Lesbók Morgunblaðsins - 11.04.1948, Page 8

1%
LESBOK morgunblaðsins
Nú er kominn tími til þess að gera gróöurreita og sá í þá í þessari
grein gefur rœktunarráöunautur bœjarins upplýsingar og leiöbein-
ingar utn
- GRÓÐURRE
Karmar. 1—2 þverskuröur, 3—4 þvcrstykki
GRÓÐUR- eða vermireitar eru að
mestu leyti notaðir til þess að íengja
vaxtarskeið ýmsra plantna, sem t:.-p-
lega, eða alls ekki, ná fullum þroska
við venjuleg náttúruskilyrði viðkom-
andi staðar og tryggja mjög, að við-
unandi árangur náist í marg‘!:onar
matjurta- og skrautblómaræktun á
svo tiltölulega stuttu og köldu sumri,
sem við íslendingar eigum við að búa.
Plöntunum er þá fyrst sáð í þ^r til
gerða kassa eða karma, og lausir
gluggar lagðir yfir.
Gerður er greinarmunur á svjköíl-
uðum heitum og köldum gróðu'-reit-
um, eftir því hvort sólin er eingöngu
notuð sem hitagjafi, eða reiturinn er
tæknilega vermdur. Kaldir gróður-
reitar eru þess vegna stundum nefndir
sólreitar, en þeir heitu vermireitar, og
fá hæfilegan hita neðan frá vegna á-
burðargerjunar, rafmagnshitunar, eða
heitt vatn er leitt inn í þá. Vcrður
síðar greint nokkuð frá þessum mis-
munandi aðferðUm til upphitunar. —
Venjulegast er sáð í gróðurreita
seint að vetri eða snemma á vorin,
þegar hæfilegt er að viðkomandi
planta hefji þroskaskeið sitt, og geta
þá fleiri hundruð einstaklinga rúmast
fyrst um sinn í reit, sem er tiltölulega
lítill að flatarmáli. Síðan eru jurtirn-
ar fluttar á bersvæði, þar sem þeim er
ætlað að þroskast, vanalega seint í
maí eða júní mánuði.
Gróðurreitar eru einnig notaðir við
ræktun á linger^um jurtum, sem þá
ala allan sinn aldur í reitnum, fyrir
græðlinga og oít er tilvalið að varð-
veita þar fjölærar jurtir yfir vetrar
tímann.
Staður fyrir gróðurrcita
NAUÐSYNLEGT er, að gróðurreit-
um sje valinn skjólgóður og sólríkur
staður, helst þar sem landi hallar lít-
ið eitt á móti suðri. Venja er, að lang-
hliðar reitanna liggi í austur og vest-
ur, þannig, að gluggunum halli t suð-
u:-. Ekki er þó heppilegt, að halli
glersins sje rnikill, þar sem hitinn í
reitunum vill þá verða nokkuð ójafn,
og loftræsting-eigi jafn góð. Einnig er
erfiðara að skorða gluggana nægilega
vcl, eí hahinn er úr hófi fram.
Sje um að ræða halla i suðaustur
eða suðvestur, er reitnum komið fyrir
með Ianghliðarnar þvert á brekkuna,
þar sem sólar nýtur nokkuð jafnt,
hvort sem reitnum hallar litið eitt til
austurs, eða vesturs. En ef um er að
velja milli austur og vestur halla, er
betra að láta reitinn halla í austur,
þar eð morgunsólin er drýgri gróðr-
inum að öðru jöfnu.
Þess skal vel gætt, að grunnvatn
ITA -
nái ekki upp í reitinn, og ef svo er
skulu vönduð lokræsi gerð umhverfis
hann. Yfirborðsvatn getur einnig
valdið ípjöllum og myndar oft for-
æði umhverfis gróðurreita. — Hins
vegar verður að hafa það i huga, að
greiður aðgangur sje ávallt að nægu
fersku vatni til vökvunar.
Allir geta smíöaö sjer einfaldan
gróöurreit
VENJULEGA eru karmarnir, eða um
gjörðin um gróðurreitana, gerðir úr
trje. Góð fura er best, greni rifnar
fyrr. Hæfilegt er að nota iy2"XS"
borð í þessu augnamiði og bera á þau
vökva, sem varna fúa, t.d. „Antipara-
sit“, koparolíu eða annað slíkt.
Ef reitinn á að verma með áburð-
argerjun, eru karmarnir hafðir laus-
ir, en að eins þrýst niður í jarðveginn
um leið og reiturinn er gerður, og þá
þannig, að þeim halli í sólar átt, 12 til
15 cm. Ef reiturinn er útbúinn
snemma að vori, má hallinn vart vera
minni en 15 cm. og efri brún þeirrar
langhliðar, sem lægra er sett, látin
nema lítið eitt yfir yfirborð jarðvegs-
ins. Lengd gerjunarreits er hæfileg
um 3 m. eða, sem svaí"ar karmi undir
3 glugga með því máli, sem gefið er
hjer á eftir. Til þess að borðin hald-
ist í rjettum skorðum er rjett að setja
þverslár yfir karmana á milli hvers