Lesbók Morgunblaðsins - 15.01.1950, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
17
að liggja þarna af ótta við að fjörð-
inn mundi leggja og skipið fest-
ast. Fór og svo að hann slapp með
naumindum, en leiðangursmenn
teptust vegna íssins og náðust ekki
fyrr en 5. nóvember þegar ísinn
var orðinn svo traustur að hægt var
að fara um hann.
Eftir þetta gafst Shaffner upp
við það að leggja símann yfir jök-
uhnn, en ekki gafst hann upp við
fyrirætlan sína.
Málið kemur fyrir Alþing.
Sumarið eftir bar Arnljótur
fram á Alþingi tillögu um að sam-
þykt yrði frv. til laga um síma-
lagninguna. í tillögunni segir með-
ai annars svo:
„í 2. grein leyfisbrjefsins scgir
að Shaffner megi eiga von á að
fá land það er hann þarf handa
þræðinum á íslandi, Færeyum og
Grænlandi, hvort það sje heldur
konungseign eða einstakra land-
drotna, með kostuip þeim, er síð-
ar skuli til teknir. Eftir tilskipun
28. maí 1831 og kgl. auglýsingu til
Alþingis 1847, verður að bera öll
þau mál, er snerta eignarjett, und-
ir álit Alþingis, áður þau verði að
lögum ráðin. Konungur vor hefir
nú eigi látið leggja frumvarp um
rafsegulþráðinn fram á þessu þingi;
en líklegt er að farið verði að
lcggja þráðinn að sumri; og sjálf-
sagt má telja að hann verði lagður
hjer á land hitt sumarið (1863)
ef þessu mikla f yrirtæki verður
framgangs auðið, sem vjcr allir
óskum og vonum, en jcg verð að
fulltreysta, að því er mjer cr kunn-
ugt. Það er því auðsætt að of langt
er að bíða næsta þings, og er þá
aðeins það eina ráð fyrir hendi,
að Alþingi hefji máls á þessu og
sendi konungi vorum frumvarp til
samþyktar.........Efnið í þessum
lögum veröur það að veita Sliaffn-
er ofursta og fjelögum hans riett
tll að leggja rualþraó eða malþraeði
hjer á land og yfir land, og að
nota hann um óákveðinn tíma, að
svo fyrirskildu að þeir Shaffner
samtengi ísland með málþræðin-
um við önnur lönd, svo sem til-
skilið er í samningum konungs
vors og Shaffners og að hann eða
þeir hafi lokið starfa þessum á til-
teknum fresti. Þessu næst er að
ákveða, að jarðeigendur á landi
hjer verði að leggja land sitt til
þráðarins og með hvaða kjörum
það skal vera. í þriðja lagi að
vernda þráðinn fyrir skemdum og
ákveða sektir og bætur“.
Konungsfulltrúi lagðist þegar i
stað á móti þessari tillögu og sagði
að til væri dönsk lög' um þetta efni.
En Arnljótur svaraði því að þau
lög næðu ekki til íslands.
Umræður urðu miklar um málið,
enda þótt allir væri sammála um
að símalagningin mundi verða til
mikillar blessunar fyrir ísland. En
deilt var út af hinu að þessi tillaga
kæmi of scint fram, því að mjög
var liðið á þingsetu tímann. Þó
hafðist það fram, aðallega fyrir
harðfylgi Arnljóts og Jóns Hjalla-
líns landlæknis, að kosin var 3
manna nefnd til að semja frum-
varp um málið. í neíndinni voru
þeir Jón háyfirdómari 'og Pjetur
biskup og Arnljótur.
Nefndin lagði brátt fram rök-
stutt frumvarp í 3. gr., scm voru
mjög samhljóða því cr Arnljótur
hafði talið að í frv. ætti að standa.
í grcinargcrð sagði svo:
„Sjer nefndin cigi annað ráð. en
þingið sctnji lagafrumvarp í mál-
inu, samkvæmt rjetti þeim, sem
því er hcimilaður í 59. og 69. gr.
alþingistilskipunar og samkvæmt
því, er þingið hefir áður gert.
Nefndin verður að álíta það öld-
ungis nauðsynlegt, að til sje lög
í landinu um þetta cfni, áður en
þráðurinn er lagður; hún verður
að áhta þetta sjalísagða nauðsyn,
hvort sem litið er til eiganda euilía-
leyfisins, eða til landsrjettar
vors“. ,
Frumvarpið var samþykt lítið
breytt, og síðan var samþykt í
einu hljóði að senda konungi bænar
skrá um staðfestingu.
Tæpum tveimur árum síðar, eða
hinn 8. maí 1863 gaf konungur út
svolátandi tilkynningu til Alþing-
is:
„Þar eð ætla má eftir skýrslum
þeim, sem fyrir hendi eru, að það
sje næsta óvíst, hvort áform þetta
verði framkvæmt, hefir eigi þótt
ástæða til að láta nú sem stcndur
koma út lagaboð um þetta efni fyr-
ir ísland“.
Málið lognaðist út af.
Shaffncr var óheppinn.
Afturkippurinn, sem kom í þetta
mál stafaði af því að í báðum þeim
ríkjum, sem áttu að vcra enda-
stöðvar símans, braust út ófriður,
stríðið milli Dana og Þjóðverja
hjer í álfu og Þrælastríðið í
Bandaríkjunum.
Ekki gafst hann þó upp að held-
ur. Hinn 31. júlí 1863 segir Jón
Guðmundsson frá því í „Þjóðólfi“
að sjer hafi borist brjef frá Shaffn-
er og segi hann þar, að sjer hafi
ekki enn tekist að koma á föstum
fjelagsskap til þess að leggja sæ-
símann — „kennir um hinni blóð-
ugu styrjöld í Bandaríkjunum.
Hygst þó að koma upp fjelagi í
októbcr og þar mcð liafa næg fjár-
tillög svo að byrjað vcrði á verk-
inu á sumri komanda“.
En þessar vonir hans munu ekki
liafa ræst og þctta stórmál lognað-
ist út af og olli það íslendýigum
sárum vonbrigðum.
Á. Ó.
V V V
Ö0ÍÍ7
EKKI helt ieg að jeg mundi liía það
að stúlkur gæti orðið sðlbrendar nær
alls staðar. (Bernlxard Sha'.v).