefir á-
kaflega góð áhrif á alt sálarlíf
þeirra. Jeg reyni altaf að halda
þessari bjartsýni við, hversu veik-
ur sem sjúklingurinn er. Ef ein-
hver sjúklingur spyr mig hvort
hann muni deya, þá segi jeg hon-
um að gera allar ráðstafanir, en
hugsa svo um það eitt að láta sjer
batna. Satt að segja hefi jeg ekki
brjóst í mjer til þess að segja hon-
um að hann sje á dauðans barmi.
Og svo veit jeg þess dæmi að fár-
veikum berklasjúklingum hefir
batnað.
Annars er það ekki stærsta áfall-
ið fyrir berklasjúkling að frjetta
það að hann eigi að deya. Hitt
er miklu meira áfall er hann fær
fyrst að heyra það, að hann sje
berklaveikur. Þá yfirþyrma hann
áhyggjur hins daglega h'fs og virð-
ast ósigrandi. Og alís konar kerl-
ingabækur geta líki drepið niður
þrek hans. Á því stigi og síðar
hefi jeg tekið eftir meiri ótta hjá
þeim, sem eru innilega trúræknir,
heldur en hjá öðrum. Sá, sem ekki
er ofstækistrúar lætur skeika að
sköpuðu hvað á eftir kemur. En of-
stækistrúarmaðurinn fer að rifja
upp fyrir sjer líferni sitt og hvað
hann muni eiga í vændum hinum
megin, og það gerir hann órólegan.
Jeg minnist sjerstaklega upp-
gjáfahermanns úr spansk-ameríska
stríðinu, sem jeg hafði undir hönd-
um. Það voru mjög litlar líkur til
þess að honum gæti batnað. Áður