Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1949, Blaðsíða 25

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
[•89
löm
Hallgrímur Pjetursson
og vermennirnir
SKÖMMU EFTIR það er sjera Hall-
grímur Pjetursson var kominn að
Saurbæ á Hvalfjarðarströnd, komu
þangað vermenn nokkrir um vetur og
höfðu með sjer hesta. Þeim þótti erfitt
að fá fóður handa þeim sums staðar,
þar sem þeir gistu, því að heyskortur
var mikill.
Þegar vermennirnir komu nálægt
staðnum, sáu þeir, að maður var að
hýsa hesta. Hann var mikill vexti,
glaðlegur í yfirbragði og ekki vel bú-
inn. Þeir þóttust vita að þetta mundi
vera hestamaður. Þegar þeir hittu
manninn, köstuðu þeir á hann kveðju,
en spurðu hann ekki að nafni.
„Ertu hestamaður hjerna?“ spurðu
þeir kompánlega.
„Og stundum er það nú“, svaraði
hann.
„Hvernig er að fá hey hjerna?"
spurðu þeir.
Því miður fekk Jón ekki að vera
lengi hjá mjer. Foreldrar hans
fluttust í aðra borg. Okkur þótti
báðum fyrir því að skilja. Þegar
hann hafði tekið bækurnar sínar
hneigði hann sig og ætlaði að fara.
En jeg gat ekki látið hann fara
þannig.
„Verið þið róleg börn á meðan
jeg skrepp út. Jeg ætla að fylgja
Jóni á leið.“
Við gengum yfir skólagarðinn
og út á þjóðveginn. Við gengum
hægt og leiddumst. Fátt var talað.
Við bugðu á veginum skildum við
og jeg stóð þar lengi og veifaði
honum á meðan jeg gat sjeð til
hans.
Ári seinna frjetti jeg það að hon-
um gengi vel í nýa skólanum.
„Það liggur nú ekki á lausu“, svar-
aði hestamaður.
„Steldu nú heyi handa hestunum
okkar“, sögðu þeir.
„Það má jeg ekki, því að það væri
ótrúmenska við húsbændur mína“,
svaraði hestamaður.
„Það þarf ekkert að bera á því“,
sögðu þeir.
„Jeg veit ekki heldur hvort jeg get
það“, helt hestamaður áfram.
„Ja jú jú“, sögðu þeir, „þú hlýtur
að geta það fyrst þú ert hestamaður
hjerna. Við skulum gefa þjer bita af
mötunni okkar í kvöld, þegar við för-
um að borða, í staðinn“.
Hestamaður færðist lengi undan að
verða við bón þeirra, en þó fór svo
að lyktum, að hann hjet að liðsinna
þeim eitthvað og sagði þeim að koma
með sjer; fóru þeir svo allir góðan
spöl frá bænum, þangað til þeir komu
að húsgafli nokkrum. Þar kom hesta-
maður með nægilegt hey handa hest-
unum.
Vermennirnir fóru nú heim með
hestamanni og báðu hann að umgang-
ast við prestinn, að þeir fengi að liggja
inni um nóttina. Hestamaður gekk inn,
kom út aftur og sagði, að þeir fengi
gistingu. Hann fylgdi nú vermönnum
inn í baðstofu og í annan enda henn-
ar. Þeir höfðu með sjer malsekki sína
og fóru nú bráðum að snæða; buðu
þeir hestamanni bita, eins og þeir
höfðu lofað honum, en hann kvaðst
ekki þurfa matar við, því hann hefði
nóga fæðu. Þó varð það úr, að hann
þá dálítinn bita hjá þeim.
Hestamaður sat alt kvöldið hjá ver-
mönnunum og skrafaði við þá um alla
heima og geima; bar margt á góma,
og voru vermennirnir ekki ætíð sem
orðvandastir, svo að hestamaður setti
stundum ofan í við þá. Þá furðaði
mjög á því hvað hestamaður var
skemtilegur og skynsamur í tali og frá-
bærilega orðheppinn, svo að þá fór að
gruna, að vera mætti, að þetta væri
presturinn og enginn annar. Leið nú
vakan, og undu vermennirnir hag sín-
um hið besta.
Eftir kvöldverðartíma kom kona
fram úr húsi í hinum enda baðstof-
unnar, stór vexti og sköruleg. Hún
gekk að hestamanni og sagði, að það
færi að líða að háttatíma. Hann stóð
upp skjótlega og sýndist gestum hann
þá vera með tignarsvip allmiklum
Hann skildi eftir opið hús þeirra,
opnaði hús í hinum enda baðstofunn-
ar, tók þar bækur og hóf þegar hús-
lestur. Nú þóttust vermenn vita fyrir
víst, að þetta var presturinn; þóttust
þeir hafa orðið ósvinnir og talað margt
um kvöldið, sem þeir vildu fegnir hafa
oftalað.
Um morguninn voru þeir snemma á
fótum, hittu prest, þökkuðu honum
fyrir greiðann og báðu hann fyrirgefn-
ingar á allri breytni sinni. Þeir tóku
upp hjá sjer peninga og vildu borga
honum heyið.
Prestur vildi enga borgun þiggja og
kvaðst ekki hafa gert þeim þetta bragð
í þeim tilgangi, að hafa af þeim fje,
heldur hefði hann ætlað að sýna þeim,
hvernig þeir ættu að haga sjer, þegar
þeir kæmi á bæi, þar sem þeir væri
ekki kunnugir. Þeir ætti að gera boð
fyrir húsbóndann og hitta hann sjálf-
an, ef hægt væri; skyldu þeir tjá
honum vandræði sín, ef nokkur væri,
og biðja hann ásjár, en varast að biðja
nokkurn mann að stela handa sjer, hve
lítið, sem það væri; ;skyldu þeir reyna
að koma fram eins og siðgóðir og vand-
aðir menn, bæði til orða og verkn.
Loks sagði prestur við vermenn, að
hann skyldi ekki erfa hegðun þeirra
við þá, og gæti þeir farið hvert á land,
sem þeir vildu, fyrir sjer.
Vermennirnir stórskömmuðust sín
fyrir presti, kvöddu hann siðan með
þakklæti fyrir sig og ljetu heilræði
hans sjer aldrei úr minni líða.