Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1949, Blaðsíða 28

f 592
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
En brjefamálið var svo vaxið, að
þegar raðað var í skólann í byrjun
aprílmánaðar, sagði rektor eir.-
hvern veginn á þessa leið, begar
hann var að vanda um við þá og
sýna þeim og segja hversu ósæmi-
legt það væri fyrir þá, að tala eða
skrifa nokkurt það orð, er svítúrti
skólann eða kennarana; því að þá
var nýkomið brjef Jóns stúdents
Þorkelssonar um ástandið í latínu-
skólanum, og þar í voru tilfærð
brjef, sem allir vissu, eða gátu vit-
að, að var frá pilti í skóla:
„Þið hljótið að sjá, hversu sví-
virðilegt þetta er“, sagði hann, ,.þeg
ar þið gætið þess, að skólinn veitir
ykkur svo mikil hlunnindi, til þess
að þið getið orðið hans aðnjótandi
og fært ykkur í nyt það, sem hann
vinnur að og á að vinna að, en það
er að gera ykkur siðaða og mentaða
menn, og undirbúa vkkur til ein-
hverrar sjálfstæðrar stöðu siðar
meir. Kennararnir stuðla að þessu,
og því eiga kennararnir og skólinn
yfir höfuð skilið, að þið sýnið þeim
virðingu og hlýðni. Þið megið því
ekki ófrægja þá í neinu, og bið get-
ið ekki treyst því að það sem þið
skrifið þeim til vansa, komist ekki
upp. Og hvað ætli þið segðuð, ef jeg
gæti sýnt ykkur bunka — dávænan
bunka af brjefum írá skólapiltum,
þar sem væri í skammir um kenn-
arana?“
Hann fór svo nokkruin íleiri orð-
um um þetta.
En þetta tók meginþorri þeirra
pilta, sem við voru, svo sem hann
hefði sagt, að hann hefði skamma-
brjef frá þeiin um kennarana. Urðu
sumir óðir og uppvægir, svo sem
Arnór Árnason frá Höfnum.
Þeir leiddu ótal getum um,
hvernig rektor hefði getað náð í
þau, og voru flestar þcirra hvorki
vitlegar njc góðgjarnlegar, svo sem
sú, að hamt heíði latið taka brjef á
póststofunni o. fj. c. íí.
Sumir komu með þa goðspá fra
Magnúsi Stephensen yfirdómara,
að það lægi löng fangelsisvist við
því að stela og halda privatbrjefum.
Alt þetta vakti enn meiri æsing
og óánægju, og það var nú afráðið
meðal hinna svæsnustu, að kalla
skyldi saman skólafund að tala um
þetta mál, og skyldi þar svo sam-
þykt að skora á rektor, að tilgreina
nöfn þeirra pilta, er hann hefði
brjef frá, og var svo sjálfsagt að
það endaði með embættismissi og
fangelsi fyrir hann.
Til þess að fá einhver úrslit máls-
ins á fundinum — en þau vilja oft
verða í molum á skólafundum —
þá þótti forvígismönnunum tiltæki-
legast, að skrifa uppkast til brjefs
þessa efnis. Og það gerðu þeir, og
var inspector scholae, Bjarni Páls-
son þá einna mestur hvatamaður
þess og samdi mestmegnis brjefið.
Hafði hann þó ekki verið viðstadd-
ur translocationina.
í brjefinu var það beint borið
upp á rektor, að hann hefði sagst
hafa brjef frá piltum núna í skóla,
og síðan skorað á hann að gefa
nöfn þeirra upp. Þetta brjef var
samþykt á fundinum óbreytt. Þó
vildi Sigurður Hjörleifsson eigi
bera þessi orð beinlinis upp á
rcktor, heldur segja, að piltar þætt-
ust samkvæmt orðum hans sjálfs,
hafa hann grunaðan fyrir að hafa
brjcf o. s. frv. En þcssa þótti ekki
við þuría.
Enn fremur báru nokkrir það
fram, að rektor hefði ekki sagt
þetta beint, heldur aðeins tekið
þetta sem dæmi, — en þetta vildi
enginn heyra. Og þá var það meira
að segja, sem Arnór Árnason sagði
við Jón Steingrímsson o. fl, sem
höfðu á móti brjefinu í þessu formi,
að það væri merkileg þrák°lkni
og vitleysa að vilja ekki trúa því,
scm næstum allur skólinn scgði, og
Iieldur vilja halda við það, sem
maíur fcattUst sjatfur rnima. en
myndx skakt
Brjef þetta var síðan sent rektor
með undirskriftum flestra af pilt-
um og það margra þeirra, sem ekki
höfðu verið við röðunina, svo sem
dimittenda. Þeir voru aðeins undan
skildir, sem þótti brjefsformið og
brjefið óhæft, og voru um 20.
Nú er að segja frá rektor. Hann
hafði verið klagaður af Gröndal,
sem þotið hafði upp við sögusögn
pilta. Um þetta gat rektor í tíma
við 4. bekkinga þá, og nokkru síð-
ar fekk hann hið áðurnefnda inn
í tímann, og brást þá vel við og
sagðist skyldu þegaf svara okkur
því, að hann hefði aðeins „ fing-
erað“ þetta sem dæmi, til að vara
við að treysta ekki því, að brjefa-
skammir kæmust ekki upp.
Þetta báðu 4. bekkingar hann að
svara öllum skólanum við bænir
daginn eftir og því lofaði hann, en
efndi aldrei, og var alla næstu
tíma reiður mjög út af þessu brjefi
og kvað það þá fara með ósann-
indi og frekju.
Nú leið og beið og ljet rektor
ekkert til sín heyra.
Þegar piltum þótti örvænt um
svar frá honum, sömdu þeir annað
brjef til stiftsyfirvalda um að þau
hlutuðust til, að rektor svaraði.
Skrifuðu mjög margir piltar undir
það, en þó höfðu allmargir liætt
við, og þeir, sem þegar í fyrstu
ekki vildu skrifa undir rektors-
brjefið, voru ekki látnir vita af
stiftsyfirvaldabrjefinu, og áttu
ýmsum aðköstum að mæta af hinna
hálfu.
En svo fór, að stiftsyfirvöldin
svöruðu brjefinu engu, og við það
sló öllu í dúnalogn.
Þetta hafði þó átt áhrif að mörgu
leyti, meðan það stóð yfir, og eink-
anlega tók það rektor sárt, sem um
það leyti var mjög veikur, þótt
hanu fylgdí fötum, cnda lagðist
haim fundaí-t'jr uokkrú irðar og Ja
Jengi, 0íi ékJu A ^* það fco crsdkin,
en b^tti binsfcgiq^. ekt t_L