Lesbók Morgunblaðsins - 11.04.1948, Blaðsíða 10

198 T'V-t' 1' ■¥ VIW i *>•
, gróðurreitana, gildir almennt, hvaða
aðferð, sem beitt er til þess að verma
þá.
‘ Elsta aðferðin, sem enn er mikið
notuð, oft msð góðum árangri á sól-
ríkum stöðum, er að hagnýta að eins
orku sólar'nnar gróðrinum til fram-
dráttar undir gleri raitsins. — En við
meiri háttar starfrækslu á þessu rviði,
voru menn löngu fyrir aldamót fam-
ir að notfæra sjer tæknilega mögu-
Ieika til öflunar nægilegs hita í gróð-
urreita.
Ber þá fyrst að nefna gerjun. Við
efnabreytingar þær, sem gerjunar-
bakteríurnar valda í ýmsum lífrænum
efnum við hæfileg skilyrði, m.a. í hús-
dýraáburði, myndast nokkur hiti, er
hægt er að notfæra til uppeldis
plantna með því að koma gerjunar-
efnunum fyrir undir gróðurreitum
sem einangrar þann hita, er af gerj
uninni stafar.
Skal nú gerð nokkur grein fyrir
þessari aðferð.
Á þann stað, sem reitnum er ætlað-
ur, er flutt í haug hrossa- eða sauða-
tað, ásamt moði, heyrudda eða þangi.
Þessu er síðan blandað saman, og
verður því að haga eftir ástæðum, en
áhersla lögð á að hræra öllu vand-
lega saman. Síðan er blöndunni dreift
í lag á staðinn og látin ná 30 til 40
cm. út fyrir fyrirhugaða karma reits-
ins. Laginu er þjappað mjög vel sam-
an. Ef reiturinn er útbúinn seint að
vetri þarft 70 til 90 cm. þykkt lag af
gerjunarefni, en sje ekki hafist handa
fyrr en seint í apríl eða síðar r.ægir
lag, sem nemur 40 til 50 cra., en varla
þó minna, svo að nægilegur hiti haid-
ist í reitnum. — Allt er þó þetta háð
þvi hversu gerjunin er ör, og hvernig
ytri aðstæður eru á staðr.um. — Ef
frost er í jörðu eða snjór, er nauðsyn-
Iegt að hafa einangrað staðinn með
torfi eða öðru, sem tiltækilegt er. —
Þegar lokið er þessum undirbúningi,
er karminum þrýst niður í blettinn,
gluggunum komið fyrir og reiturinn
þakinn með yfirbreiðslum fyrst um
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
sinn, meðan hitinn er að myndast og
ná hæfiíegu marki. Þegar reiturinn
er nægilega vermdur, er góðri gróður-
mold dreift inn í karminn og sáning
hafin.
Eafmagns-gróöurreitir
LAUST eftir fyrri heimsstyrjöldina
var farið að gera tilraunir erlendis
með notkun rafmagns við hitun gróð-
urreita. Byrjunar örðugleikar voru
hvað mestir á því að einangra straum-
inn þannig, að ekki stafaði hætta af.
Var helsta úrræðið að lækka spenn-
una niður í 5 til 15 volt áður en
strauminum var hleypt gegn um vermi
þræði reitanna. — En eftir árið 1926
komu á markaðinn sjerstakir þræðir
í gróðurreita, einangraðir svo, að til-
tækilegt var að nota venjulega 220
volta spennu, með mótstöðu allt frá
0,5 til 2 ohm. pr. m.
Venjulegast er rafmagnið látið
verma jarðveginn í gróðurreitum og
þá stundum einnig loftið. Sjaldnar er
það, að hitaþræðir sjeu lagðir ein-
göngu ofanjarðar í reita, enda miklu
óheppilegra. Meiri og stærri hitasveifl
ur verða tíðari í reitnum, þar sem
ekki er hafður straumur á allan sól-
arhringinn, og heita loftið fljótt að
rjúka burt, uns jafnvægi er komið á
við andrúmsloftið, eftir að straumur
er rofinn.
I venjulegum reit, hituðum með raf
magni, yrði nægilegt að hafa straum
yfir blánóttina til uppeldis algengustu
kál- og grænmetisplantna, nema í allra
kaldasta og sólarsnauðasta tíðarfari.
Þetta er að því ieyti mjög hentugt, að
oftast er gnægð ódýrrar raforku á
þeim tíma sólarhrings, bar sem það
er fyrir hendi til almennings nota.
Þegar vel er gengið frá slíkum reit,
þarf hann ekki að vera svo dýr í
rekstri, ef hagsýni er gætt við upp-
hitun hans.
Það má yera, að með því verðlagi,
sem nú tíðkast, finnist mönnum
vandaðir gróðurreitar hifaðir með raf-
magni allt of kostnaðarsamir. — En
með ört vaxandi raforku í landinu, og
auknum möguleikum á sviði garð-
yrkju, munu rafmagnsgróðurreitar
eiga mikla framtíð fyrir sjer hjer-
lendis á þeim stöðum, þar sem ekki
er fyrir hendi nægilegt hveravatn til
þessarar notkunar. Er því vert, að
menn í sveitum og kaupstöðum lands-
ins fari nú þegar að hagnýta þessa
aðferð svo sem kostur er á, og er þess
að vænta, að þeir, sem raforkumálum
sinna, taki þetta mál til frekari íhug-
unar.
Verður hjer að eins lauslega drepið
á gerð slíkra reita.
Þegar gróðurreit á að hita með raf-
magni, er gráfið fyrir jarðstreng að
honum 25 til 30 cm. djúpt, sem tengd-
ur er við rafmagnskerfið. Á sama
dýpi eru oftast lögð rör í sjálfan
reitinn með vissu millibili, þannig að
styttst er á milli þeirra út við karm-
ana, en lengra eftir því sem nær dreg-
ur miðju reitsins. í þessi rör eru síðan
hitaþræðimir dregnir og tengdir við
jarðstrenginn í boxi utan reitsins.
Rörin, sem geta verið 2" rafmagns-
rör, eru höfð til hliðar þræðinum og
gera það kleift að skipta um þræði, ef
þeir bila, án þess að þurfa að hrófla
nokkuð við reitnum eða gróðrinum, er
kann að vera kominn í hann. Best er
að hafa eiftangrað rörin frá undirlagi
sínu og þau látin liggja í fínu sand-
lagi. Ofan á þau er gott að fylla með
örlitlu af leirjarðvegi og síðan með
gróðurmold, uns þau eru orðin 25 til
30 cm. undir yfirborði í gróðurreitn-
um, Þá eru einnig hafðir, ef vel á að
vera, hitaþræðir ofanjarðar í reitum
og eru þá lagðir innan á karmana. —
Þeim, sem vildu kynnast nánar upp-
hitun með rafmagni, gefst kostur á
að sjá uppörátt af slíkum reit í Garð-
yrkjuriti Garðyrkjuf jelags íslands, er
kemur út á næstunni.
Gróöurreitar vgrmdir meö heitu vatni
ÞAÐ er á allra vitorði, að við íslend-
fagar höfum algera sjerstöðu í allri
Norðurálfu, hvað snertir þá óhemju